Για λιγότερα τροχαία λόγω μέθης

Μερικές προτάσεις για εκμηδενισμό των θυμάτων από δυστυχήματα στα οποία εμπλέκονται μεθυσμένοι οδηγοί
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 5 Ιουνίου 2018 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-333)

Κάθε χρόνο στους δρόμους των ΗΠΑ χάνουν τη ζωή τους 10.000 περίπου άτομα σε δυστυχήματα που προκαλούνται από μεθυσμένους οδηγούς. Αυτό σημαίνει 29 νεκροί ημερησίως, ή ένας νεκρός κάθε 50 λεπτά της ώρας. Το ετήσιο κόστος ανέρχεται σε 44 δισ. δολάρια. Αντίστοιχα στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 25% των θανάτων από τροχαία οφείλεται στη μέθη (περίπου 170 επί συνόλου 690 το 2017). Στην πράξη όμως το ποσοστό αυτό είναι μάλλον υψηλότερο αφού οι επίσημες στατιστικές δεν περιλαμβάνουν σαφή στοιχεία για τα δυστυχήματα που οφείλονται στην εν λόγω αιτία.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC) έκανε τον Φεβρουάριο μερικές προτάσεις για τη μείωση των δυστυχημάτων που οφείλονται σε μεθυσμένους οδηγούς. Κατ’ αρχάς πρότεινε εντατικοποίηση των αλκοτέστ από την αστυνομία με παράλληλη μείωση του επιτρεπόμενου ορίου αλκοολαιμίας στα 0,2g/l από τα 0,5g/l που είναι σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες). Πρότεινε επίσης περισσότερες ενημερωτικές εκστρατείες και να γενικευθεί η χρήση συστημάτων ακινητοποίησης των οχημάτων σε περίπτωση υψηλής αλκοολαιμίας του οδηγού, ιδίως για καθ' υποτροπή παραβάτες και επαγγελματίες οδηγούς.

Παράλληλα το Γενάρη, μια αντίστοιχη μελέτη δημοσιεύτηκε από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών, Τεχνολογίας και Ιατρικής των ΗΠΑ. Έγινε κατόπιν παραγγελίας της Εθνικής Υπηρεσίας Οδικής Ασφάλειας των Αυτοκινητοδρόμων (NHTSA) που κάλυψε και το κόστος. Οι προτάσεις που διατύπωσαν οι αμερικάνοι επιστήμονες και μηχανικοί ήταν πολύ ευρύτερες και ριζοσπαστικές.

Φυσικά προτείνουν όπως και οι ευρωπαίοι εντατικοποίηση και διαφήμιση των αλκοτέστ, καθώς και μείωση του επιτρεπόμενου ορίου αλκοολαιμίας ακολουθώντας το παράδειγμα των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών όπου το σημερινό όριο είναι 0,5g/l (σήμερα στις ΗΠΑ είναι 0,8g/l). Προτείνουν επίσης, για τους καθ' υποτροπή παραβάτες. τη γενίκευση της χρήσης συστημάτων ακινητοποίησης των οχημάτων σε περίπτωση υψηλής αλκοολαιμίας του οδηγού.

Όμως οι αμερικάνοι προχώρησαν πολλά βήματα παραπέρα … Πρότειναν, για παράδειγμα, αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα οινοπνευματώδη με το σκεπτικό ότι η υψηλότερη τιμή αποτελεί σαφέστατα αποτρεπτικό παράγοντα της κατανάλωσης. Αυτό είναι κάτι που παρατηρείται και με άλλες εθιστικές ουσίες όπως π.χ. η νικοτίνη. Στη Γαλλία, όπου η τιμή των πακέτων των τσιγάρων έχει αυξηθεί στα 7-8 ευρώ (και προβλέπεται να φτάσει τα 10 ευρώ μέχρι το 2020), ήδη έχουν κόψει το κάπνισμα τον τελευταίο χρόνο, ένα εκατομμύριο άτομα!

Προτάθηκαν επίσης η μείωση των σημείων πώλησης και κατανάλωσης οινοπνευματωδών, ιδίως για άτομα ηλικίας κάτω των 21 ετών. καθώς και η αύξηση των προστίμων για όσους πωλούν οινοπνευματώδη σε ανήλικους και ήδη μεθυσμένους. Παράλληλα, προτάθηκε η υποχρεωτική κατάρτιση των υπευθύνων πωλήσεων οινοπνευματωδών και η διεξαγωγή περιοδικών ελέγχων με ανήλικους ηθοποιούς ως αγοραστές. Και φυσικά ο περιορισμός των διαφημίσεων οινοπνευματωδών ποτών σε όλα τα μέσα επικοινωνίας, ιδίως σε όσα απευθύνονται σε νέους.

Οι προτάσεις για ενίσχυση της φορολογίας και περιορισμό των σημείων πώλησης και των διαφημίσεων δεν αφορούν βέβαια μόνο τους μεθυσμένους οδηγούς. Αφορούν κατ’ αρχήν τα παιδιά και τους εφήβους που συχνά έχουν γίνει αλκοολικοί πριν καν ενηλικιωθούν! Ένα πρόβλημα που πλήττει ιδίως την Κρήτη αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα. Είναι απαράδεκτο να μεταφέρονται στα επείγοντα παιδιά 8 και 10 ετών σε αιθυλικό κώμα. Όσο για τις ολέθριες επιπτώσεις του οινοπνεύματος στην υγεία των ενηλίκων, γράψαμε πριν λίγες εβδομάδες (βλ. Χ.Ν. 27/2/2018).

Στις πρωτότυπες προτάσεις των αμερικάνων περιλαμβάνεται και η ίδρυση ειδικών δικαστηρίων τα οποία θα ασχολούνται με τους οδηγούς που θα συλλαμβάνονται μεθυσμένοι ή υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών. Στόχος είναι οι οδηγοί αυτοί να μπαίνουν σε προγράμματα απεξάρτησης με την αξιοποίηση γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Κι αυτό με τη συνεργασία ασφαλιστών και επαγγελματιών υγείας που θα χρησιμοποιούν επιστημονικές τεχνικές αξιολόγησης, σύντομης επέμβασης και παραπομπής σε θεραπεία (SBIRT).

Τέλος, προτάθηκε η αξιοποίηση εναλλακτικών μέσων μεταφοράς για τα άτομα που έχουν καταναλώσει μεγάλες ποσότητες οινοπνευματωδών και δεν είναι σε θέση να οδηγήσουν. Αυτό προτείνεται να γίνει σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης με εφαρμογές συνεπιβατισμού για κινητά, αύξηση των δρομολογίων των δημόσιων συγκοινωνιών (βραδινές ώρες και αργίες) και τέλος ενίσχυση των εθελοντικών πρωτοβουλιών των πολιτών.

Τέτοιες εθελοντικές πρωτοβουλίες υπάρχουν ήδη πολλές στην Ευρώπη και υποστηρίζονται από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς. Οι «Νηφάλιοι οδηγοί» και ο «Οδηγός της παρέας» (όπως οι Bob στο Βέλγιο), οι Υπεύθυνοι Νέοι Οδηγοί και άλλες πρωτοβουλίες, ενεργοποιούνται ιδίως στις περιόδους εορτών και αποτελούν καλές πρακτικές άξιες μίμησης και στην δική μας χώρα και περιφέρεια.

Πόσες από τις παραπάνω προτάσεις θα υιοθετηθούν; Δυστυχώς, δεν δικαιολογείται υπερβολική αισιοδοξία. Στην αμερικανική έκθεση σημειώνεται ότι λίγο πριν τη δημοσίευσή της, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ενέκρινε νόμο με βάση τον οποίο αντί να αυξηθεί, ο ειδικός φόρος κατανάλωσης των οινοπνευματωδών θα μειωθεί κατά 16%!!!

Ας μην μιλήσουμε και για την χώρα μας. Ποιος θα τολμήσει στην Ελλάδα να προτείνει αύξηση της φορολογίας των οινοπνευματωδών και των τσιγάρων για λόγους δημόσιας υγείας; Να θυμίσουμε ότι η φορολογία των οινοπνευματωδών αποφέρει στο κράτος ένα περίπου δισ. ευρώ ετησίως. Και εκείνη των καπνικών προϊόντων άλλα 3 περίπου δισ. ευρώ κάθε χρόνο! Κι ας προβλέπει το Σύνταγμα της Ελλάδας ότι «Το Κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών …».

Μαζί με την μη εφαρμογή της νομοθεσίας για την απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους, πρόκειται, κατά τη γνώμη μου για το μεγαλύτερο ελληνικό σκάνδαλο στο χώρο της υγείας. Από το οποίο, εκτός από το κράτος, επωφελούνται ορισμένες βιομηχανίες αλλά και πολλοί μικροπαραγωγοί, σε βάρος της υγείας αλλά και της ζωής των υπόλοιπων …