Ας ξαναπούμε δυο λόγια για τους σεισμούς …

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-144

Ας ξαναπούμε δυο λόγια για τους σεισμούς …

Ας ξαναδούμε μερικές χρήσιμες πληροφορίες για την προστασία από τους σεισμούς μιας και πρόκειται για ένα φαινόμενο που είναι συνυφασμένο με την υπόσταση της ίδιας της Γης
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 11 Μαρτίου 2014)

Τις προάλλες με κάλεσαν να μιλήσω στο Δημοτικό Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος Παπάγου- Χολαργού με θέμα «Γένεση των σεισμών και Μηχανισμός παροχής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε περιπτώσεις έκτακτων αναγκών». Είχα έτσι την ευκαιρία να αναφερθώ πάλι στην πρόληψη, την οποία έχουμε την τάση να παραμελούμε μιας και συχνά ζούμε απλώς για την κάθε ημέρα αγνοώντας το μέλλον.

Κατ' αρχάς δυο λόγια για τους σεισμούς. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το έδαφος στο οποίο πατούμε δεν είναι σταθερό αλλά μετακινείται. Έχουμε την εντύπωση βέβαια ότι τα βουνά μένουν στη θέση τους και οι πεδιάδες είναι αιώνιες. Όμως στην πραγματικότητα, ο στερεός φλοιός της Γης αποτελείται από πλάκες που επιπλέουν πάνω στον ρευστό και καυτό γήινο πυρήνα. Πόσοι από μας ξέρουν για παράδειγμα ότι η Κρήτη μετακινείται προς την Αφρική με ταχύτητα τεσσεράμισι έως πέντε εκατοστόμετρα το χρόνο;

Αυτές οι τεκτονικές, όπως τις λέμε, πλάκες είτε μετακινούνται οριζόντια είτε βυθίζονται η μια κάτω από την άλλη. Έτσι, στην Κεφαλονιά, τη «Μούσα του Εγκέλαδου» όπως την έχει χαρακτηρίσει ο καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμιος Λέκκας, υπάρχει ένα τουλάχιστον ρήγμα οριζόντιας μετατόπισης και αρκετά κανονικά ρήγματα στα οποία σημειώνονται καταβυθίσεις. Και νότια της Κρήτης η αφρικανική πλάκα καταβυθίζεται κάτω από την ευρασιατική.

Οι μετατοπίσεις των πετρωμάτων προκαλούν συσσώρευση πίεσης. Κι όταν η πίεση ξεπεράσει μια κρίσιμη τιμή και φθάσει το όριο θραύσεως του πετρώματος, το αποτέλεσμα είναι η βίαιη ταλάντωση των πετρωμάτων και η απελευθέρωση της συσσωρευμένης ενέργειας με τη μορφή κυμάτων. Αυτό το φαινόμενο είναι ο σεισμός.

Υπάρχουν δύο ειδών σεισμικά κύματα, τα κύματα όγκου και τα κύματα επιφανείας. Συνδυαζόμενα επιδρούν στις οικοδομές γιατί προκαλούν επιταχύνσεις (δηλαδή δυνάμεις) με αποτέλεσμα μικρές ή μεγάλες ζημιές. Ένας σημαντικός παράγοντας που ενισχύει ή υποβαθμίζει την ένταση των σεισμικών κυμάτων είναι η σύσταση του εδάφους πάνω στο οποίο έχει κτιστεί η οικοδομή. Ο Παρθενώνας στέκεται αλώβητος από τους σεισμούς για περισσότερα από 2.000 χρόνια γιατί είναι κατασκευασμένος πάνω σε ένα τμήμα του αθηναϊκού σχιστόλιθου που απορροφά τα σεισμικά κύματα και προσδίδει στο κέντρο της Αθήνας μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στους σεισμούς. Αντίθετα, τα κτήρια που είναι κατασκευασμένα πάνω σε χαλαρά εδάφη (π.χ. προσχώσεις από ποτάμια, μπάζα κλπ.) κινδυνεύουν περισσότερο γιατί τα εδάφη αυτά έχουν την τάση να «ρευστοποιούνται» όταν υφίστανται τις επιδράσεις των σεισμικών δονήσεων.

Λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές επιταχύνσεις και τη σύσταση του εδάφους οι μηχανικοί σχεδιάζουν αντισεισμικές οικοδομές εφαρμόζοντας τον ισχύοντα αντισεισμικό κανονισμό. Είναι πολύ σημαντικό κατά τη κατασκευή της οικοδομής να τηρούνται πιστά τα σχέδια και μην γίνεται καμία επέμβαση ή αλλαγή χωρίς την σύμφωνη γνώμη του μηχανικού. Παράλληλα, με την πάροδο του χρόνου, ο αντισεισμικός κανονισμός βελτιώνεται αφού οι νέοι σεισμοί δημιουργούν νέα δεδομένα. Γι' αυτό, καλόν είναι σε παλαιότερες οικοδομές ή σε κτίσματα στα οποία ίσως να έχουν γίνει αυθαίρετες επεμβάσεις που ίσως αποδειχτούν επικίνδυνες, να διεξαχθεί ένας ενδελεχής προσεισμικός έλεγχος από ειδικευμένο μηχανικό. Έτσι μπορούν να γίνουν κάποιες απαραίτητες εργασίες ενίσχυσης, εάν αυτό κριθεί αναγκαίο. Στο πλαίσιο τέτοιων προσεισμικών ελέγχων μπορούν να ελεγχθούν και οι εσωτερικοί σοβάδες και να επισκευαστούν για να μην ξεκολλήσουν σε περίπτωση σεισμού. Μάλιστα, οι ειδικοί συστήνουν πως οι πυλωτές των πολυκατοικιών θα πρέπει να χτιστούν προκειμένου να ενισχυθούν αντισεισμικά τα κτήρια. Τέλος, σε παλαιότερα κτήρια οι τοίχοι μπορούν να ενισχυθούν με ειδικά υλικά σε συνδυασμό με πλέγματα που καθιστούν τις τοιχοποιίες ανθεκτικές ακόμη και σε ισχυρούς σεισμούς.

Τα σεισμικά κύματα προκαλούν επίσης και μετατοπίσεις επίπλων και άλλων αντικειμένων μέσα στο σπίτι. Οι ντουλάπες, οι βιβλιοθήκες και τα φωτιστικά που δεν έχουν στερεωθεί καλά ίσως πέσουν και μας πλακώσουν. Αλλά και τα βαριά αντικείμενα (κύπελλα, αγαλματίδια, βάζα) θα πρέπει να τοποθετούνται χαμηλά για να μην μπορούν να μας τραυματίσουν πέφτοντας. Πράγματι, μπορεί το σπίτι να είναι κτισμένο σωστά αλλά η εσωτερική διακόσμηση να το έχει καταστήσει πολύ επικίνδυνο! Μπορεί επίσης να πέσουν και οι σοβάδες από το ταβάνι και γι' αυτό οι κλασσικές οδηγίες προστασίας από τους σεισμούς προβλέπουν ότι πρέπει να καλυφθούμε μέχρι να τελειώσουν οι δονήσεις κάτω από ένα γερό τραπέζι, ένα θρανίο ή ακόμη και μέσα σε ένα ντουλάπι. Προσοχή! Τελευταία κυκλοφορούν στο διαδίκτυο διάφορες άλλες οδηγίες που κρίνονται απορριπτέες από τις αρμόδιες αρχές.

Δεν βγαίνουμε έξω στο δρόμο πριν να τελειώσει ο σεισμός. Αν είμαστε ήδη έξω απομακρυνόμαστε από τα κτήρια για να μη μας τραυματίσουν αντικείμενα που πέφτουν. Συχνά στο σεισμό κινδυνεύουμε περισσότερο από τον πανικό παρά από τον ίδιο το σεισμό και τις επιπτώσεις του. Οι άσκοπες μετακινήσεις π.χ. η απόφαση να φύγουμε για το χωριό, ή να επισκεφθούμε τα παιδιά ή τους γονείς μας δημιουργούν συμφόρηση στους δρόμους. Υπάρχει έτσι μεγαλύτερος κίνδυνος τροχαίων ενώ παρεμποδίζουμε και τις μετακινήσεις των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. Η προσπάθεια τηλεφωνικής επικοινωνίας με συγγενείς, φίλους και γνωστούς επιβαρύνει επίσης τα δίκτυα επικοινωνιών που είναι απαραίτητα για τις πραγματικές επικοινωνίες έκτακτης ανάγκης.

Όπως έχουμε ξαναγράψει, μακάρι να μην ζήσουμε ποτέ έναν μεγάλο σεισμό. Μάλιστα, οι σεισμολόγοι θεωρούν ότι με πολλούς μικρούς σεισμούς απελευθερώνεται αρκετή σεισμική ενέργεια και απομακρύνεται το ενδεχόμενο να σημειωθεί ένας μεγάλος σεισμός. Σε κάθε περίπτωση, καλόν είναι να έχουμε λάβει τα μέτρα μας για κάθε ενδεχόμενο. Σχετικές οδηγίες υπάρχουν στις ιστοσελίδες της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (www.civilprotection.gr) και του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (www.oasp.gr). Η πρόληψη σώζει ζωές …

Αεροπλάνο: το ασφαλέστερο μεταφορικό μέσον

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-143

Αεροπλάνο: το ασφαλέστερο μεταφορικό μέσον

Τα συστήματα και οι διαδικασίες ασφαλείας που εφαρμόζονται στην πολιτική αεροπορία καθιστούν τις μετακινήσεις με αεροπλάνο εξαιρετικά ασφαλείς, παρόλο που πολλοί εξακολουθούν να τις φοβούνται …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 4 Μαρτίου 2014)

Μπαίνετε στο αυτοκίνητο. Κάθε φορά, πριν ξεκινήσετε, οι μηχανικοί ελέγχουν όλα τα συστήματα. Τα ηλεκτρολογικά, τα φρένα, ο κλιματισμός, ο κινητήρας, το τιμόνι ενεργοποιούνται διαδοχικά και δοκιμάζονται. Επιθεωρούν το αμάξωμα και τα παράθυρα για ρωγμές. Ελέγχουν το καύσιμο αλλά και την ικανότητά σας ως οδηγού με βάση την εκπαίδευση σε προσομοιωτή οδήγησης. Κρατώντας κι από έναν κατάλογο με σημεία που πρέπει να ελεγχθούν δεν επιτρέπουν την αναχώρηση παρά μόνο αν βεβαιωθούν ότι όλα είναι εντάξει. Πότε έγινε η τελευταία συντήρηση; Τι λέει η έκθεση της τελευταίας διαδρομής;

Τώρα το αυτοκίνητο είναι έτοιμο για αναχώρηση. Αλλά οι επιβάτες πρέπει να παρακολουθήσουν επίδειξη με τις ενέργειες που πρέπει να κάνουν σε περίπτωση ατυχήματος. Κάθε φορά που μπαίνουν στο αυτοκίνητο! Και ο οδηγός δεν ακολουθεί όποιον δρόμο θέλει. Η διαδρομή του είναι προκαθορισμένη με βάση το σχέδιο που έχει υποβάλλει και το οποίο έχει εγκριθεί πριν την αναχώρηση. Ακόμη, το αυτοκίνητο διαθέτει ηλεκτρονικά συστήματα που εντοπίζουν εγκαίρως τα άλλα αυτοκίνητα στην περιοχή και ειδοποιούν όταν η μεταξύ τους απόσταση μικραίνει επικίνδυνα …

Αν όλα τα παραπάνω ίσχυαν για τα αυτοκίνητα τα τροχαία ατυχήματα θα είχαν μηδενιστεί προ πολλού. Ισχύουν όμως για τα αεροπλάνα. Κι όχι μόνο αυτά τα λίγα που περιγράψαμε αλλά πολύ περισσότερα. Τόμους ολόκληρους καταλαμβάνουν τα εγχειρίδια για την ασφάλεια πτήσης και τις διαδικασίες που πρέπει να εκτελούνται πριν και μετά κάθε πτήση ανάλογα και με τον τύπο του αεροσκάφους. Αλλά και στο πλαίσιο της περιοδικής συντήρησης και της εκπαίδευσης του προσωπικού. Η όμορφη αεροσυνοδός που σας σερβίρει χαμογελαστή τον καφέ ή την πορτοκαλάδα δεν έχει εκπαιδευτεί μόνο στην εξυπηρέτηση των επιβατών. Γνωρίζει πολύ καλά τις διαδικασίες ασφαλείας και συμμετέχει σε περιοδικές ασκήσεις ώστε να ενεργήσει κατάλληλα π.χ. σε περίπτωση εκκένωσης του αεροσκάφους.

Οι απαιτήσεις ασφαλείας για τα αεροσκάφη ξεκινούν από την πρώτη στιγμή που αποφασίζεται ο σχεδιασμός τους. Οι μελέτες στην αεροδυναμική σήραγγα και οι δοκιμές στο στάδιο του πρωτότυπου ακολουθούν συγκεκριμένα πρωτόκολλα ασφαλείας. Τα επιμέρους εξαρτήματα ελέγχονται από κάθε άποψη προκειμένου να διασφαλίζουν το ύψιστο επίπεδο ασφαλείας. Και όταν το αεροσκάφος τεθεί σε λειτουργία και αρχίσει να πετά κανονικά μεταφέροντας επιβάτες, κάθε μικρό ή μεγάλο πρόβλημα που εμφανίζεται αποτελεί αντικείμενο εκθέσεων, αναφορών και δοκιμών που μερικές φορές οδηγούν στην καθήλωση όλων των ομοειδών αεροσκαφών στο έδαφος μέχρι να διορθωθεί το πρόβλημα π.χ. με την αντικατάσταση συγκεκριμένου ανταλλακτικού ή με την επικαιροποίηση κάποιας διαδικασίας.

Οι αεροπορικές εταιρείες οφείλουν επίσης να εφαρμόζουν λεπτομερή σχέδια και διαδικασίες ελέγχου της πτητικής ετοιμότητας των αεροσκαφών τους. Αυτό επιβεβαιώνεται από περιοδικές επιθεωρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των αρμόδιων οργανισμών πολιτικής αεροπορίας. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι δεν εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα αφαιρείται η άδεια λειτουργίας του αερομεταφορέα και τα αεροπλάνα του καθηλώνονται στο έδαφος.

Μάλιστα οι εταιρείες τρίτων χωρών που δεν εφαρμόζουν τους σχετικούς κανόνες και δεν υπάγονται στη δικαιοδοσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπαίνουν στη λεγόμενη «μαύρη λίστα» και απαγορεύεται να εκτελούν πτήσεις προς και από τα αεροδρόμια της Ένωσης. Πολλές εταιρείες από αφρικανικές και ασιατικές χώρες καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες για να συμμορφωθούν με τις υποδείξεις προκειμένου το όνομά τους να αφαιρεθεί από αυτή τη «μαύρη λίστα».

Η ασφάλεια των πτήσεων εξαρτάται και από τους επιβάτες. Οι απειλές για τρομοκρατικές επιθέσεις σε αεροσκάφη οδήγησαν στην επιβολή σειράς ελέγχων π.χ. στα προϊόντα που επιτρέπεται να μεταφέρονται στις χειραποσκευές. Με την εγκατάσταση νέων υπερσύγχρονων μηχανημάτων ελέγχου στα αεροδρόμια μερικές απαγορεύσεις προβλέπεται να καταργηθούν π.χ. όσον αφορά τη μεταφορά υγρών ή γλυκών κουταλιού στις χειραποσκευές. Τουλάχιστον στα αεροδρόμια που θα εγκαταστήσουν τις νέες συσκευές ελέγχου …

Άλλα μέτρα που αφορούν τους επιβάτες σχετίζονται με τα δικαιώματά τους σε περίπτωση μεγάλης καθυστέρησης ή ακύρωσης της πτήσης. Οι σχετικοί κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπουν υποχρεωτική υποστήριξη (αναψυκτικά, φαγητό, ξενοδοχείο) αλλά και χρηματική αποζημίωση ανάλογα με την διάρκεια της καθυστέρησης και τη φύση του περιστατικού που την προκάλεσε. Ιδιαίτερες προβλέψεις αφορούν τις αποσκευές που υπέστησαν ζημιές ή που χάθηκαν. Σε κάθε περίπτωση τα άτομα με αναπηρία πρέπει να εξυπηρετηθούν κατά προτεραιότητα.

Ένας νέος κανονισμός που βρίσκεται στο στάδιο της έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα καταστήσει τα ταξίδια με αεροπλάνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ακόμη ασφαλέστερα. Προβλέπει τη δημιουργία ενός δικτύου αναλυτών ασφαλείας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας της Αεροπορίας που θα εντοπίζουν τάσεις και ζητήματα ασφαλείας πανευρωπαϊκής σημασίας και θα προτείνουν τη λήψη κατάλληλων μέτρων.

Στο νέο σύστημα θα συμμετέχουν όλοι οι παράγοντες του κλάδου - αεροπορικές εταιρείες, κατασκευαστές, ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, πληρώματα αεροσκαφών, μηχανικοί εδάφους, εθνικές αρχές και φυσικά ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας - οι οποίοι και θα ενθαρρύνονται να κοινοποιούν κάθε πληροφορία που μπορεί να αφορά πιθανά θέματα ασφαλείας. Στόχος είναι να εξάγονται διδάγματα και να βελτιώνονται οι συνθήκες λειτουργίας όχι μόνο από τα ατυχήματα αλλά και από μικρά συμβάντα και περιστατικά ακόμη κι αν αυτά δεν είχαν σημαντικές επιπτώσεις.

Κάθε φορά που ανάβει η φωτεινή επιγραφή «Προσδεθείτε» ας θυμηθούμε πως η ασφάλειά μας εξαρτάται από ένα ολόκληρο, πολύπλοκο αλλά αποτελεσματικό σύστημα που λειτουργεί με βάση τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και χάρη στον επαγγελματισμό χιλιάδων ανθρώπων μέσα κι έξω από το αεροπλάνο …

Εθελοντές στη Μούσα του Εγκέλαδου

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-142

Εθελοντές στη Μούσα του Εγκέλαδου

Μερικές σκέψεις για την αποστολή του μεταπτυχιακού προγράμματος Διεθνής Ιατρική - Διαχείριση Κρίσεων Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην δοκιμαζόμενη Κεφαλονιά
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 25 Φεβρουαρίου 2014)

Ως Μούσα του Εγκέλαδου είχε χαρακτηρίσει την Κεφαλονιά ο καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμιος Λέκκας το Νοέμβριο του 2012, στο πλαίσιο επιτόπιας άσκησης του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Διεθνής Ιατρική - Διαχείριση Κρίσεων Υγείας» της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Του Μεταπτυχιακού που οργάνωσε και διευθύνει ο καθηγητής Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ. Και δικαίως, αφού τα γεωλογικά ρήγματα που υπάρχουν στο νησί δίνουν περιοδικά σεισμούς κάθε λίγα χρόνια. Ευτυχώς σεισμούς σχετικά μικρούς που επιτρέπουν την σταδιακή απελευθέρωση της σεισμικής ενέργειας έτσι ώστε να αποφεύγονται μεγαλύτερες εντάσεις που θα προκαλούσαν μεγάλες καταστροφές.

Μετά τους φετινούς σεισμούς, οι σπουδαστές του Μεταπτυχιακού ξαναβρέθηκαν στην Κεφαλονιά για να προσφέρουν, σε συνεργασία με τους Γιατρούς του Κόσμου, βοήθεια και υπό πραγματικές συνθήκες. Με επικεφαλής τον καθηγητή Ρόζενμπεργκ, η δεκαμελής ομάδα στην οποία συμμετείχαν γιατροί και ψυχολόγοι, ξεκίνησε παρακολουθώντας τα συντονιστικά όργανα του τομέα υγείας για το σχεδιασμό των παρεμβάσεων. Με βάση τις προτεραιότητες και τις ανάγκες η ομάδα, με τη βοήθεια εντόπιων εθελοντών, που γνώριζαν τις τοπικές συνθήκες, ξεκίνησε τις επισκέψεις στα σεισμόπληκτα χωριά της Παλλικής, για καταγραφή και ψηφιοποίηση (χαρτογράφηση) των αναγκών. Παράλληλα, έγινε διανομή τροφής και ειδών πρώτης ανάγκης. Σε πολλές περιπτώσεις έγινε και κατ' οίκον ιατρικός έλεγχος και δόθηκε ψυχολογική υποστήριξη στους κατοίκους.

Μία γιατρός της ομάδας υποστήριξε ιατρικά τους κατοίκους του Ληξουρίου και των γύρω περιοχών που είχαν καταφύγει στο κρουαζιερόπλοιο Aegean Paradise. Κάποια κρούσματα γαστρεντερίτιδας που εμφανίστηκαν, απαίτησαν ενεργό επιδημιολογική επιτήρηση σε συνεργασία με το Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), τον Ερυθρό Σταυρό και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ). Διανεμήθηκε ειδικό φυλλάδιο με οδηγίες σε χώρους ειδικού ενδιαφέροντος, όπως το κρουαζιερόπλοιο και ο καταυλισμός. Τέλος, η ομάδα οργάνωσε και λειτούργησε στη κεντρική πλατεία Ληξουρίου κοινωνικό ιατρείο και φαρμακείο με δυνατότητα εξέτασης και παροχής φαρμάκων.

Μετά την δια ζώσης επαφή με την κατάσταση στο νησί, το κυριότερο συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η αποστολή, ήταν η ανάγκη του σεισμοπαθούς πληθυσμού για ψυχολογική υποστήριξη. Η παρουσία των γιατρών του Μεταπτυχιακού με το στηθοσκόπιο, και γενικά των ψύχραιμων, χαμογελαστών και αισιόδοξων ανθρώπων της ομάδας, σε ένα πεδίο συνεχούς σεισμικής δραστηριότητας αποτέλεσε ένα θετικό στοιχείο για τους κατοίκους.

Όμως, οι σπουδαστές του μεταπτυχιακού είναι εκπαιδευόμενοι επιστήμονες. Γυρίζοντας στην Αθήνα είχαν ήδη σχεδιάσει και κάποιες επιστημονικές έρευνες τις οποίες θα υλοποιήσουν των σπουδών τους. Μερικά από τα θέματα που προτάθηκαν. Πώς καταγράφεται η ψυχολογική ευρωστία των κατοίκων της Κεφαλονιάς μετά το σεισμό του 2014. Πώς επηρεάζει ο σεισμός του 1953 την ανθεκτικότητα των κατοίκων το 2014. Η αποδοτικότητα της χρήσης πλωτών μέσων για την εξυπηρέτηση των θυμάτων καταστροφών στην Ελλάδα. Χαρτογράφηση της διαχείρισης κρίσεων στο σεισμό του 2014 στην Κεφαλονιά.

Όλα τα παραπάνω παρουσιάστηκαν στην απολογιστική συνάντηση που οργάνωσε το Μεταπτυχιακό στις 20 Φεβρουαρίου. Εκεί, ο καθηγητής Ε. Λέκκας παρουσίασε και μια πρώτη επιστημονική αποτίμηση των σεισμών, ως ένα γεωδυναμικό επεισόδιο στην εξέλιξη της νήσου. Ωστόσο, το δικό μου ενδιαφέρον εστιάστηκε στα αποτελέσματα των δύο σεισμών (της 26ης Ιανουαρίου και της 3ης Φεβρουαρίου 2014). Για παράδειγμα, στην οικοδομή στην οποία σημειώθηκε καθίζηση του πρώτου ορόφου είχαν γίνει ανεπίτρεπτες παρεμβάσεις! Δυο κολώνες είχαν αφαιρεθεί προκειμένου να βελτιωθεί η θέα! Κάποιες ζημιές σε τοίχους αποκάλυψαν προφανείς κακοτεχνίες. Και πολλές ζημιές στο εσωτερικό των σπιτιών προκλήθηκαν από έπιπλα που δεν είχαν στερεωθεί καλά στους τοίχους ή από σοβάδες που δεν είχαν δέσει καλά με την τοιχοποιία.

Το έχουμε πει και δεν θα πάψουμε να το λέμε και να το γράφουμε. Οι σεισμοί αποτελούν φυσικό φαινόμενο που συνδέεται άρρηκτα με την ομορφιά του ελληνικού τοπίου. Αν έχουμε φροντίσει να λάβουμε όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα αντισεισμικής προστασίας δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Κατ' αρχάς να κτίσουμε ή να ενισχύουμε τα σπίτια μας σύμφωνα με τον αντισεισμικό κανονισμό και τις υποδείξεις του ενημερωμένου πολιτικού μηχανικού. Χωρίς την παραμικρή παρέμβαση! Όταν ακόμη και ένα άνοιγμα σε σημείο που δεν προβλέπεται μπορεί να φέρει ανεπανόρθωτες ζημίες, πόσο μάλλον η κατάργηση μιας κολώνας ή ενός φέροντος τοιχίου …

Επίσης φροντίζουμε για τη σωστή στήριξη επίπλων και άλλων αντικειμένων (φωτιστικά, πίνακες κλπ.) στους τοίχους και δεν τοποθετούμε βαριά αντικείμενα σε υψηλά ράφια, εκεί από όπου μπορούν να πέσουν και να μας πλακώσουν σε περίπτωση σεισμού. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχει εκδώσει σχετικές οδηγίες και αξίζει τον κόπο να τις διαβάσουμε και κυρίως να τις εφαρμόσουμε.

Όμως, σε περίπτωση σεισμού ή άλλης φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής, ο ρόλος των δυνάμεων επέμβασης είναι πάντα καθοριστικός. Και η συμμετοχή εκπαιδευμένων εθελοντών, υπό την καθοδήγηση και το συντονισμό της συντεταγμένης πολιτείας είναι πάντα χρήσιμη και απαραίτητη. Και το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Διεθνής Ιατρική - Διαχείριση Κρίσεων Υγείας» της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό την εμπνευσμένη καθοδήγηση του καθηγητή Ρόζενμπεργκ, εξασφαλίζει εδώ και χρόνια την παραγωγή εκπαιδευμένων επιστημόνων κυρίως γιατρών αλλά και άλλων ειδικοτήτων. Που στελεχώνοντας τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα συμβάλλουν ήδη με τις γνώσεις τους και την πρακτική εμπειρία που αποκτούν σε ασκήσεις πεδίου και σε αποστολές σαν κι αυτή της Κεφαλονιάς στην καλύτερη αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και καταστροφών.

Σκέψεις περί αχρωματοψίας και άλλων τινών

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-141

Σκέψεις περί αχρωματοψίας και άλλων τινών

Φαίνεται πως το μεγαλύτερο ιατρικό πρόβλημα στα μέρες μας είναι η αχρωματοψία, για να μη μιλήσουμε για τη σιδηροκεφαλιά …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 18 Φεβρουαρίου 2014)

Αχρωματοψία. Κυκλοφορώ πλέον καθημερινά στην Αθήνα και παρατηρώ τον κόσμο γύρω μου. Διαπιστώνω λοιπόν ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, ιδίως οδηγοί, πάσχουν από αχρωματοψία. Δεν εξηγείται αλλιώς η τάση πολλών από αυτούς να περνούν συνειδητά ενώ το φανάρι είναι κόκκινο. Κινδύνεψα τουλάχιστον μία φορά όταν, αφού άναψε το πράσινο για τους πεζούς, και αφού είχαν σταματήσει τα αυτοκίνητα στις δύο από τις τρεις λωρίδες κυκλοφορίας, δύο αυτοκίνητα που κινούνταν στην τρίτη λωρίδα παραβίασαν εν ψυχρώ το κόκκινο.

Αν πρόκειται για κληρονομική ασθένεια, θα έπρεπε να εντοπίζεται κατά τις ιατρικές εξετάσεις πριν από την χορήγηση του διπλώματος οδήγησης. Όμως τα φανάρια έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνονται αντιληπτά ακόμη και από όσους πάσχουν από δαλτωνισμό (έτσι λέγεται η αχρωματοψία επιστημονικά). Το πάνω φανάρι είναι το κόκκινο - για στάση. Το μεσαίο φανάρι είναι το κίτρινο - προειδοποιεί για να κόψουμε ταχύτητα. Και το κάτω φανάρι είναι το πράσινο - περνούμε ελεύθερα. Ομοίως και για τους πεζούς. Το πάνω φανάρι, ο Σταμάτης είναι το κόκκινο. Το κάτω, ο Γρηγόρης, το πράσινο. Παρατηρείστε κι εσείς γύρω σας. Πόσοι πάσχουν από αχρωματοψία; Μήπως περνάτε κι εσείς με κόκκινο, αγνοώντας τον κίνδυνο για εσάς και τους γύρω σας; Μια ιατρική εξέταση επιβάλλεται …

Σιδηροκεφαλιά. Παρατηρώ επίσης ότι πολλοί οδηγοί μοτοσυκλέτας επιμένουν να μην φορούν κράνος. Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι έχουν αναπτύξει μέσα από περίεργες μεταλλάξεις μεταλλικά κρανιακά οστά έτσι ώστε να μην φοβούνται την πρόσκρουση με το έδαφος ή με άλλες σκληρές επιφάνειες σε περίπτωση πτώσης λόγω ατυχήματος. Σε περίπτωση ατυχήματος με μοτοσικλέτα αν ο οδηγός φορά κράνος και προστατευτική στολή έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να επιζήσει. Και να μην βάλει σε δοκιμασία την οικογένειά του που θα πρέπει να ετοιμάζει κηδείες, ή, ακόμη χειρότερα να τον περιποιείται μια ζωή ως ανάπηρο …

Αν φυσικά ο μοτοσικλετιστής έχει αναπτύξει την νέα μετάλλαξη της σιδηροκεφαλιάς δεν χρειάζεται να φορά κράνος! Αλλά για να βεβαιωθεί ο κάθε υποψήφιος αυτόχειρας ότι διαθέτει πράγματι σιδερένιο κεφάλι και δεν πάσχει απλώς από ξεροκεφαλιά, καλόν θα ήταν να υποβληθεί και σε κάποιες ιατρικές εξετάσεις. Που ξέρεις, μπορεί να αποδειχτεί ότι πράγματι υπάρχει η σχετική μετάλλαξη και δεν πρόκειται απλώς για πρόβλημα στο εσωτερικό του εγκεφάλου …

Ακριβοί στο πίτουρο … Χάρηκα που το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ανακοίνωσε πρόσφατα την αναδιοργάνωση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και την αναβάθμιση του κέντρου διαχείρισης του 112, του ευρωπαϊκού αριθμού επειγόντων. Και χάρηκα γιατί όταν θα εφαρμοστεί η αναδιοργάνωση και θα παραδοθεί το έργο εκσυγχρονισμού του τηλεφωνικού κέντρου του 112 θα πάψουμε ως χώρα να θεωρούμεθα από τις πλούσιες χώρες της Ευρώπης όσον αφορά τον αριθμό των τηλεφωνικών κέντρων που διαχειρίζονται επείγοντα περιστατικά.

Πράγματι, από πρόσφατη απογραφή τη Ένωσης για τον Ευρωπαϊκό Αριθμό Επειγόντων (eena.org) προκύπτει ότι η Ελλάδα, με τα 108 τηλεφωνικά κέντρα επειγόντων (πυροσβεστικής, αστυνομίας, ΕΚΑΒ, λιμενικού), διαθέτει ένα κέντρο ανά 102.431 κατοίκους. Όταν στη Γερμανία αντιστοιχεί ένα κέντρο ανά 132.006 κατοίκους, στη Γαλλία ένα ανά 164.083 κατοίκους, στη Σουηδία ένα ανά 220.802 κατοίκους και στη Βρετανία ένα κέντρο ανά 356.916 κατοίκους. Ακόμη και η Τουρκία έχει ένα κέντρο ανά 327.391 κατοίκους, ενώ η Βουλγαρία, η οποία με αφορμή την ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007, εκσυγχρόνισε το σύστημα διαχείρισης κλήσεων υιοθετώντας το 112 ως μοναδικό εθνικό αριθμό κλήσεως έκτακτης ανάγκης, διαθέτει ένα κέντρο ανά 1.214.092 κατοίκους.

Καλωσορίζουμε την κλιματική αλλαγή! Γράφαμε πριν από λίγες εβδομάδες (Χ.Ν. 12/11/2013) ότι οι επιστήμονες που εδώ και χρόνια κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής φαίνεται πως τελικά επαληθεύονται. Αναφέραμε μάλιστα ότι σε πρόσφατη ανακοίνωσή της η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος (IPCC) διαπίστωσε με βεβαιότητα την ανθρώπινη επίδραση στο κλίμα. Οι συγκεντρώσεις των θερμοκηπιακών αερίων στην ατμόσφαιρα αυξάνουν σταθερά. Οι παγετώνες και οι μόνιμοι πάγοι στην Ευρώπη, στη Γροιλανδία, στην Ανταρκτική και στο Βόρειο Πόλο λιώνουν. Η μέση στάθμη της θάλασσας έχει ανέβει γύρω στα 20 εκατοστά από το 1901 ως το 2010.

Και το αποτέλεσμα γίνεται όλο και πιο εμφανές. με την όλο και συχνότερη εμφάνιση ακραίων και επικίνδυνων καιρικών φαινομένων. Ξηρασίες, θυελλώδεις άνεμοι και ανεμοστρόβιλοι, τυφώνες και καταρρακτώδεις βροχές, καταστροφικές καταιγίδες, υπερβολικά έντονες χιονοπτώσεις, πλημμύρες και κατολισθήσεις. Η Βόρεια Αμερική, η Βρετανία, η Γαλλία αλλά και η Ελλάδα γνώρισαν πρόσφατα και συνεχίζουν να γνωρίζουν τέτοια φαινόμενα όλο και συχνότερα.

Η θωράκιση των πόλεων από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο άμεσο μέλλον νομίζω ότι θα πρέπει να αποτελέσουν κεντρικό θέμα της προεκλογικής εκστρατείας για τις επερχόμενες εκλογές σε όλα τα επίπεδα - τοπικό, περιφερειακό και ευρωπαϊκό. Οι καιροί ου μενετοί συμπολίτες!

Ο πανευρωπαϊκός αριθμός επειγόντων 112 στην υπηρεσία του πολίτη

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-140

Ο πανευρωπαϊκός αριθμός επειγόντων 112 στην υπηρεσία του πολίτη

Με αφορμή την 11η Φεβρουαρίου, Ευρωπαϊκή ημέρα του 112, ας ξαναδούμε πια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα και πως προδιαγράφεται το μέλλον
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 11 Φεβρουαρίου 2014)

Η Ευρωπαϊκή ημέρα του 112 γιορτάστηκε φέτος κατ’ εξαίρεση το περασμένο Σαββατοκύριακο 8 και 9 Φεβρουαρίου προκειμένου να συμμετάσχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες που θα ήταν δύσκολο να ενημερωθούν μια καθημερινή εργάσιμη μέρα. Με πρωτοβουλία του Ιδρύματος για το 112 (112 Foundation) και με τη συνεργασία της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα δύο εθελοντικές ομάδες διοργάνωσαν εκδηλώσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Οι εκδηλώσεις ήταν αφιερωμένες στην καρδιακή ανακοπή, τη σημαντικότερη στατιστικά αιτία κλήσης του 112 πανευρωπαϊκά και περιελάμβαναν ημερίδες και επιδείξεις καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ). Στην Αθήνα, η ημερίδα οργανώθηκε με επιτυχία από την εθελοντική οργάνωση RSF Hellas. Στην Θεσσαλονίκη οι εκδηλώσεις - δωρεάν εκπαίδευση στην Πλατεία Αριστοτέλους και ημερίδα στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης – οργανώθηκαν από την Ελληνική Ομάδα Διάσωσης. Ο πανευρωπαϊκός αριθμός επειγόντων 112 λειτουργεί στα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και σε πολλά άλλα κράτη (Νορβηγία, Νότια Αφρική, Τουρκία, Ρωσία, κ.ά.). Επιτρέπει στον πολίτη που αντιμετωπίζει κίνδυνο ζωής ή περιουσίας να έλθει σε επαφή με τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (ασθενοφόρα, πυροσβεστική, αστυνομία) για να λάβει βοήθεια όσον το δυνατόν ταχύτερα.

Καλούμε το 112 σε περίπτωση τραυματισμού, καρδιακού επεισοδίου, απώλειας αισθήσεων, πνιγμού, αιμορραγίας, ηλεκτροπληξίας, πυρκαγιάς, επίθεσης, ύποπτου δέματος, απόπειρας αυτοκτονίας κλπ. ΔΕΝ καλούμε το 112 για πλάκα, για δοκιμή του κινητού, για να βρούμε γιατρό ή φαρμακείο ή για τα δρομολόγια τραίνων, αεροπλάνων και πλοίων. Ας θυμηθούμε ότι οι παρελκυστικές κλήσεις παρεμποδίζουν τη βοήθεια σε πραγματικές έκτακτες ανάγκες και δημιουργούν συμφόρηση στα τηλεφωνικά κέντρα των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης που δεν μπορούν έτσι να ανταποκριθούν και να βοηθήσουν ανθρώπους που κινδυνεύουν πραγματικά. Όμως σε περίπτωση αμφιβολίας καλέστε το 112. Μπορεί να σώσετε μια ζωή!

Όταν καλέσετε το 112 ή οποιονδήποτε άλλο αριθμό έκτακτης ανάγκης δύο πράγματα προέχουν. Να κρατήσετε την ψυχραιμία σας και να φροντίσετε τη δική σας ασφάλεια. Περιμένετε να σας απαντήσει ο χειριστής και δώστε τα στοιχεία σας. Εξηγείστε Τι συμβαίνει, Πού συμβαίνει, Πόσοι εμπλέκονται. Δώστε την ακριβή διεύθυνση (προσδιορίστε τον δήμο και την περιοχή γιατί δρόμοι με ίδιο όνομα με τον δικό σας ίσως υπάρχουν πολλοί σε γειτονικούς δήμους) και εξηγείστε τον τρόπο πρόσβασης. Απαντήστε στις ερωτήσεις για να διευκολύνετε την αποστολή βοήθειας και ακολουθείστε τις οδηγίες που θα σας δώσουν. Μην κλείσετε το τηλέφωνο προκαταβολικά και μετά το τέλος της συνομιλίας μην απασχολείτε το τηλέφωνο αφού μπορεί να σας ξαναπάρουν από το κέντρο για περισσότερες πληροφορίες.

Πρόσφατα κατατέθηκε στη Βουλή για ψήφιση νέο σχέδιο νόμου σχετικά με την αναδιοργάνωση της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και την αναβάθμιση των Υπηρεσιών του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Σε αυτό προβλέπεται η δημιουργία γραφείου διαχείρισης του ενιαίου Ευρωπαϊκού αριθμού κλήσης έκτακτης ανάγκης «112».

Όπως ανέφερε στην ενημέρωση που έκανε στους δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος επιπυραγός Νικόλαος Τσόγκας, στο μέλλον αν οποιοσδήποτε Έλληνας ή ξένος υπήκοος βρεθεί σε έκτακτη ανάγκη, οπουδήποτε στην Ελληνική Επικράτεια και για οποιοδήποτε θέμα αρμοδιότητας των τριών Σωμάτων, (Ελληνικής Αστυνομίας, Πυροσβεστικού Σώματος, Λιμενικού αλλά και του ΕΚΑΒ) θα μπορεί να επικοινωνεί τηλεφωνικά μέσω του 112 με το ενιαίο επιχειρησιακό κέντρο και άμεσα ο αντίστοιχος κρατικός λειτουργός θα ενεργοποιεί την υπηρεσία του, ώστε να βρεθεί δίπλα στον πολίτη την ώρα που έχει την ανάγκη των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης.

Αυτό θα γίνει δυνατόν με την δημιουργία ενός νέου υπερσύγχρονου κέντρου διαχείρισης των κλήσεων στο 112 στο πλαίσιο των έργων της Κοινωνίας της Πληροφορίας και με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Με το νέο σύστημα οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης θα λαμβάνουν τις πληροφορίες εντοπισμού της θέσης του καλούντος και θα μπορούν να διαχειριστούν και κλήσεις από τα νέα συστήματα eCall με τα οποία θα είναι εξοπλισμένα όλα τα αυτοκίνητα που θα κυκλοφορούν στην ευρωπαϊκή αγορά από το 2015 και μετά. Τα αυτοκίνητα με σύστημα eCall θα καλούν αυτόματα το 112 σε περίπτωση ατυχήματος και θα διαβιβάζουν εκτός από την γεωγραφική θέση του οχήματος και άλλες πληροφορίες, όπως ο αριθμός των επιβατών (με βάση τις ζώνες ασφαλείας που θα έχουν κουμπώσει) και η ταχύτητα του οχήματος.

Το νέο σύστημα θα επιτρέπει την επικοινωνία με το 112 των ατόμων με αναπηρία (όρασης και ακοής) αλλά επίσης και την ενεργοποίηση του λεγόμενου «αντίστροφου 112». Το «αντίστροφο 112» αφορά την αποστολή μηνυμάτων σε όλα τα κινητά τηλέφωνα που είναι συνδεδεμένα με συγκεκριμένες κεραίες κινητής τηλεφωνίας σε περιοχές στις οποίες απειλείται ή βρίσκεται σε εξέλιξη σημαντική φυσική καταστροφή (πλημμύρα, πυρκαγιά, χημικό νέφος, εξαιρετικά υψηλή βροχόπτωση κλπ.). Με το νέο σύστημα οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης στη χώρα μας θα αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες της ψηφιακής εποχής που μέχρι σήμερα έμεναν αναξιοποίητες.

Οι εκδηλώσεις του περασμένου Σαββατοκύριακου στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη συμβάλλουν επίσης στην ενημέρωση του κοινού για την ύπαρξη και τη χρήση του 112. Κάτι που είναι απαραίτητο στην Ελλάδα αφού το 112 είναι γνωστό μόνο στο 10% του πληθυσμού. Για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση η Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα παρήγαγε το 2013 τρία τηλεοπτικά σποτ για το 112. Μια πολύ καλή δουλειά αφού τα σποτάκια έχουν υιοθετηθεί επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και είναι υποψήφια για βράβευση στην κατηγορία «Εκπαίδευση» στο πλαίσιο των ετήσιων βραβείων για το 112 που θα ανακοινωθούν στις 2 Απριλίου 2014 στην Βαρσοβία!

Πρόληψη και αντιμετώπιση πλημμυρών

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-139

Πρόληψη και αντιμετώπιση πλημμυρών

Η υποεπιτροπή Υδατικών Πόρων της Βουλής των Ελλήνων μου έκανε την τιμή να με καλέσει να την ενημερώσω για τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον ευαίσθητο αυτό τομέα
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 28 Ιανουαρίου 2014)

Οι πλημμύρες αποτελούν αντικείμενο δύο νομοθετικών πράξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (2000/60/ΕΚ) που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία με το νόμο 3199/2003 και το Προεδρικό Διάταγμα 51 του 2007. Και της οδηγίας 2007/60/ΕΚ για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, που έχει μεταφερθεί στο εσωτερικό δίκαιο με την υπουργική απόφαση, H.Π. 31822/1542/Ε103 του 2010.

Με βάση τα προβλεπόμενα από τις οδηγίες πρέπει να διεξαχθούν κατ' αρχάς προκαταρκτικές εκτιμήσεις κινδύνου πλημμύρας δηλαδή σύνταξη χαρτών, καταγραφή των εμπειριών από το παρελθόν, προβλέψεις για το μέλλον και εντοπισμός των περιοχών με σημαντική επικινδυνότητα πλημμύρας. Στη συνέχεια, προβλέπεται λεπτομερέστερη χαρτογράφηση πλημμυρών, συγκέντρωση των διαθέσιμων γνώσεων για τις περιοχές με σημαντική επικινδυνότητα πλημμύρας, εκπόνηση σχετικών σεναρίων και σύνταξη χαρτών απειλής και επικινδυνότητας. Τέλος, και μέχρι το τέλος του 2015 πρέπει να εκπονηθούν σχέδια διαχείρισης επικινδυνότητας πλημμύρας που να περιλαμβάνουν σχέδια μετριασμού των επιπτώσεων και να καλύπτουν όλα τα στοιχεία του κύκλου διαχείρισης. Στη συνέχεια και ανά εξαετία πρέπει να γίνεται ανασκόπηση της κατάστασης και ενδεχομένως αναθεώρηση των σχεδίων διαχείρισης. Για όλα τα παραπάνω αρμόδια είναι η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η οποία έχει κάνει σημαντικότατη πρόοδο ανταποκρινόμενη σε όλες τις παραπάνω υποχρεώσεις.

Τι δυνατότητες υπάρχουν όσον αφορά την πρόληψη; Η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή απαριθμεί τα μέτρα που έχουν ληφθεί ή που προγραμματίζονται. Σε αυτά περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος LIFE για τη στήριξη της δημιουργίας δυναμικότητας και την επιτάχυνση της δράσης προσαρμογής στην Ευρώπη σε τρωτές περιοχές (ιδίως με α) ενσωμάτωση της διάστασης της προσαρμογής στον πολεοδομικό σχεδιασμό, τη δόμηση και τη διαχείριση των φυσικών πόρων β) υποστήριξη ορεινών και νησιωτικών περιοχών, με έμφαση σε αειφόρους και ανθεκτικούς στην κλιματική αλλαγή τομείς της γεωργίας, της δασοκομίας και του τουρισμού, γ) υποστήριξη της αειφόρου διαχείριση των υδάτων, και δ) καταπολέμηση της απερήμωσης και των δασικών πυρκαγιών στις επιρρεπείς στην ξηρασία περιοχές). Προβλέπεται επίσης η ενίσχυση μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας (http://climate-adapt.eea.europa.eu) προκειμένου αυτή να εξελιχθεί σε ενιαίο κέντρο εξυπηρέτησης για πληροφορίες σχετικά με την προσαρμογή στην Ευρώπη. Τέλος, ενισχύεται η συνεργασία μεταξύ πόλεων (http://eucities-adapt.eu) για την εκπόνηση και την εφαρμογή στρατηγικών προσαρμογής.

Από πρακτική σκοπιά η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης σειρά φυλλαδίων με πολλά παραδείγματα αξιοποίησης των περιφερειακών ταμείων για την χρηματοδότηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν νέες χαράξεις δρόμων, αντιπλημμυρικά έργα, συστήματα προειδοποίησης για πλημμύρες ή καύσωνες, δημιουργία ζωνών πρασίνου για την απορρόφηση του νερού, ενίσχυση της ανθεκτικότητας υποδομών (π.χ. σχολείων, νοσοκομείων, λιμένων) και προστασία εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Ταυτόχρονα, σε εθνικό επίπεδο, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία οριστικοποίησης των κανόνων με βάση τους οποίους θα καταρτιστούν τα σχέδια των Τομεακών και Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΕΠ) για το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020. Η πρόβλεψη της χρηματοδότησης έργων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή θα επιβεβαιωθεί όταν υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το επίσημο πρόγραμμα (Φεβρουάριο με Μάρτιο του 2014) και αρχίσουν να υποβάλλονται τα πρώτα σχέδια Τομεακών και Περιφερειακών ΕΠ στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας.

Όσον αφορά την αντιμετώπιση των πλημμυρών, αρμόδια σε εθνικό επίπεδο είναι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Όμως, σε περίπτωση μεγάλης καταστροφής, είναι δυνατή η ενεργοποίηση του Μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης μέσω του Κοινού Συστήματος Επικοινωνίας και Πληροφόρησης Έκτακτων Αναγκών (CECIS). Μέσω του Μηχανισμού είναι δυνατή η αποστολή βοήθειας από τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ η Επιτροπή καλύπτει τα έξοδα αποστολής εμπειρογνωμόνων και συνδέσμων, τα έξοδα μεταφοράς προσωπικού και εξοπλισμού και την εκπαίδευση του προσωπικού ΠΡΙΝ τις καταστροφές.

Τέλος, υπάρχει και η αποκατάσταση για την οποία είναι δυνατόν να ενεργοποιηθεί το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ. Το Ταμείο αυτό ενεργοποιείται μόνο σε περίπτωση μείζονος φυσικής καταστροφής όταν δηλαδή οι ζημιές ξεπεράσουν τα 3 δισ. ευρώ ή το 0,6% του ΑΕΠ, όποιο από τα δύο ποσά είναι μικρότερο. Για την Ελλάδα το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 1,168 δισ. ευρώ περίπου για το 2014. Ο κανονισμός του Ταμείου βρίσκεται στο στάδιο της τροποποίησης και στο μέλλον θα προβλέπεται η ενεργοποίηση του Ταμείου και σε περιπτώσεις μείζονος περιφερειακής καταστροφής όταν δηλαδή οι ζημιές ξεπερνούν το 1,5% του ΑΕΠ της πληγείσας περιφέρειας. Το Ταμείο αυτό μπορεί να καλύψει την άμεση αποκατάσταση της λειτουργίας υποδομών και εξοπλισμού (ενέργεια, ύδρευση, αποχέτευση, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, υγεία και εκπαίδευση), την προσωρινή στέγαση και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης για κάλυψη άμεσων αναγκών, την άμεση διασφάλιση υποδομών πρόληψης και την προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς και τέλος τον καθαρισμό πληγεισών περιοχών συμπεριλαμβανομένων φυσικών ζωνών. Το Ταμείο δεν καλύπτει όλες τις δαπάνες που συνεπάγεται μια φυσική καταστροφή ούτε τις ασφαλίσιμες ζημιές, δεν παρέχει αποζημίωση για προσωπικές απώλειες και φυσικά δεν καλύπτει μακροπρόθεσμα μέτρα αποκατάστασης, οικονομικής ανασυγκρότησης και πρόληψης που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από άλλα μέσα (π.χ. Διαρθρωτικά Ταμεία, Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης). Το Ταμείο Αλληλεγγύης έχει συγκεκριμένες διαδικασίες και προθεσμίες και οι σχετικές αιτήσεις χρηματοδότησης πρέπει να υποβληθούν λίγες εβδομάδες μετά την καταστροφή.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προβλέψει την υποστήριξη των εθνικών και περιφερειακών αρχών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των πλημμυρών. Τα πρώτα μέτρα όμως αφορούν τις τοπικές αρχές. Αν για παράδειγμα δεν απαγορευτεί η ανοικοδόμηση σε λεκάνες απορροής ποταμών και χειμάρρων και δεν καθαρίζονται εγκαίρως τα δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων οι πλημμύρες θα προκαλούν ζημιές και οι πολίτες θα υποφέρουν …

Ο καλός δήμαρχος

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-138

Ο καλός δήμαρχος

Μερικές σκέψεις για τις επερχόμενες δημοτικές εκλογές και τον τρόπο βαθμολογίας των δημάρχων με βάση τις παρεμβάσεις τους για την προστασία των πολιτών
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 21 Ιανουαρίου 2014)

Περπατώ από τις αρχές του χρόνου στους δρόμους της Αγίας Παρασκευής, όπου μένω προσωρινά, και της Αθήνας όπου εργάζομαι. Ο γιατρός μου έχει συστήσει ημίωρο καθημερινό περπάτημα και προσπαθώ να το τηρώ χρησιμοποιώντας τα μαζικά μέσα μεταφοράς όπως κάνει και ο περισσότερος κόσμος.

Λοιπόν, όταν περπατάς, κοιτάζεις γύρω σου - και προπαντός μπροστά σου για να μην σκουντουφλήσεις. Και βλέποντας την κατάσταση των δρόμων και των πεζοδρομίων σκέφτεσαι. Αλλά και οδηγώντας στους μικρούς και μεγάλους δρόμους παρατηρείς τις λακκούβες, τα μπαλώματα και τη σήμανση και κάνεις κι άλλες σκέψεις. Όμως μια σκέψη με συνοδεύει εδώ και μέρες. Πώς θα βαθμολογούσα τον δήμαρχο με βάση τις παρεμβάσεις του για την προστασία των πολιτών και πώς θα τον εμπιστευόμουν να διοικήσει το δήμο για την επόμενη πενταετία δίνοντας του την ψήφο μου.

Δρόμοι και πεζοδρόμια. Τα αυτοκίνητα που κινούνται στους περισσότερους δευτερεύοντες ελληνικούς δρόμους υποφέρουν. Όπως υποφέρουν και οι πεζοί που περπατούν στα πεζοδρόμια. Λακκούβες, μπαλώματα, σαμαράκια, κακοτεχνίες κάνουν τους δρόμους συχνά επικίνδυνους. Τα πεζοδρόμια στενά, με δένδρα ή κολώνες που σε υποχρεώνουν να κατέβεις στο οδόστρωμα κινδυνεύοντας από τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Με κάδους απορριμμάτων να σου κόβουν το δρόμο. Με κακοτεχνίες και κατεστραμμένα κράσπεδα που αποτελούν παγίδες για ηλικιωμένους και άτομα μειωμένης κινητικότητας. Και φυσικά με αυτοκίνητα παρκαρισμένα πάνω στα πεζοδρόμια και μπροστά στις διαβάσεις ατόμων με αναπηρία. Ας μη μιλήσουμε και για τα σήματα της τροχαίας που είναι συχνά καλυμμένα με αυτοκόλλητες διαφημίσεις κάθε είδους κλειδαράδων και υδραυλικών αλλά και με αυτοκόλλητα συνθήματα κάθε είδους πολιτικών ομάδων.

Να λοιπόν το πρώτο κριτήριο αξιολόγησης. Τα πεζοδρόμια και οι δρόμοι. Η συνεχής βελτίωσή τους θα πρέπει να αποτελεί καθημερινή μέριμνα της δημοτικής αρχής και αντικείμενο αυστηρής βαθμολόγησης του εκάστοτε δημάρχου.

Καθαριότητα. Μπορεί η διαχείριση των απορριμμάτων να αποτελεί αντικείμενο υποχρεωτικά εφαρμόσιμης ευρωπαϊκής νομοθεσίας αλλά η εφαρμογή της εξαρτάται από την τοπική αυτοδιοίκηση. Η καθαριότητα των δρόμων, η συχνή αποκομιδή των απορριμμάτων, η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος ανακύκλωσης αποτελούν αρμοδιότητα των δημάρχων. Η καθαριότητα είναι η μισή αρχοντιά και ο καθαρός δήμος έχει μεγάλες πιθανότητες να έχει και άρχοντα δήμαρχο. Ας θυμηθούμε ότι η αποκομιδή των απορριμμάτων και η καταστροφή τους μακριά από την πόλη υπό την εποπτεία «αστυνόμων» αποτελούσε αντικείμενο ειδικών ρυθμίσεων στην αρχαία Αθήνα. Αλλά και η αρχαία Ιερουσαλήμ είχε ειδική πύλη για την αποκομιδή των σκουπιδιών.

Αυτό λοιπόν είναι για μένα το δεύτερο κριτήριο αξιολόγησης. Η καθαριότητα της πόλης και η αποκομιδή των σκουπιδιών που θα πρέπει να βρίσκονται πολύ ψηλά στις καθημερινές προτεραιότητες του δήμου.

Ύδρευση, αποχέτευση και πλημμύρες. Η διαχείριση των υδάτινων πόρων αποτελεί σημαντική αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης και περιλαμβάνει τη σωστή διαχείριση του δικτύου ύδρευσης για την ελαχιστοποίηση των απωλειών νερού αλλά και την κατασκευή και λειτουργία βιολογικού καθαρισμού για τα λύματα. Η σημασία των έργων αυτών γίνεται ακόμη μεγαλύτερη λόγω της κλιματικής αλλαγής που βρίσκεται σε εξέλιξη και η οποία λόγω των αναμενόμενων περιόδων ξηρασίας θα επηρεάσει ιδιαίτερα τη διαθεσιμότητα πόσιμου νερού στο μέλλον.

Παράλληλα, ο δήμος θα πρέπει να φροντίσει για την κατασκευή και συντήρηση δικτύου ομβρίων με στόχο την προστασία των ευάλωτων αστικών περιοχών από πλημμύρες. Αλλά και με τις νέες αρμοδιότητες σε θέματα πολεοδομίας, οι δήμοι μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην πρόληψη των καταστροφών από πλημμύρες απαγορεύοντας τις οικοδομές σε κοίτες ποταμών ενώ παράλληλα θα κατασκευάζουν εγκαίρως τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα και θα καθαρίζουν κάθε χρόνο τα φρεάτια προκειμένου να διευκολύνεται η απομάκρυνση των νερών της βροχής.

Άλλο ένα κριτήριο αξιολόγησης λοιπόν, το νερό και τα υγρά λύματα. Ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός σε αυτό τον τομέα θα εξασφαλίσει απρόσκοπτη ύδρευση. Διάθεση των λυμάτων χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος και της υγείας. Και ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από τις πλημμύρες που μαζί με τις περιόδους ξηρασίας προβλέπεται να αυξηθούν λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Πρόληψη πυρκαγιών. Ο καθαρισμός των περιαστικών δασών, των εγκαταλελειμμένων οικοπέδων και άλλων περιοχών όπου συγκεντρώνονται σκουπίδια και ξερόχορτα, συμβάλλει αποτελεσματικά στην πρόληψη των πυρκαγιών. Οι δήμοι μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες μαζί με εθελοντικές ομάδες για τέτοιους καθαρισμούς αλλά μπορούν να οργανώσουν και την επιτήρηση σε περιοχές όπου υπάρχει πιθανότητα να δράσουν εμπρηστές. Πολλοί δήμοι υποστηρίζουν εθελοντικές οργανώσεις πολιτικής προστασίας οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην πρόληψη των πυρκαγιών και στην επιτήρηση για την έγκαιρη προειδοποίηση των πυροσβεστών.

Οι δημοτικές εκλογές πλησιάζουν και πολλοί υποψήφιοι θα ζητήσουν και πάλι την ψήφο μας υποσχόμενοι να βελτιώσουν τα κακώς κείμενα και να αλλάξουν τη ζωή μας προς το καλύτερο. Σίγουρα υπάρχουν και πολλά άλλα σημεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την αξιολόγηση των υποψήφιων. Η ικανότητα διοίκησης, οι συνεργάτες, οι δράσεις για την ανακούφιση των ευάλωτων ομάδων από τις επιπτώσεις της κρίσης, οι δράσεις για την απασχόληση των νέων και την ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου των πολιτών και πολλά άλλα. Κατά την γνώμη μου όμως τα σημεία που ανέφερα παραπάνω είναι σημαντικά για την καθημερινότητα των πολιτών και την προστασία τους από ατυχήματα και πιθανές καταστροφές. Όταν, μετά από μια καταστροφή, τα φώτα της δημοσιότητας στρέφονται αμείλικτα πάνω στους ιθύνοντες σε τοπικό, σε περιφερειακό και σε εθνικό επίπεδο, είναι πια αργά ...

Ευχές για το 2014!

Ευχές σε όλους για Ευτυχισμένο 2014 με Υγεία, Όμορφα Αισθήματα και Αλυπία (δηλαδή χωρίς λύπες).

Το 2014, Διεθνές Έτος της Οικογενειακής Γεωργίας όλοι ελπίζουμε ότι θα είναι το έτος που θα αρχίσει η ανάκαμψη προς ένα καλύτερο αύριο.

Και σε όσους αμφιβάλουν για το ευρώ ας υπενθυμίσουμε ότι σήμερα, 1η Ιανουαρίου 2014, στην ευρωζώνη προστίθεται η Λετονία ως το 18ο μέλος ...

Τέλος στις πλαστικές σακούλες

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-137

Τέλος στις πλαστικές σακούλες

Μετά από εκτεταμένη διαβούλευση με τους πολίτες και ανταποκρινόμενη σε έκκληση των Υπουργών Περιβάλλοντος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δραστική μείωση της χρησιμοποίησης της πλαστικής σακούλας μιας χρήσης …

Πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων αν και αφορά άμεσα την καθημερινότητά μας. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μειωθεί δραστικά ή και να απαγορευθεί η χρησιμοποίηση πλαστικής σακούλας μιας χρήσης στο άμεσο μέλλον αποτελεί και χαρακτηριστικό παράδειγμα της λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ρόλου των πολιτών.

Τα προβλήματα από την υπερβολική χρήση της πλαστικής σακούλας είναι λίγο ως πολύ γνωστά και έχουν αναλυθεί εκτεταμένα. Κάθε χρόνο, στην Ευρώπη, περισσότερες από 8 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες καταλήγουν στα σκουπίδια, προκαλώντας τεράστιες περιβαλλοντικές ζημίες. Σκοτώνουν τουλάχιστον 100.000 πουλιά, φάλαινες, φώκιες και χελώνες που μπλέκονται σε αυτές ή τις τρώνε. Φράσσουν τις υδρορροές και τις αποχετεύσεις. Τις πετάμε όπου βρούμε με αποτέλεσμα το 47% από τα ελαφριά σκουπίδια που δεν καταλήγουν σε σκουπιδότοπους να είναι πλαστικές σακούλες, οι οποίες για να αποσυντεθούν χρειάζονται τουλάχιστον 1.000 χρόνια (συγκριτικά το χαρτί αποσυντίθεται σε ένα μήνα). Επιπλέον, καταναλώνουν πολύτιμους μη ανανεώσιμους πόρους αφού για να φτιαχτούν 15.000 σακούλες χρειάζεται ένα βαρέλι πετρέλαιο.

Ορισμένα κράτη μέλη όπως η Δανία και η Φινλανδία έχουν μηδενίσει σχεδόν τη χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας μιας χρήσης (πάχος κάτω από 50 μικρόμετρα δηλ. εκατομμυριοστά του μέτρου) και έχουν περιορίσει σημαντικά ακόμη και τη χρήση της επαναχρησιμοποιήσιμης πλαστικής σακούλας. Σημαντικά αποτελέσματα προς την ίδια κατεύθυνση έχουν επίσης πετύχει η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και η Αυστρία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι παρόμοια μέτρα ληφθούν και από τα άλλα κράτη μέλη, θα μπορέσουμε να μειώσουμε τη σημερινή συνολική χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι και κατά 80%.

Για να διαμορφώσει τις προτάσεις της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε σε μια εταιρεία συμβούλων που ειδικεύεται σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης να μελετήσει το πρόβλημα. Ταυτόχρονα οργάνωσε μιαν εκτεταμένη διαδικτυακή διαβούλευση στην οποία πήραν μέρος 15.000 πολίτες και 500 περίπου δημόσιες αρχές, ενώσεις επιχειρήσεων, μη κυβερνητικές οργανώσεις και πανεπιστήμια. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που απάντησε τάχθηκε υπέρ της λήψης μέτρων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης - απαγόρευση ή οικονομική επιβάρυνση της χρήσης. Παράλληλα, το Μάρτιο του 2011, μετά από πρόταση της Αυστριακής Προεδρίας, το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλλει σχετικές προτάσεις.

Μέση ετήσια χρήση πλαστικής σακούλας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2010 (Πηγή: Aνάλυση επιπτώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής)

Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία προχώρησε σε εκτεταμένη ανάλυση των επιπτώσεων τεσσάρων διαφορετικών εναλλακτικών επιλογών. Με την πρώτη επιλογή, ήτοι τη «συνέχιση της υφιστάμενης κατάστασης» η ΕΕ δεν θα λάμβανε κανένα μέτρο. Η δεύτερη επιλογή προέβλεπε την «εθελοντική δέσμευση των καταστημάτων λιανικής να μην διαθέτουν πλαστικές σακούλες». Η ανάλυση των επιπτώσεων έδειξε ότι μια τέτοια δέσμευση θα είχε ως αποτέλεσμα περιορισμό της χρησιμοποίησης της σακούλας μιας χρήσης κατά 55%. Με την τρίτη επιλογή, προβλεπόταν η «θέσπιση ενός στόχου πρόληψης της Ένωσης όσον αφορά τη διάθεση πλαστικής σακούλας σε συνδυασμό με οικονομικά εργαλεία και την παροχή στα κράτη μέλη της δυνατότητας να θεσπίσουν περιορισμούς όσον αφορά την διάθεση στην αγορά». Η επιλογή αυτή εκτιμήθηκε ότι θα οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης της σακούλας μιας χρήσης κατά 80%. Τέλος, η τέταρτη επιλογή, που αντιστοιχούσε σε «πλήρη απαγόρευση της χρήσης πλαστικής σακούλας μιας χρήσης σε ολόκληρη την Ένωση», θα είχε ως αποτέλεσμα την μείωση της κατανάλωσης της σακούλας μιας χρήσης κατά 100%.

Η τελική απόφαση έπρεπε να συνεκτιμήσει μεταξύ άλλων τα διαφορετικά επίπεδα ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με τη σοβαρότητα του προβλήματος στα κράτη μέλη και τις οικονομικές επιπτώσεις για τους παραγωγούς πλαστικής σακούλας αλλά και για τα καταστήματα λιανικής πώλησης και τους καταναλωτές. Η ανάλυση έδειξε ότι το 70% της σακούλας μιας χρήσης που χρησιμοποιείται στην Ένωση προέρχεται από εισαγωγές, με αποτέλεσμα ο περιορισμός της χρήσης της να ευνοήσει τη χρησιμοποίηση πλαστικής σακούλας πολλών χρήσεων που παράγεται κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την επαναχρησιμοποίηση της πλαστικής σακούλας πολλών χρήσεων θα περιοριστεί η επιβάρυνση των καταναλωτών και του περιβάλλοντος.

Οι θαλάσσιες χελώνες είναι συχνά θύματα της πλαστικής σακούλας μιας χρήσης που πετάμε χωρίς περίσκεψη όπου νάναι ...

Έτσι στις αρχές Νοεμβρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθετώντας την τρίτη επιλογή κατέθεσε πρόταση τροποποίησης της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Με βάση την πρόταση τα κράτη μέλη οφείλουν να θεσπίσουν μέτρα με στόχο να χρησιμοποιούνται λιγότερες πλαστικές σακούλες με πάχος μικρότερο από 50 μικρόμετρα, καθώς αυτές οι σακούλες επαναχρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά και καταλήγουν στα σκουπίδια από ό,τι οι σακούλες με μεγαλύτερο πάχος. Μάλιστα, στα μέτρα αυτά μπορούν να συγκαταλέγονται οικονομικά «εργαλεία», όπως η επιβολή τελών, ο καθορισμός εθνικών στόχων μείωσης της χρήσης και η επιβολή περιορισμών όσον αφορά τη διάθεση στην αγορά.

Οι επαναχρησιμοποιούμενες πλαστικές σακούλες είναι μακροπρόθεσμα οικονομικότερες και προστατεύουν το περιβάλλον

Η πρόταση θα ακολουθήσει την συνηθισμένη διαδικασία λήψης αποφάσεων, δηλαδή θα συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και επ' αυτής θα γνωμοδοτήσουν η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών) και η Επιτροπή των Περιφερειών (εκπρόσωποι της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης). Μετά την επίσημη θέσπιση της νέας οδηγίας, τα κράτη μέλη θα έχουν 12 μήνες για να την εφαρμόσουν.

Δημόσια διαβούλευση. Διεξοδική μελέτη του προβλήματος. Εκτεταμένη συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Αυτή είναι η ενδελεχής διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση την οποία οι πολίτες μπορούν να επηρεάσουν είτε ως οργανωμένες ομάδες είτε μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους στο Ευρωκοινοβούλιο. Ένας ακόμη ουσιαστικός λόγος που καθιστά απαραίτητη τη συμμετοχή μας στις επερχόμενες ευρωεκλογές …

Καταστροφές και μαζικές εκκενώσεις πληθυσμών

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-136
Καταστροφές και μαζικές εκκενώσεις πληθυσμών

Η συντονισμένη υποστήριξη της μαζικής εκκένωσης του πληθυσμού μιας περιοχής μετά από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή αποτελεί πλέον στόχο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 11 Δεκεμβρίου 2013)

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η προστασία των πολιτών από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές υπάγεται στις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Ωστόσο, η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι «η Ένωση ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών προκειμένου να ενισχύεται η αποτελεσματικότητα των συστημάτων πρόληψης των φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών και προστασίας από αυτές». Η δράση της Ένωσης αποσκοπεί κυρίως στην υποστήριξη και συμπλήρωση των δράσεων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο όσον αφορά την πρόληψη των κινδύνων, την προετοιμασία των φορέων πολιτικής προστασίας στα κράτη μέλη και την επέμβαση σε περιπτώσεις φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών εντός της Ένωσης. Βέβαια, επειδή πρόκειται για εθνική και όχι για ενωσιακή αρμοδιότητα, με τα μέτρα που λαμβάνονται σε ενωσιακό επίπεδο αποκλείεται η εναρμόνιση των σχετικών νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών.

Σε αυτό το πλαίσιο, έχει αναπτυχθεί ο ενωσιακός μηχανισμός πολιτικής προστασίας που περιλαμβάνει: α) ένα κέντρο παρακολούθησης και πληροφόρησης, β) ένα κοινό σύστημα επικοινωνιών και πληροφόρησης σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, γ) ένα κοινό πρόγραμμα εκπαίδευσης στελεχών και δ) μερικές μονάδες πολιτικής προστασίας έτοιμες να επέμβουν σε περιπτώσεις καταστροφών εντός και εκτός της Ένωσης. Ο μηχανισμός συγκεντρώνει επίσης διδάγματα από καταστροφές προκειμένου να σχεδιαστούν αποτελεσματικότερα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης στο μέλλον.

Έτσι, τα διδάγματα από αρκετές σχετικά πρόσφατες καταστροφές έπεισαν τους ιθύνοντες ότι ο ενωσιακός μηχανισμός δεν είναι αρκετός, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου απαιτείται η μαζική εκκένωση του πληθυσμού πριν ή και μετά μια μεγάλη καταστροφή. Ο σεισμός στην ιταλική Λ' Άκουιλα το 2009, η τριπλή καταστροφή στην Ιαπωνία το 2011 και οι πλημμύρες στην Κεντρική Ευρώπη το 2002, το 2010 και το 2013 έδειξαν ότι η Ένωση χρειάζεται μια συστηματική και συνεκτική προσέγγιση όσον αφορά τις μαζικές εκκενώσεις πληθυσμών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μεγάλες καταστροφές.

Και αυτό ακριβώς ζήτησαν από τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι Υπουργοί Δικαιοσύνης και Εσωτερικών στα συμπεράσματα τα οποία ενέκριναν ομόφωνα στη συνάντησή τους την περασμένη εβδομάδα στις Βρυξέλλες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εντοπίζουν τις απειλούμενες περιοχές στις οποίες ενδέχεται να απαιτηθεί εκκένωση του πληθυσμού και να ανταλλάξουν τις σχετικές μη εμπιστευτικές πληροφορίες με άλλα προσκείμενα κράτη μέλη. Θα πρέπει επίσης να ενσωματώσουν και μέτρα σχετικά με τη μαζική εκκένωση, υποδοχή και επιστροφή των πολιτών σε όλες τις φάσεις του κύκλου διαχείρισης καταστροφών, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες συγκεκριμένων επιμέρους ομάδων (π.χ. παιδιά, άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένοι, τουρίστες και ξένοι επισκέπτες που δεν μιλούν τη γλώσσα).

Μάλιστα, η εν λόγω «ενοποιημένη προσέγγιση» της μαζικής εκκένωσης του πληθυσμού πρέπει να καλύπτει το σχεδιασμό σε όλα τα επίπεδα - τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, ακόμη και διεθνές - και θα πρέπει να ενσωματωθεί στην σχετική εθνική ή και περιφερειακή νομοθεσία και στις σχετικές διακρατικές συμφωνίες που συνάπτουν οι χώρες για την αντιμετώπιση μεγάλων καταστροφών. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να προβλέψει την εκπόνηση α) κατευθυντηρίων οδηγιών προκειμένου να διευκολύνει τα κράτη μέλη όσον αφορά την οργάνωση μαζικών εκκενώσεων πληθυσμών καθώς και β) διατάξεων για να διευκολυνθεί ο συντονισμός της μαζικής εκκένωσης σε περίπτωση που η καταστροφή πλήξει περισσότερα κράτη μέλη. Μάλιστα, η Επιτροπή πρέπει να υποβάλλει σχετική έκθεση προόδου στο Συμβούλιο το αργότερο μέχρι το τέλος του 2017. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να ενημερώσουν τους πολίτες, ιδίως όσους κατοικούν σε ζώνες υψηλού κινδύνου σχετικά με τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν και το ενδεχόμενο να κληθούν να εκκενώσουν προσωρινά την περιοχή τους. Τέλος, η σύγχρονη τεχνολογία επικοινωνιών θα πρέπει να αξιοποιηθεί στην πράξη σε συστήματα συναγερμού που θα ενημερώνουν τους πολίτες για επερχόμενη ή εξελισσόμενη καταστροφή και θα τους καλούν να εκκενώσουν την περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη τους ξένους επισκέπτες και τους τουρίστες που ενδεχομένως να μη μιλούν τη γλώσσα του τόπου.

Πράγματι, τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα επιτρέπουν την άμεση ενημέρωση όλων των χρηστών που είναι συνδεδεμένοι με μια κεραία κινητής τηλεφωνίας με την αποστολή ενός μηνύματος π.χ. από το επιχειρησιακό κέντρο πολιτικής προστασίας της Περιφέρειας. Το μήνυμα αυτό δεν διαβιβάζεται με τον σχετικά αργό τρόπο με τον οποίο διαβιβάζονται τα σύντομα μηνύματα που ανταλλάσουμε συνήθως στα κινητά (τα γνωστά SMS). Αντίθετα, πρόκειται για μήνυμα εκπεμπόμενο από την κυψέλη (ή την αντίστοιχη κεραία) στην οποία είναι συνδεδεμένο κάθε φορά το κινητό (cell broadcast).

Η τεχνολογία για την εκπομπή τέτοιων μηνυμάτων διατίθεται εδώ και πολύ καιρό σε όλα τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Η χρησιμοποίηση της όμως για την έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών εξαρτάται από την διασύνδεση των εν λόγω δικτύων με τα επιχειρησιακά κέντρα πολιτικής προστασίας σε περιφερειακό ή και σε κεντρικό επίπεδο. Και εκεί δεν υπάρχει σοβαρό τεχνολογικό εμπόδιο αφού κάτι τέτοιο απαιτεί έναν απλό προσωπικό υπολογιστή συνδεδεμένο στο δίκτυο. Θα πρέπει όμως να συναφθούν κάποιες συμφωνίες για την χρήση των δικτύων κινητής τηλεφωνίας και όλοι ξέρουμε ότι συχνά χάνουμε τον πόλεμο μεταξύ τρίτης και τέταρτης υπογραφής της σχετικής απόφασης … Ευτυχώς, η ενωσιακή νομοθεσία προβλέπει ειδικούς όρους για τη χρήση των τηλεπικοινωνιακών δικτύων «για επικοινωνία των δημόσιων αρχών με το κοινό για προειδοποίηση του κοινού σχετικά με επικείμενες απειλές και για περιορισμό των συνεπειών από μείζονες καταστροφές».

Άραγε, τα χρειαζόμαστε όλα αυτά στην Κρήτη; Φυσικά και τα χρειαζόμαστε. Η κλιματική αλλαγή θα επιτείνει στο μέλλον τα ακραία καιρικά φαινόμενα, ιδίως τις παρατεταμένες ξηρασίες, τις έντονες βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες, μια μικρή πρόγευση των οποίων λάβαμε πρόσφατα. Παράλληλα, η ενδεχόμενη εξόρυξη υδρογονανθράκων είναι πολύ πιθανόν να αυξήσει την σεισμικότητα στην περιοχή μας. Για να είμαστε προετοιμασμένοι ας ακούσουμε τη συμβουλή του Ερωτόκριτου: «Με φρόνεψη πορεύγεται, με γνώσιν ορδινιάζει, πριχού ’ρθουσι τα πράγματα προβλέπει και λογιάζει».

Μεταφραστές και καταστροφές

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-135
Μεταφραστές και καταστροφές

Η μη κυβερνητική οργάνωση «Μεταφραστές Χωρίς Σύνορα» παρέχει εθελοντικά μεταφράσεις σε ανθρωπιστικές οργανώσεις για να σωθούν ανθρώπινες ζωές
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 3 Δεκεμβρίου 2013)

Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις που καλούνται να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση μεγάλων καταστροφών σε ξένες χώρες, εκτός από τις άλλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, βρίσκονται σχεδόν πάντα αντιμέτωποι και με την άγνοια της γλώσσας των κατοίκων. Πάρτε για παράδειγμα τον καταστρεπτικό τυφώνα Χαϊγιάν που έπληξε πρόσφατα τις Φιλιππίνες. Για να εκτιμήσουν το μέγεθος της καταστροφής, τα Ηνωμένα Έθνη ενεργοποίησαν μεταξύ άλλων και το Ψηφιακό Ανθρωπιστικό Δίκτυο, μια ανθρωπιστική οργάνωση που εξειδικεύεται στην αξιοποίηση της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας και των δικτύων για την καλύτερη υποστήριξη των επιχειρήσεων παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας.

Το Ψηφιακό Ανθρωπιστικό Δίκτυο, στο οποίο συμμετέχουν εξειδικευμένα δίκτυα, αναλύει μεταξύ άλλων τα μηνύματα που ανταλλάσσονται στα κοινωνικά δίκτυα συνδυάζοντάς τα με χαρτογραφικά και άλλα δεδομένα για να διαμορφώσει εικόνα της έκτασης της καταστροφής και της επιτόπιας κατάστασης. Στις Φιλιππίνες οι επίσημες γλώσσες είναι τα φιλιππινέζικα (ταγκαλόγκ) και τα αγγλικά. Μιλιούνται επίσης οκτώ μεγάλες διάλεκτοι οι σημαντικότερες από τις οποίες στις κεντρικές Φιλιππίνες είναι η σεμπουάνο (ή μπινισάγια) και η γουαρέι. Πως αναλύεις όμως τα μηνύματα στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ όταν οι χρήστες χρησιμοποιούν γλώσσες πλην της αγγλικής;

Ευτυχώς, υπάρχουν οι Μεταφραστές Χωρίς Σύνορα! Μια οργάνωση εθελοντών μεταφραστών που υποστηρίζουν μεταφραστικά μη κυβερνητικές οργανώσεις που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια. Πρόκειται για επαγγελματίες μεταφραστές που προσφέρονται να μεταφράσουν εθελοντικά εξασφαλίζοντας έτσι καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των εθελοντικών οργανώσεων και του κόσμου που έχει ανάγκη βοήθειας. Στην περίπτωση του τυφώνα Χαϊγιάν η οργάνωση μετέφρασε έναν κατάλογο από λέξεις-κλειδιά όπως «πλημμύρα», «ζημιές», «νεκρός», «τραυματίας» κ.ά. στη σεμπουάνο και τη γουαρέι. Εντοπίζοντας τις λέξεις αυτές στα μηνύματα που αντάλλασσαν οι χρήστες σε αυτές τις γλώσσες, οι αναλυτές του Ψηφιακού Ανθρωπιστικού Δικτύου απέκτησαν μια τελείως διαφορετική εικόνα για την καταστροφή.

Οι Μεταφραστές Χωρίς Σύνορα δραστηριοποιούνται όμως και στην Αφρική. Πόσοι γνωρίζουν ότι στην Αφρική του ενός δισεκατομμυρίου κατοίκων μιλιούνται πάνω από 2.000 γλώσσες; Ότι στα μέσα μαζικής επικοινωνίας χρησιμοποιούνται 242 αφρικανικές γλώσσες; Ότι 63 γλώσσες χρησιμοποιούνται στα δικαστήρια και 56 στις δημόσιες διοικήσεις; Μόνο στην Νιγηρία μιλιούνται 500 διαφορετικές γλώσσες … Για να καταλάβουν καλύτερα την αξία της μετάφρασης οι Μεταφραστές Χωρίς Σύνορα έκαναν μια έρευνα με τη συμμετοχή 364 μεταφραστών αφρικανικών γλωσσών από 49 χώρες. Το 63% αυτών των μεταφραστών πιστεύει ότι μπορούν να σωθούν ζωές αν οι άνθρωποι στην Αφρική είχαν μεγαλύτερη πρόσβαση σε μεταφρασμένες πληροφορίες.

Πάρτε για παράδειγμα τη διάρροια, που αποτελεί την σημαντικότερη αιτία θανάτου παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών στην Αφρική. Για την αντιμετώπισή της χρειάζονται τρία πράγματα: καθαρό νερό, ζάχαρη και αλάτι. «Πόσες όμως μητέρες που διαθέτουν αυτά τα τρία συστατικά γνωρίζουν και την χρησιμότητά τους;», λέει η Λόρι Θίκε, ιδρύτρια των Μεταφραστών Χωρίς Σύνορα. «Οι περισσότεροι στην Αφρική πιστεύουν ότι για να σταματήσει η διάρροια πρέπει ο άρρωστος να μην πίνει υγρά. Έτσι όμως πεθαίνει από αφυδάτωση!» συμπληρώνει. Έτσι πολλά παιδιά πεθαίνουν από έλλειψη πληροφόρησης …

Όμως μετάφραση και διερμηνεία δεν χρειάζονται μόνο οι κάτοικοι της Αφρικής ή άλλων αναπτυσσόμενων περιοχών που αντιμετωπίζουν μεγάλες καταστροφές. Κάθε χρόνο 200 εκατομμύρια ευρωπαίοι πολίτες περνούν τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης επισκεπτόμενοι μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα για αναψυχή ή για επαγγελματικούς λόγους. Κάποιοι από αυτούς ενδέχεται να εμπλακούν σε ατύχημα και να χρειαστεί να καλέσουν το 112, τον ευρωπαϊκό αριθμό επειγόντων. Όμως δεν είναι πάντα σίγουρο ότι ο χειριστής του κέντρου κλήσης του 112 θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τον καλούντα όταν δεν μιλάει τη γλώσσα του.

Την άνοιξη του 2010 η Πυροσβεστική Υπηρεσία της Περιφέρειας Βρυξελλών σε συνεργασία με την Ένωση του Ευρωπαϊκού Αριθμού Επειγόντων και εθελοντές ευρωυπαλλήλους, οργάνωσε ένα πιλοτικό πρόγραμμα πολύγλωσσης υποστήριξης των κλήσεων στο 112. Στο πρόγραμμα που έτρεξε επί 12 εβδομάδες, συμμετείχαν 60 περίπου εθελοντές ευρωυπάλληλοι και υποστηρίχτηκαν 33 κλήσεις σε 9 διαφορετικές γλώσσες (γερμανικά, αγγλικά, αραβικά, ισπανικά, ιταλικά, πολωνικά, ρουμανικά, τσεχικά και σλοβάκικα). Ο εθελοντές διερμηνείς ανελάμβαναν υπηρεσία επί μία εβδομάδα και η μόνη τους υποχρέωση ήταν να έχουν πάντα μαζί τους ενεργοποιημένο το κινητό τους τηλέφωνο. Όταν ο χειριστής λάμβανε μια κλήση, π.χ. στα πολωνικά, επικοινωνούσε αμέσως με τον πολωνό διερμηνέα υπηρεσίας και τον εισήγαγε σε μια τριμερή τηλεφωνική κλήση με τον καλούντα.

Η υπηρεσία αποδείχτηκε εξαιρετικά χρήσιμη όχι μόνο για κλήσεις προς το 112 που απαιτούσαν την επέμβαση ασθενοφόρου αλλά και για την αστυνομία. Χρησιμοποιήθηκε επίσης και για ορισμένα τμήματα επειγόντων περιστατικών σε νοσοκομεία που δέχτηκαν επισκέψεις από αλλοδαπούς που δεν μπορούσαν να εξηγήσουν ποιο ήταν ακριβώς το ιατρικό πρόβλημα που αντιμετώπιζαν. Οι διερμηνείς και τα μέλη των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης έμειναν ενθουσιασμένοι με την εμπειρία που απέδειξε το εφικτό μιας τέτοιας υπηρεσίας.

Δυστυχώς, η δημιουργία μιας μόνιμης υποδομής για την υποδοχή και αξιοποίηση των εθελοντών διερμηνέων δεν έχει γίνει ακόμη δυνατή για καθαρά γραφειοκρατικούς λόγους. Λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως με τις αλληλοσυγκρουόμενες αρμοδιότητες των φορέων στο Βέλγιο που είναι δύσκολο να ενσωματώσουν νέες καινοτόμες υπηρεσίες …

Η μετάφραση και η διερμηνεία δεν είναι μια περιττή, πολυδάπανη πολυτέλεια. Μπορεί να σώσει ζωές. Όχι μόνο στην Αφρική και στη Νοτιοανατολική Ασία αλλά και στην δική μας ευρωπαϊκή ήπειρο …

Τι κάνει η Ευρώπη για τους πολίτες;

Μερικές πρόσφατες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν την σημασία της ευρωπαϊκής έννομης τάξης για την προστασία των πολιτών

Την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παραβάσεις που αφορούν τη νομοθεσία για το χρόνο εργασίας και τη νομοθεσία περί αστικών λυμάτων (βλ. ΧΝ 21/11/2013). Η είδηση αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εξηγήσουμε τη σημασία που έχει για την προστασία των πολιτών η διαδικασία θέσπισης και εφαρμογής των κανόνων του ευρωπαϊκού δικαίου.

