Τι θα γίνει με τα αποτσίγαρα …

Με το νέο νομοσχέδιο για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσεως ελπίζεται ότι θα ανακυκλώνονται και τα αποτσίγαρα και μάλιστα με έξοδα της καπνοβιομηχανίας …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 6 Οκτωβρίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-439)

Την περασμένη Παρασκευή κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο με το οποίο ενσωματώνεται στην Ελληνική νομοθεσία η ευρωενωσιακή οδηγία (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον. Το νομοσχέδιο αφορά τις πλαστικές σακούλες και συσκευασίες τροφίμων, τα πλαστικά ποτήρια, μαχαιροπήρουνα και καλαμάκια, καθώς και πλαστικές μπατονέτες. Αφορά επίσης και τα «προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού».

Να υπενθυμίσουμε ότι τα φίλτρα προϊόντων καπνού περιέχουν πλαστική ύλη και κατέχουν τη δεύτερη θέση μεταξύ των πλαστικών αντικειμένων μίας χρήσης που εμφανίζονται συχνότερα σε παραλίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (πρώτη θέση παγκοσμίως). Επιπλέον, τα φίλτρα αυτά έχουν συγκεντρώσει πολλές από τις χιλιάδες δηλητηριώδεις χημικές ενώσεις που εκλύουν τα καιόμενα αλλά και τα θερμαινόμενα καπνικά προϊόντα. Ενώσεις που βλάπτουν άμεσα τα πουλιά, τα ψάρια και τα ζώα όταν τα καταπίνουν θεωρώντας τα ως τροφή.

Υποχρεώσεις της καπνοβιομηχανίας. Από τις 3 Ιουλίου 2021 όλες οι συσκευασίες προϊόντων καπνού με φίλτρο και φίλτρων για προϊόντα καπνού, πρέπει να φέρουν υποχρεωτικά εμφανή, ευανάγνωστη και ανεξίτηλη σήμανση, που να ενημερώνει τους καταναλωτές για δύο πράγματα. Τις κατάλληλες επιλογές διαχείρισης του προϊόντος ως απόβλητου ή τους τρόπους διάθεσης του που πρέπει να αποφεύγονται. Και το γεγονός ότι το προϊόν περιέχει πλαστικές ύλες, καθώς και τις επακόλουθες αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες της απόρριψής τους στο περιβάλλον.

Επιπλέον, έως τις 5 Ιανουαρίου 2023, οι παραγωγοί καπνικών προϊόντων είναι υποχρεωμένοι να σχεδιάσουν, να οργανώσουν και να λειτουργήσουν πανελλαδικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων για όλα τα προϊόντα που διαθέτουν στην αγορά. Το εν λόγω ΣΣΕΔ θα έχει δύο βασικές υποχρεώσεις.

Πρώτον να σχεδιάσει, να υλοποιήσει και να καλύψει το κόστος για μέτρα ευαισθητοποίησης των καταναλωτών στο πρόβλημα της απόρριψης των φίλτρων προϊόντων καπνού. Και δεύτερον να πληρώσει για δράσεις συλλογής, καθαρισμού, μεταφοράς και επεξεργασίας των συναφών αποβλήτων. Σε αυτές τις δράσεις μπορεί να περιλαμβάνεται και η δημιουργία ειδικής υποδομής για τη συλλογή των αποβλήτων αυτών (π.χ. τοποθέτηση κατάλληλων δοχείων απορριμμάτων σε σημεία όπου συσσωρεύονται τέτοιου είδους απορρίμματα).

Ο Εθνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης θα πρέπει να καταρτίσει κοστολογημένο τριετές πανελλαδικό πρόγραμμα καθαρισμού. Το πρώτο πρόγραμμα πρέπει να καταρτιστεί το 2022 για τις χρονιές 2023 έως 2025 και πρέπει να περιλαμβάνει και το ποσό που θα διατεθεί στους Δήμους και σε άλλους αρμόδιους δημόσιους φορείς για τον καθαρισμό και τη διάθεση μεταξύ άλλων και των αποβλήτων από φίλτρα των καπνικών προϊόντων.

Προγράμματα ευαισθητοποίησης καταναλωτών. Τα προγράμματα αυτά που πρέπει να καταρτίζονται και να υλοποιούνται σε ετήσια βάση θα πρέπει να ενημερώνουν και να ενθαρρύνουν την υπεύθυνη καταναλωτική συμπεριφορά με στόχο τη μείωση των φίλτρων καπνικών προϊόντων που απορρίπτονται στο περιβάλλον. Θα πρέπει επίσης να τονίζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της απόρριψης στο περιβάλλον, ιδίως το θαλάσσιο, αλλά και στο δίκτυο αποχέτευσης. Επιπλέον, θα πρέπει να αναφέρουν και τους τυχόν παραπλανητικούς, ανακριβείς ή ψευδείς περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς σχετικά με την απόρριψη των φίλτρων.

Τα προγράμματα ευαισθητοποίησης θα περιλαμβάνουν ενημερωτικές ιστοσελίδες και σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Προωθητικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή του κοινού όπως συνέδρια και εκθέσεις. Προβολή μηνυμάτων ευαισθητοποίησης σε μέσα μαζικής ενημέρωσης, καταχωρήσεις σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και ειδικές παραγωγές βίντεο. Παραγωγή και διάθεση εξειδικευμένων οδηγών για την ενημέρωση του κοινού. Προωθητικές δράσεις καθαρισμού ακτών και εν γένει κοινόχρηστων χώρων. Και τέλος, εκπαιδευτικές δράσεις για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Προβλήματα εφαρμογής. Είναι σίγουρο ότι η καπνοβιομηχανία θα πρέπει να επενδύσει σημαντικά ποσά προκειμένου να συμμορφωθεί με τη νέα νομοθεσία. Εκτός από τον επανασχεδιασμό των συσκευασιών για να περιλαμβάνουν τη νέα υποχρεωτική σήμανση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και το πρόβλημα της συλλογής των αποτσίγαρων. Η καλύτερη λύση θα ήταν τα πακέτα των τσιγάρων να περιέχουν ενσωματωμένο και σταχτοδοχείο το οποίο να μπορεί να δεχτεί όλα τα αποτσίγαρα του πακέτου.

Η απόρριψη του περιεχομένου των χρησιμοποιημένων πακέτων μπορεί να γίνει σε ειδικούς κάδους ανακύκλωσης αποτσίγαρων. Ήδη αρκετοί Δήμοι (π.χ. Κέρκυρας, Χίου) εγκαθιστούν τέτοιους κάδους σε συνεργασία με εταιρείες που μαζεύουν τα αποτσίγαρα. Στη συνέχεια και μετά από επεξεργασία, παράγουν χρήσιμα αντικείμενα όπως έπιπλα κήπου ή τούβλα με καλύτερες μονωτικές ιδιότητες.

Μερικοί Δήμοι (π.χ. Αθηναίων, Χανίων) εγκαθιστούν ήδη σταχτοδοχεία-ψηφοδόχες για την συγκέντρωση αποτσίγαρων, που επίσης προωθούνται για ανακύκλωση. Βέβαια, όλες οι εν λόγω πρωτοβουλίες είναι περιορισμένες και χρηματοδοτούνται προς το παρόν από τους προϋπολογισμούς των Δήμων ενώ ο νέος νόμος θα εξασφαλίσει την χρηματοδότησή τους από τις καπνοβιομηχανίες.

Ας ελπίσουμε ότι οι καπνιστές και οι ατμιστές θα αντιληφθούν τις βλαβερές συνέπειες που έχουν τα κάθε είδους καπνικά προϊόντα στην υγεία τους, στην υγεία των γύρω τους και στο περιβάλλον και θα αποφασίσουν, παράλληλα με την υπεύθυνη απόρριψη των χρησιμοποιημένων φίλτρων καπνικών προϊόντων, να ξεκινήσουν ένα πρόγραμμα απεξάρτησής τους από τη νικοτίνη – την τρίτη ισχυρότερη εξαρτησιογόνο ουσία μετά την ηρωίνη και την κοκαΐνη … 

Υ.Γ. Πριν στεγνώσει το μελάνι του άρθρου της περασμένης εβδομάδας ανακοινώθηκε - στο πλαίσιο «επιστημονικής» εκδήλωσης με την υποστήριξη της καπνοβιομηχανίας - η δημιουργία «Διεθνούς Εταιρείας για τον Έλεγχο του Καπνίσματος & τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα» την οποία έχουν αρχίσει να προβάλουν ήδη οι γνωστοί έμποροι νικοτίνης ...