Κίνδυνοι από κινητά και οθόνες

Επικίνδυνη δεν είναι η ακτινοβολία από κινητά και οθόνες. Αντίθετα η χρήση τους κατά την οδήγηση ή από παιδιά και εφήβους μπορεί να αποβεί καταστρεπτική …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 15 Ιανουαρίου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-360)

Συχνά ακούμε και διαβάζουμε τους κινδύνους που εγκυμονεί η ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρικών συσκευών καθημερινής χρήσης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην σχέση των κινητών τηλεφώνων με μορφές καρκίνου του εγκεφάλου όπως γλοιώματα και μηνιγγιώματα. Τέτοιοι κίνδυνοι ευτυχώς δεν υφίστανται όπως αποδεικνύουν πολυάριθμες επιστημονικές έρευνες στο πλαίσιο των οποίων έχουν γίνει παρατηρήσεις σε χιλιάδες ανθρώπους επί σειρά ετών.

Η βάση για την φήμη προέρχεται από παλαιότερη έρευνα στην οποία ποντίκια, και αρουραίοι εκτέθηκαν σε ραδιοκύματα διάφορων εντάσεων από κινητά τηλέφωνα. Ωστόσο, η ανάλυση της εν λόγω έρευνας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα στοιχεία είναι διφορούμενα και δεν αποτελούν απόδειξη ότι τα κινητά τηλέφωνα προκαλούν καρκινογένεση στους ανθρώπους. Αυτό επιβεβαιώνουν πολλές άλλες έρευνες σε χιλιάδες ανθρώπους (π.χ. Interphone, Δανοί χρήστες κινητών).

Πράγματι, σήμερα κινητά τηλέφωνα και άλλες παρόμοιες συσκευές χρησιμοποιεί η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, χωρίς να έχει αυξηθεί το παρατηρούμενο ποσοστό των καρκίνων στον εγκέφαλο. Αυτό λέει και το επίσημο συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας τον Οκτώβριο του 2014. «Πολυάριθμες μελέτες διεξήχθησαν κατά την τελευταία εικοσαετία για να εκτιμηθεί κατά πόσο τα κινητά τηλέφωνα. Μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχτεί η πρόκληση δυσμενών επιπτώσεων στη υγεία από την χρήση κινητών τηλεφώνων».

Ωστόσο, η χρήση των κινητών εγκυμονεί άλλους, συχνά θανάσιμους, κινδύνους. Πρώτα πρώτα η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση. Ακόμη και όταν χρησιμοποιείται λυσιχερής συσκευή (hands free), η προσοχή του οδηγού αποσπάται και μπορεί να προκληθεί τροχαίο ατύχημα. Σύμφωνα με το Βελγικό Ίδρυμα Οδικής Ασφάλειας οι οδηγοί που μιλούν στο κινητό ενώ οδηγούν κινδυνεύουν 2 έως 9 φορές περισσότερο με ατύχημα σε σχέση με τους υπόλοιπους.

Επιπλέον, έρευνα του Πανεπιστημίου της Γιούτα στις ΗΠΑ έδειξε ότι η ομιλία με κινητό κατά την οδήγηση ισοδυναμεί με ποσοστό οινοπνεύματος στο αίμα ίσο με 0,8%. Πρόκειται για το όριο πάνω από το οποίο προβλέπεται αφαίρεση διπλώματος. Ευτυχώς, με βάση τον νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας η χρήση κινητού χωρίς ακουστικά θεωρείται πλέον «αντικοινωνική παράβαση» η οποία εκτός από το πρόστιμο (100€ ή 200-300€ με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια) επιφέρει και επιτόπου αφαίρεση πινακίδων και άδειας κυκλοφορίας για 30 ημέρες.

Όπως γράψαμε και παλαιότερα (ΧΝ 3/1/2013) «είναι τόσο απλό να σταματήσει κανείς στην άκρη του δρόμου για να τηλεφωνήσει με την ησυχία του … Οι μητέρες ας σκεφτούν τα παιδιά τους που δεν θα τις δουν έστω και καθυστερημένες. Οι επαγγελματίες, τις συναντήσεις στις οποίες δεν θα παρευρεθούν. Οι νέοι, τους φίλους και τις φίλες που θα διασκεδάζουν χωρίς αυτούς». Τελικά δεν είναι δύσκολο να πάρει κανείς την απόφαση να μην χρησιμοποιεί το κινητό όταν οδηγεί …

Ένας άλλος σοβαρός κίνδυνος από τη χρήση κινητών και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών με οθόνες αφορά τα παιδιά και τους εφήβους. Πραγματικά πονάει η ψυχή μου όταν βλέπω παιδάκια, ακόμη και προσχολικής ηλικίας να ασχολούνται συνέχεια με ένα κινητό ή με μια ταμπλέτα ή να περνούν ατέλειωτες ώρες μπροστά στην τηλεόραση. Γιατί αναλογίζομαι τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις …

Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης στις ηλικίες 2-3 ετών συνδέεται με μεταγενέστερα προβλήματα στο σχολείο. Στο νηπιαγωγείο τα παιδιά αυτά εμφανίζουν μειωμένο λεξιλόγιο, μαθησιακές δυσκολίες, μη συμμετοχή στην τάξη, κινητικά προβλήματα, καθώς και αύξηση της συχνότητας της θυματοποίησης από τους συμμαθητές. Στο γυμνάσιο, παρουσιάζουν μειωμένες ικανότητες προσοχής, συγκέντρωσης, εμπάθειας και ανάπτυξης κοινωνικών σχέσεων.

Ωστόσο, και η πλήρης απαγόρευση δεν αποτελεί λύση. Παράλληλα με την πρόληψη της εξάρτησης από τα κινητά, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το διαδίκτυο, οι γονείς οφείλουν να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για το μέλλον. Όταν θα πρέπει να εργαστούν σε μια διασυνδεδεμένη κοινωνία των πληροφοριών όπου πρακτικά όλες οι εργασίες θα γίνονται μπροστά σε μιαν οθόνη ...

Αυτός είναι ο στόχος της μεγάλης γαλλικής εκστρατείας «3-6-9-12» (ΧΝ 17/4/2018) που ξεκίνησε στη Γαλλία ο ψυχίατρος Σέρζ Τισερόν. Μέχρι 3 ετών φροντίζουμε το παιδί να μην έρχεται καθόλου σε επαφή με οθόνες – κινητών, ταμπλέτας, τηλεόρασης. Παίζουμε, διαβάζουμε παιδικά βιβλία, λέμε ιστορίες, πηγαίνουμε σε παιδικές χαρές, κάνουμε περιπάτους. Από 3 έως 6 ετών καθορίζουμε σαφείς κανόνες για τον χρόνο χρήσης της οθόνης. Πάντα στο σαλόνι και ποτέ στο υπνοδωμάτιο. Ποτέ ψηφιακά παιχνίδια στο φαγητό και πριν τον ύπνο. Η οθόνη δεν είναι μέσο για να ηρεμήσουμε το παιδί. Συνοδεύουμε πάντα το παιδί στο παιχνίδι.

Από 6 έως 9 ετών. Κανόνες χρήσης και συζήτηση με το παιδί γι’ αυτά που βλέπει και κάνει. Ρυθμίζουμε ανάλογα την παιχνιδοκονσόλα. Εξηγούμε τι είναι το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, το δικαίωμα στην εικόνα και τις τρεις αρχές του διαδικτύου. Τίποτα δεν μένει κρυφό, όλα μένουν αιώνια, δεν είναι όλα αλήθεια. Από 9 έως 12 ετών συναποφασίζουμε την ηλικία απόκτησης κινητού τηλεφώνου και την πρόσβαση στο διαδίκτυο μόνο του ή με έναν ενήλικα. Καθορίζουμε χρόνο χρήσης και συζητούμε γι’ αυτά που βλέπει και κάνει. Υπενθυμίζουμε τις τρεις αρχές του διαδικτύου.

Άνω των 12 ετών. Τα παιδιά χρησιμοποιούν το διαδίκτυο μόνα τους αλλά καθορίζουμε μαζί τους το ωράριο χρήσης. Συζητούμε για τις τηλεφορτώσεις, τη λογοκλοπή, την πορνογραφία και τον εκφοβισμό. Το βράδυ σβήνουμε το WiFi και τα κινητά. Αρνούμαστε να γίνουμε «φίλοι» τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Συμπέρασμα. Τα κινητά και οι οθόνες γενικότερα δεν είναι επικίνδυνα λόγω της ακτινοβολίας τους. Όμως η χρήση τους κατά την οδήγηση ή η αλόγιστη και ανεξέλεγκτη χρήση τους από τα παιδιά και τους εφήβους μπορεί να έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα …