Κίνδυνοι από αγροτικές εργασίες

Οι αγροτικές εργασίες απαιτούν προσοχή ώστε ο παραγωγός, η οικογένειά του και οι συνεργάτες του να μην αντιμετωπίσουν ατύχημα ούτε να βλάψουν την υγεία τους.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Δεκεμβρίου 2017 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-312)

Οι περισσότεροι ασχοληθήκαμε πρόσφατα ή θα ασχοληθούμε σε λίγες μέρες με την ελαιοσυγκομιδή. Ωστόσο, αν δεν προσέξουμε, μια ευχάριστη, και για πολλούς επικερδής, εργασία μπορεί να γίνει αιτία στεναχώριας αλλά ενδεχομένως και μόνιμης αναπηρίας.

Μάτια. Στους περισσότερους ελαιώνες χρησιμοποιούνται ελαιοραβδιστικά και ελαιόδιχτα που εξασφαλίζουν ταχεία και σχετικά άνετη συγκομιδή. Όμως, οι ελιές και τα φύλλα που υφίστανται το κτύπημα του ραβδιστικού εκτοξεύονται με μεγάλη ταχύτητα και καλόν είναι οι χειριστές, αλλά και όσοι βρίσκονται πολύ κοντά τους, να φορούν προστατευτικά γυαλιά για να αποφύγουν δυσάρεστα τραύματα στα μάτια.

Μέση. Οι μαζωχτές και οι μαζώχτρες θα σκύψουν για να συγκεντρώσουν τον καρπό και να τον καθαρίσουν από φύλλα και κλαδάκια. Το σκύψιμο, και πολύ περισσότερο, το σήκωμα των γεμάτων σάκων (και στη συνέχεια των δοχείων με το λάδι) πρέπει να γίνεται με προσοχή, ώστε να μην δημιουργηθούν προβλήματα στη μέση. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας θεωρεί τα προβλήματα της μέσης επιβαρύνουν σημαντικά την υγεία και έχουν σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.

Μάλιστα, σε πολλούς ασθενείς οι πόνοι της μέσης επανεμφανίζονται περιοδικά και σε πολλές περιπτώσεις δεν θεραπεύονται ποτέ. Ταλαιπωρούν τους άνδρες πιο πολύ από τις γυναίκες και τους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους πολύ περισσότερο από τους νέους. Έχει μάλιστα αποδειχτεί ότι η καλύτερη και φθηνότερη μέθοδος αντιμετώπισης είναι η προληπτική εκπαίδευση στην ανύψωση βαρών.

Κλάδεμα. Παράλληλα με την ελαιοσυγκομιδή, ή αμέσως μετά, γίνεται και το κλάδεμα. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτή τη δραστηριότητα μπορούν επίσης να αποτραπούν. Αν χρειαστεί να ανεβούμε στην ελιά ας προσέξουμε τις πτώσεις. Οι τραυματισμοί από αλυσοπρίονο μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαροί, γι’ αυτό πρέπει να λαμβάνουμε επιμελώς όλα τα μέτρα προστασίας και ασφαλείας.

Αν δεν γνωρίζουμε τον χειρισμό του αλυσοπρίονου ας μην το χρησιμοποιήσουμε. Σε κάθε περίπτωση, φροντίζουμε να ενεργοποιούμε το φρένο του κάθε φορά που δεν κόβουμε. Προσέχουμε επίσης τους τραυματισμούς που μπορεί να προκληθούν από την πτώση μεγάλων κλαδιών.

Τα προστατευτικά γυαλιά είναι και εδώ απαραίτητα για να αποφύγουμε τραυματισμούς των ματιών από πριονίδια. Αν χρησιμοποιούμε το αλυσοπρίονο για πολύ ώρα, ή αν χρησιμοποιούμε και άλλα εργαλεία που κάνουν πολύ θόρυβο, καλόν θα είναι να φορέσουμε και ωτοασπίδες για την προστασία της ακοής.

Τέλος, οι κραδασμοί από τα αλυσοπρίονα αλλά και από άλλα εργαλεία μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις αρθρώσεις αλλά και στη λειτουργία της καρδιάς. Όσοι πάσχουν από καρδιακές αρρυθμίες ή άλλα καρδιακά νοσήματα ας συμβουλευτούν τον καρδιολόγο τους πριν χρησιμοποιήσουν τέτοια εργαλεία. Κι αν μετά από την χρήση εργαλείων που δημιουργούν κραδασμούς νοιώσουμε λαχάνιασμα και ταχυκαρδία, η επίσκεψη στον καρδιολόγο είναι επιβεβλημένη.

Μεταφορές. Κατά τη μεταφορά του καρπού στο ελαιουργείο και του λαδιού στο χώρο αποθήκευσης θα πρέπει να προσέξουμε να στοιβάξουμε σωστά το φορτίο, έτσι ώστε να μην έχουμε μετακινήσεις και ατυχήματα. Δεν πίνουμε οινοπνευματώδη πριν οδηγήσουμε και όταν οδηγούμε τηρούμε τα όρια ταχύτητας και τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας.

Προσέχουμε ιδιαίτερα σε δευτερεύοντες δρόμους όπου μπορεί να κυκλοφορούν και ηλικιωμένοι με μειωμένη όραση και αργά αντανακλαστικά ή και νέοι που οδηγούν απρόσεκτα. Ας θυμηθούμε επίσης ότι το όχημά μας συμπεριφέρεται διαφορετικά όταν είναι φορτωμένο!

Αποθήκευση. Δεν γνωρίζω τις ιδανικές συνθήκες αποθήκευσης για την προστασία της ποιότητας του λαδιού. Απλώς θα υπενθυμίσω ότι το ελαιόλαδο είναι υλικό που καίγεται. Το σημείο ανάφλεξής του, δηλαδή η θερμοκρασία στην οποία αρπάζει φωτιά, είναι 225 βαθμοί Κελσίου. Και όταν αρχίσει να καίγεται, η κατάσβεσή του είναι κάπως περίπλοκη, αφού η χρήση νερού προκαλεί μεγαλύτερη φλόγα και επιδεινώνει την κατάσταση. Συνεπώς, το ελαιόλαδο δεν πρέπει να αποθηκεύεται μαζί με άλλα εύφλεκτα υλικά όπως τσικουδιές, καυσόξυλα κλπ.

Λιπάσματα. Μετά την συγκομιδή ο καλός αγρότης θα φροντίσει να λιπάνει τα ελαιόδεντρα. Τα χημικά λιπάσματα πρέπει να τοποθετηθούν με όλες τις προφυλάξεις που προβλέπονται από τον κατασκευαστή αλλά και στις δοσολογίες που συστήνονται από τον γεωπόνο. Έτσι, θα αποφευχθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις όχι μόνο στην υγεία αλλά και στο περιβάλλον – ιδίως η ρύπανση του πόσιμου νερού και ο ευτροφισμός των επιφανειακών υδάτων.

Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στην αποθήκευση λιπασμάτων που περιέχουν νιτρικό αμμώνιο. Τα εν λόγω λιπάσματα, εάν εκτεθούν σε υψηλή θερμοκρασία ή φωτιά μπορεί να αποσυντεθούν και να απελευθερώσουν τοξικά αέρια. Απαιτείται συνεπώς προσεκτική τήρηση των οδηγιών του κατασκευαστή.

Φυτοφάρμακα. Η προσεκτική ανάγνωση των οδηγιών, η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού, η σωστή αποθήκευση είναι επιβεβλημένη. Υπάρχει ωστόσο σοβαρό πρόβλημα με την διάθεση των ληγμένων φυτοφαρμάκων αλλά και των άδειων δοχείων, αφού πολλά από αυτά θεωρούνται επικίνδυνα απόβλητα. Δυστυχώς, εξ όσων γνωρίζουμε, στα Χανιά δεν υπάρχει σύστημα συλλογής μικροποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται από μικρές εκμεταλλεύσεις και ιδιώτες. Για το θέμα αυτό θα επανέλθουμε όταν ολοκληρώσουμε σχετική έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη.