Πολίτες και παθητικό κάπνισμα

Παρά τις προεκλογικές εξαγγελίες και τις εντολές του πρωθυπουργού, η εφαρμογή του νόμου στην πράξη φαίνεται να βαλτώνει …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 10 Σεπτεμβρίου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-389)

Η προτεραιότητα. Η πρώτη από τις «άμεσες Κυβερνητικές Προτεραιότητες», με βάση τις οδηγίες που δόθηκαν από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο νέο Υπουργό Υγείας, ήταν η «Αυστηρή εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου με καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους κλειστούς χώρους, εντατικοποίηση των ελέγχων με μεγαλύτερη εμπλοκή της αστυνομίας και λειτουργία τηλεφωνικής γραμμής για αναφορά παραβάσεων».

Ωστόσο, όπως παραδέχονται οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, «προκειμένου να εμπλακεί περισσότερο ενεργά η Ελληνική Αστυνομία στη διαδικασία ελέγχου κι επιβολής προστίμων, θα πρέπει να υπάρξει αντιστοίχως ρητή πρόβλεψη στο Νόμο ότι συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των αρμοδίων Ελεγκτικών Αρχών, δηλαδή να τροποποιηθεί ο σχετικός Νόμος 3730/2008, που τις ορίζει περιοριστικά, με νεότερο τυπικό νόμο».

Δυστυχώς, το Υπουργείο δεν συμπεριέλαβε σχετική τροπολογία στα πρώτα επείγοντα νομοσχέδια που κατατέθηκαν και ψηφίστηκαν κατεπειγόντως από τη Βουλή!

Ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις. Περσινές εγκύκλιοι του προηγούμενου Υπουργού Υγείας σχετικά με τη Σύμβαση Πλαίσιο για τον Έλεγχο του Καπνού (κυρωμένη με το Νόμο 3420/2005) αναφέρουν δύο υποχρεώσεις των ελληνικών αρχών. Πρώτον, ότι οφείλουν να «απαγορεύσουν ή να περιορίσουν» αφενός «τη διαφήμιση, προώθηση και χρηματοδότηση για την προώθηση του καπνού μέσω του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης, των έντυπων μέσων και, αν είναι απαραίτητο, άλλων μέσων, όπως το διαδίκτυο» και αφετέρου «τη χρηματοδότηση (με σκοπό την προώθηση του καπνού) διεθνών εκδηλώσεων, δραστηριοτήτων ή/και όσων συμμετέχουν σ’ αυτές».

Θα πρέπει επίσης να «διασφαλίζουν τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια όσον αφορά κάθε ενδεχόμενη αλληλεπίδραση με την καπνοβιομηχανία» ενώ οι υποχρεώσεις την πολιτείας σχετικά με τον έλεγχο των καπνικών προϊόντων «δεν υλοποιούνται από την καπνοβιομηχανία, ούτε ανατίθενται σε αυτήν». Επιπλέον, γίνεται ειδική μνεία στις συναφείς δραστηριότητες γνωστής πολυεθνικής «για ένα κόσμο απαλλαγμένο από καπνό» χρησιμοποιώντας τα νέα καπνικά της προϊόντα θερμαινόμενου καπνού …

Δυστυχώς, για δεύτερη συνεχή χρονιά, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης και η ελληνική θυγατρική της εν λόγω καπνοβιομηχανίας υποστηρίζουν την «χωρίς τσιγάρο» ταυτότητα της Έκθεσης και στηρίζουν «με συνέπεια» την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας.

Οι έλεγχοι. Σε πρόσφατη εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας σχετικά με την «Εφαρμογή της Αντικαπνιστικής Νομοθεσίας» αναφέρονται οι χώροι που πρέπει να ελεγχθούν κατά προτεραιότητα. Δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία, κλινικές και ιατρεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα (από νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς μέχρι Πανεπιστήμια).

Αλλά και οι χώροι εργασίας, τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, τα αεροδρόμια και οι σταθμοί καθώς και τα μέσα μαζικής μεταφοράς, καθώς και τα αυτοκίνητα με παιδιά. Αυτή τη φορά αναφέρεται επιπλέον ότι οι υπηρεσίες ελέγχου θα πρέπει να στέλνουν στο Υπουργείο τα στοιχεία των ελέγχων «λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συγκεντρωτικά στοιχεία που προβλέπεται να υποβάλλονται στο Υπουργείο Υγείας είναι εξαιρετικά ανεπαρκή».

Όταν όμως δεν έχει ακόμη λειτουργήσει η τηλεφωνική γραμμή για αναφορά των παραβάσεων (σύμφωνα με την εντολή του Πρωθυπουργού), πώς μπορεί άραγε ο πολίτης να υποβάλλει καταγγελία για κάπνισμα σε έναν από τους παραπάνω χώρους; Ευτυχώς για τις περιφερειακές ενότητες της Κρήτης ο Σύλλογος «Ακαπνίστας» έχει δημοσιεύσει τις διευθύνσεις των αρμόδιων Διευθύνσεων Υγείας που είναι κανονικά επιφορτισμένες με τον έλεγχο (βλ. akapnistas.blogspot.com).

Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι πολίτες έτοιμοι να ξεκινήσουν μια γραφειοκρατική διαδικασία και ακόμη λιγότερο να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της. Δεδομένου μάλιστα ότι αν ο έλεγχος γίνει πρωινή ώρα σε κατάστημα που λειτουργεί κυρίως βράδυ δεν θα αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει μια διαδικτυακή ομάδα στο Facebook με την επωνυμία «STOP Στο Παθητικό Κάπνισμα – Ομάδα Καταγγελιών». Η ομάδα έχει 1.355 μέλη και την έχει δημιουργήσει ο φίλος Ανδρέας Μπαρδάκης, ο οποίος δεν μπορεί να βρεθεί σε χώρο με καπνό τσιγάρου επειδή δεν το αντέχει ο οργανισμός του.

Αυτό τον έχει μετατρέψει, παρά τη θέλησή του, σε «αιώνιο φοιτητή» αφού δεν μπορεί να παρακολουθήσει τα μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής … γιατί εκεί δεν εφαρμόζεται ο αντικαπνιστικός νόμος. Κι αυτό παρά τις επανειλημμένες καταγγελίες του και τις διαπιστώσεις των παραβάσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου …

Γράφει ο Ανδρέας ότι «σκοπός δημιουργίας της ομάδας είναι να ενισχυθούν οι δράσεις για τον αγώνα κατά του παθητικού καπνίσματος, ειδικά για την προστασία της υγείας των ανθρώπων με σοβαρά προβλήματα υγείας, τα μικρά παιδιά και τις εγκυμονούσες γυναίκες και φυσικά των εργαζομένων και όλων των πολιτών». Δηλώνει επίσης ότι «εδώ κάνουμε γνήσιο ακτιβισμό και ...ταράζουμε το κράτος στη νομιμότητα και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε μέχρι να μας σεβαστεί».

Επιπλέον, συμπληρώνει: «στείλτε μας οπτικό υλικό, με σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα, από κάπνισμα σε δημόσια κτίρια κι εμείς θα κάνουμε τις καταγγελίες για εσάς». Στα βίντεο θα πρέπει να έχει καταγραφεί και μια απόδειξη (π.χ. αγοράς καφέ ή τυρόπιτας) ή μια εφημερίδα, ώστε να επιβεβαιώνεται η ημερομηνία. Στο οπτικό υλικό που δημοσιεύεται τηρείται επιμελώς η προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Ήδη, με βάση καταγγελία μέσω της ομάδας επιβλήθηκε το πρώτο πρόστιμο σε εργαζόμενη που κάπνιζε σε νοσοκομείο της Αθήνας. Και η δράση του Ανδρέα προβλήθηκε από πολλούς τηλεοπτικούς σταθμούς πανελλαδικής εμβέλειας.

Τέλος, σε πρόσφατη ανακοίνωσή του ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος αναφέρει ότι το παθητικό κάπνισμα: «είναι η χειρότερη μορφή βίας που μπορεί να ασκήσει κάποιος στον συνάνθρωπό του, καθώς βάζει σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή του». Και αναφέρει σχετικά ότι παιδιά αλλά και ενήλικες μη καπνιστές υφίστανται συχνά αυτή τη μορφή βίας.

Ελπίζουμε ότι το Υπουργείο Υγείας θα εφαρμόσει κάποτε τις εντολές του Πρωθυπουργού. Μέχρι τότε, όποιος και όποια υποφέρει από τον καπνό του τσιγάρου των καπνιστών που δεν σέβονται τους πλησίον τους, έχει τη δυνατότητα να υποβάλλει καταγγελία. Ελπίζοντας ότι θα ενταθούν οι σχετικοί έλεγχοι μέχρι να αποφασίσουν οι χρήστες των καπνικών προϊόντων να τα χρησιμοποιούν μόνο σε εξωτερικούς χώρους. Όπως γίνεται σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου!