Τελικά ποιος φταίει;

Γονείς, εκπαιδευτικοί, ηγεσίες: όλοι πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο για να περιοριστούν οι αντικοινωνικές συμπεριφορές
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 18 Ιουλίου 2017 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-296)

«Φταίει η έλλειψη παιδείας!». Αυτή είναι η μόνιμη επωδός σε όλες σχεδόν τις συζητήσεις για τη σημερινή κατάσταση της χώρας. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπονοούμε την παιδεία που προσφέρεται στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Όμως τα πράγματα είναι κάπως πιο πολύπλοκα …

Γράφαμε τον περασμένο Μάρτιο (Χ.Ν. 7/3/2017) πως η παιδεία ξεκινά από το σπίτι, αφού τα βασικά στοιχεία κοινωνικής συμπεριφοράς τα μαθαίνουμε από τους γονείς μας. Να λέμε καλημέρα, σας παρακαλώ, επιτρέπετε; με συγχωρείτε! ευχαριστώ πολύ! Αλλά και να μη λέμε ψέματα, να είμαστε στην ώρα μας, να μη λέμε άσχημα λόγια. Να σεβόμαστε τους φίλους μας, τους ηλικιωμένους και τους δασκάλους μας. Να είμαστε καθαροί και να μην πετούμε σκουπίδια καταγής. Να φροντίζουμε τα πράγματά μας και να μην βάζουμε χέρι στα πράγματα των άλλων.

Την κοινωνική παιδεία που έχουμε πάρει από το σπίτι μας θα την ενισχύσει στη συνέχεια και το σχολείο. Στο σχολείο θα μάθουμε καλύτερα πώς να σεβόμαστε τον εαυτό μας, τους συνανθρώπους μας με τις ιδιαιτερότητές τους, τη δημόσια περιουσία και το φυσικό περιβάλλον. Και πώς να μην παραβιάζουμε τους νόμους, ιδίως όταν αυτό θέτει σε κίνδυνο την υγεία, τη ζωή και την περιουσία. Στο βιβλίο της 3ης Γυμνασίου «Κοινωνική & Πολιτική Αγωγή» το κεφάλαιο 12 αναφέρεται στα Δικαιώματα και τις Υποχρεώσεις του Έλληνα πολίτη. Με ειδικές αναφορές στην προστασία του περιβάλλοντος, το παθητικό κάπνισμα και την προστασία των μειονοτήτων και των ατόμων με αναπηρία …

Όμως πέρα από ένα μάθημα αρχών, όπως η αγωγή του πολίτη που προαναφέραμε, υπάρχουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλα στοιχεία, τα οποία αν έχουν γίνει κτήμα των παιδιών, θα μπορούσαν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στον περιορισμό ορισμένων αντικοινωνικών συμπεριφορών.

Τροχαία και μπαλωθιές. Οι μαθητές και οι μαθήτριες που έμαθαν σωστά τη Φυσική της 2ας Γυμνασίου και της 1ης Λυκείου γνωρίζουν πολύ καλά γιατί η υπερβολική ταχύτητα κατά την οδήγηση είναι θανατηφόρα και γιατί οι σφαίρες από τις μπαλωθιές μπορούν να σκοτώσουν. Στα αντίστοιχα βιβλία υπάρχουν χαρακτηριστικά παραδείγματα της απόστασης που χρειάζεται ένα αυτοκίνητο για να σταματήσει ανάλογα με την ταχύτητα με την οποία κινείται. Για την ταχύτητα με την οποία επιστρέφει στη γη ένα βλήμα που εκτοξεύεται στο αέρα, και η οποία είναι η ίδια με την ταχύτητα με την οποία έφυγε από την κάνη του όπλου (μείον μια αμελητέα επιβράδυνση λόγω της αντίστασης του αέρα).

Πνιγμοί και κάπνισμα. Το βιβλίο Βιολογία της 1ης Γυμνασίου αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην Αναπνοή μεγάλο μέρος του οποίου αναφέρεται στην αναπνοή στον άνθρωπο. Σε ειδικό πλαίσιο με τίτλο «Όταν τρώμε δεν μιλάμε», υπάρχει αναφορά στην απόφραξη της αεροφόρου οδού από ξένο σώμα (τροφή, σάλιο) αν προσπαθήσουμε να μιλήσουμε ή να αναπνεύσουμε ενώ τρώμε.

Εκτενής αναφορά γίνεται και στις βλάβες που προκαλεί η ατμοσφαιρική ρύπανση στην υγεία με το μεγαλύτερο μέρος του σχετικού κεφαλαίου να διαπραγματεύεται τις βλάβες από το κάπνισμα και το παθητικό κάπνισμα. Το κεφάλαιο περιλαμβάνει αναφορά στην οδηγία για την σήμανση των προϊόντων καπνού αλλά και έναν πίνακα που δείχνει πόσες φορές αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα ανάλογα με την ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων.

Να σημειώσουμε εδώ ότι όλα τα βιβλία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχουν συνταχθεί με συγχρηματοδότηση 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ) και διατίθενται από την πύλη του Υπουργείου Παιδείας για τα διαδραστικά σχολικά βιβλία που και αυτή έχει αναπτυχθεί με ενωσιακή συγχρηματοδότηση.

Όλοι μαζί μπορούμε! Από τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι αν θέλουμε μια καλύτερη ελληνική κοινωνία στο μέλλον, θα πρέπει γονείς και εκπαιδευτικοί να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια. Για να αναδείξουν γενιές καλύτερων και πιο καταρτισμένων πολιτών. Που θα γνωρίζουν γιατί δεν πρέπει να αναπτύσσουν υπερβολική ταχύτητα, γιατί δεν πρέπει να μιλούν στο κινητό όταν οδηγούν, γιατί δεν πρέπει να ρίχνουν μπαλωθιές με πραγματικές σφαίρες αλλά και γιατί δεν πρέπει να καπνίζουν ούτε και να ανέχονται τον καπνό των άλλων.

Θέλουμε αναιδείς και τσαμπουκάδες πολίτες και πολιτικούς; Θέλουμε να συνεχίζουν οι αντικοινωνικές συμπεριφορές στο δρόμο, στο καφενείο, στους χώρους εργασίας και ψυχαγωγίας; Συμπεριφορές που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία μας και την ίδια μας τη ζωή; Στο χέρι μας είναι να αρχίσουμε την επανάσταση από το σπίτι μας, από την τάξη μας, από την προσκοπική μας ομάδα, από την παρέα μας, ακόμη και από την εκκλησία μας.

Θα πρέπει κάποτε να μπορούμε να καυχηθούμε όπως οι αρχαίοι γέροντες Σπαρτιάτες που τραγουδούσαν «Άμμες ποκ΄ ήμες άλκιμοι νεανίαι», δηλαδή «Εμείς είμασταν κάποτε ανδρείοι νέοι». Στους οποίους απαντούσαν οι ενήλικες άνδρες «Άμμες δε γ΄ ειμέν, αι δε λης πείραν λάβε» δηλαδή «Εμείς είμαστε τώρα, αν θέλετε δοκιμάστε». Για να συμπληρώσουν οι νέοι «Άμμες δε γ΄ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες» δηλαδή «Εμείς όμως θα γίνουμε καλύτεροι».

Γιατί άραγε τα τραγουδούσαν αυτά οι Σπαρτιάτες; Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος στον βίο του Λυκούργου, αυτό γινόταν επειδή «και στις μάχες ο βασιλιάς θυσίαζε πρώτα στις Μούσες, για να θυμίζει, όπως φαίνεται, την παιδεία και τις διακρίσεις με τις οποίες είχαν ανατραφεί οι πολίτες ώστε να τις έχουν πρόχειρες και στους κινδύνους ως αιτίες για να διακριθούν μαχόμενοι με πράξεις αντάξιες να εξυμνηθούν».

Ας το προσπαθήσουμε. Το χρωστάμε στους ένδοξους προγόνους μας αλλά και στα παιδιά μας!