Χρόνος εργασίας των ασκούμενων γιατρών. Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι ένας από τους στόχους της Ένωσης και των κρατών μελών της είναι η βελτίωση των όρων διαβίωσης και εργασίας. Αυτό επιτυγχάνεται με υποστήριξη και συμπλήρωση της δράσης των κρατών μελών σχετικά με τους όρους εργασίας και με τη βελτίωση του περιβάλλοντος εργασίας ιδίως όσον αφορά την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων.

Σε αυτό το πλαίσιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν το 2003 την οδηγία 2003/88/ΕΚ σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας. Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία από τον Αύγουστο του 2009 και μετά οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να εργάζονται πάνω από 48 ώρες την εβδομάδα κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων τυχόν υπερωριών. Οι εργαζόμενοι δικαιούνται μια ελάχιστη περίοδο συνεχούς ανάπαυσης 11 ωρών ημερησίως, και επιπλέον μια ελάχιστη περίοδο συνεχούς ανάπαυσης 24 ωρών την εβδομάδα. Ιδιαίτερες διατάξεις ισχύουν για τους εργαζόμενους σε αλιευτικά ποντοπόρα πλοία.

Τα παραπάνω ισχύουν για μισθωτούς αλλά και για ασκούμενους γιατρούς. Όμως στην χώρα μας δεν εφαρμόζονται για τους γιατρούς που εργάζονται σε δημόσια νοσοκομεία και κέντρα υγείας. Η Επιτροπή έλαβε πολυάριθμες καταγγελίες σύμφωνα με τις οποίες οι γιατροί αυτοί πρέπει συχνά να εργάζονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον 64 ώρες την εβδομάδα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πάνω από 90 ώρες, χωρίς νόμιμο μέγιστο όριο. Μάλιστα, φαίνεται ότι δεν υπάρχει νόμιμο ανώτατο όριο ως προς το πόσες συνεχόμενες ώρες μπορεί να κληθούν να εργαστούν στη θέση εργασίας, και συχνά είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται χωρίς επαρκή διαλείμματα για ανάπαυση ή ύπνο.

Σε ένα πρώτο στάδιο η Επιτροπή ζήτησε τον Σεπτέμβριο του 2011 από την Ελλάδα να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση της εθνικής νομοθεσίας και της πρακτικής των δημόσιων αρχών με τις διατάξεις της οδηγίας. Οι ελληνικές αρχές αγνόησαν το αίτημα της Επιτροπής κι έτσι την περασμένη εβδομάδα η Επιτροπή αναγκάστηκε να προσφύγει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λουξεμβούργο εναντίον της Ελλάδας.

Το Δικαστήριο θα εξετάσει την υπόθεση και θα αποφασίσει αφού ακούσει τα επιχειρήματα της Επιτροπής και της Ελλάδας. Αν η Ελλάδα καταδικαστεί θα πρέπει να εφαρμόσει πλήρως την οδηγία. Τι θα συμβεί όμως αν δεν το κάνει ακόμη και αν καταδικαστεί; Αυτό ακριβώς συνέβη στην δεύτερη περίπτωση παραπομπής της Ελλάδας στο Δικαστήριο, την οποία αποφάσισε η Επιτροπή την περασμένη εβδομάδα …

Επεξεργασία αστικών λυμάτων. Στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος ισχύει η οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων. Σύμφωνα με αυτήν, όλες οι πόλεις, μικρές και μεγάλες, στην Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλουν να συλλέγουν και να επεξεργάζονται τα αστικά τους λύματα εγκαθιστώντας συστήματα βιολογικής ή «δευτερογενούς» επεξεργασίας. Μάλιστα, στις περιπτώσεις όπου οικισμοί άνω των 10.000 κατοίκων απορρίπτουν λύματα σε ευαίσθητα υδατικά συστήματα, απαιτείται επεξεργασία ανώτερου επιπέδου. Οι σχετικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας έπρεπε να είναι έτοιμες το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 1998. Για τους οικισμούς άνω των 15.000 κατοίκων που δεν απορρίπτουν λύματα σε ευαίσθητες περιοχές, η προθεσμία για την ολοκλήρωση των υποδομών δευτερογενούς επεξεργασίας έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2000. Για μικρότερους οικισμούς η προθεσμία συμμόρφωσης έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2005.

Το 2007 μετά από προσφυγή της Επιτροπής, το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα επειδή 24 οικισμοί δεν τηρούσαν τα πρότυπα επεξεργασίας των αστικών λυμάτων. Έκτοτε, 17 από αυτούς τους οικισμούς συμμορφώθηκαν αλλά όχι και οι υπόλοιποι έξη. Έτσι, τα κατασκευαστικά έργα σε τρεις οικισμούς της Ανατολικής Αττικής, τα οποία μάλιστα συγχρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, δεν πρόκειται να ολοκληρωθούν πριν από τον Απρίλιο του 2014 στο Μαρκόπουλο, τα τέλη του 2015 στο Κορωπί και τα μέσα του 2017 στη Ν. Μάκρη. Στη Λευκίμμη της Κέρκυρας έχει αρχίσει η κατασκευή του σχετικού έργου, αλλά σε δύο άλλους οικισμούς της Αττικής (Αρτέμιδα και Ραφήνα) δεν έχει ακόμα αποφασιστεί ούτε σε ποιον χώρο θα κατασκευαστούν οι σχετικές εγκαταστάσεις!

Γι' αυτό, η Επιτροπή ζήτησε από το Δικαστήριο να επιβάλει πρόστιμα, προτείνοντας κατ’ αποκοπή ποσό ύψους 11.514.081 ευρώ και ημερήσια χρηματική ποινή 47.462 μέχρις ότου τηρηθούν οι υποχρεώσεις. Πρόκειται για τη διαδικασία που εφαρμόστηκε και στην περίπτωση του Κουρουπητού προκειμένου το ελληνικό κράτος να εξαναγκαστεί να λάβει τα αναγκαία μέτρα. Βέβαια, η Επιτροπή έχει πλήρη συνείδηση της δύσκολης κατάστασης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αλλά θεωρεί ότι, αν δεν γίνουν τώρα οι επενδύσεις αυτές, θα υπάρξει υψηλότερο κόστος για την Ελλάδα στο μέλλον. Επιπλέον, επειδή τα ανεπεξέργαστα λύματα μπορεί να μολυνθούν με επιβλαβή βακτήρια και ιούς, η μη επεξεργασία τους συνεπάγεται κινδύνους για την δημόσια υγεία, ενώ τα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν μπορούν να βλάψουν το θαλάσσιο περιβάλλον ευνοώντας την υπέρμετρη ανάπτυξη φυκών, τα οποία καταπνίγουν τους άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Για τον λόγο αυτό, η κατάλληλη επεξεργασία των λυμάτων θεωρείται και ως σημαντικός παράγοντας ευημερίας της τουριστικής βιομηχανίας, ενός καίριου κλάδου για την ελληνική οικονομία.

Η εφαρμογή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφορά την καθημερινότητά μας. Αφορά την προστασία της υγείας μας και του περιβάλλοντος. Αφορά την προστασία μας ως καταναλωτών και εργαζόμενων. Ευτυχώς, απέναντι στις δυσκίνητες και υπερβολικά γραφειοκρατικές ελληνικές κρατικές υπηρεσίες οι πολίτες μπορούν συχνά να χρησιμοποιήσουν τις ενωσιακές διαδικασίες για να καταγγείλουν την μη τήρηση αποφάσεων, οδηγιών και κανονισμών που έχουν θεσπιστεί και με την ψήφο της ελληνικής κυβέρνησης. Διαδικασίες, κι αυτές είναι βέβαια χρονοβόρες αλλά οδηγούν σε απτά αποτελέσματα …

(Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 26 Νοεμβρίου 2013 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-134)

Οργή και κακές αποφάσεις

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-133
Οργή και κακές αποφάσεις
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Πολλοί στην σημερινή Ελλάδα νοιώθουν οργισμένοι με την επικρατούσα κατάσταση και τις μελλοντικές προοπτικές - και πάνω στο θυμό τους είναι πιθανόν να διαπράξουν χειρότερα λάθη με μακροπρόθεσμες συνέπειες για όλους
(άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 19 Νοεμβρίου 2013)

Η κλασσική μας παράδοση αφιερώνει μεγάλο μέρος στο θυμό. Ολόκληρη η Ιλιάδα πραγματεύεται στην ουσία τον θυμό του Αχιλλέα. Από την πρώτη-πρώτη λέξη - Μῆνιν ἄειδε, θεὰ, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος. Έναν θυμό που τον προκάλεσε η άδικη μεταχείρισή του ήρωα από τον αρχηγό των Αχαιών, τον Αγαμέμνονα, ο οποίος δεν του παραχώρησε την όμορφη Βρισηίδα. Χολωμένος ο Αχιλλέας σταμάτησε να πολεμά με αποτέλεσμα να χαθούν πολλοί γενναίοι έλληνες και να σκοτωθεί ο αδελφικός του φίλος, ο Πάτροκλος. Οργισμένος ο Αχιλλέας θα ξαναβγεί στη μάχη, θα σκοτώσει και θα εξευτελίσει τον Έκτορα και τελικά θα προκαλέσει και τον δικό του θάνατο χτυπημένος στην «αχίλλειο πτέρνα» από το βέλος του Πάρη.

Ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια (IV, 1125β) διαπραγματεύεται εκτενώς το θέμα του θυμού. Οι οργίλοι, λέει, θυμώνουν εύκολα με το καθετί και σε κάθε περίπτωση. Αλλά οι πικρόχολοι ηρεμούν δύσκολα και ο θυμός τους διαρκεί πολύ επειδή τον καταπνίγουν. Όμως ο θυμός τους καταλαγιάζει όταν εκδικηθούν, επειδή ο θυμός τους παύει με την τιμωρία, η οποία τους προκαλεί ευχαρίστηση αντί για πόνο.

Διαβάζοντας τις εφημερίδες, ακούγοντας τις ειδήσεις, παρακολουθώντας την τηλεόραση είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς ότι στις μέρες μας περισσεύουν οι οργίλοι και οι πικρόχολοι. Η αποκάλυψη καταχρήσεων και σκανδάλων επιτείνει την οργή. Τα συνθήματα για σκληρές τιμωρίες, συχνά με συνοπτικές διαδικασίες πολλαπλασιάζονται από ομάδες ή και κόμματα που πρεσβεύουν ακραίες και αντιδημοκρατικές θέσεις. Θα επέλθει όμως μόνο με τον τρόπο αυτό κάθαρση; Θα ανασάνει ο τόπος μόνο αν στηθούν καρμανιόλες για τους επίορκους, μόνο αν καούν στην πυρά οι διεφθαρμένοι, μόνο αν εξοστρακιστούν οι καταχραστές;

Έρευνες για επιχειρηματικές αποφάσεις που λαμβάνονται υπό την επήρεια του θυμού δείχνουν ότι ο θυμός δεν είναι καθόλου καλός σύμβουλος. Για παράδειγμα, ο θυμός οδηγεί στη λήψη αποφάσεων με βάση εύκολες γενικεύσεις και διαίσθηση αντί για συστηματική λογική ανάλυση. Και όταν οι υπεύθυνοι που έλαβαν τις αποφάσεις οργισμένοι, αντιμετωπίσουν προβλήματα, έχουν την τάση να προσωποποιούν τις κατηγορίες προσπαθώντας να βρουν «αποδιοπομπαίους τράγους» αντί να αναλύσουν όλες τις πτυχές της κατάστασης για να εντοπίσουν τα πραγματικά αίτια των προβλημάτων.

Πως είναι δυνατόν να πεισθούν οι υπεύθυνοι να μην παρασύρονται από την οργή τους όταν αποφασίζουν; Οι ειδικοί στη διοίκηση επιχειρήσεων έχουν την απάντηση. Υπευθυνότητα! Όταν αυτός που αποφασίζει γνωρίζει ότι η απόφασή του θα αξιολογηθεί και ο ίδιος θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για το αποτέλεσμα, φροντίζει να βάλει στην άκρη συναισθήματα και θυμούς και αποφασίζει όσο γίνεται πιο αντικειμενικά, με βάση τα διαθέσιμα πραγματικά στοιχεία και τη λογική.

Σε μια ενδιαφέρουσα έρευνα, οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν ένα εξοργιστικό βίντεο και στη συνέχεια κλήθηκαν να λάβουν κάποιες αποφάσεις σε άσχετες, υποθετικές δικαστικές υποθέσεις, αφού είχαν χωριστεί σε δύο ομάδες. Οι «υπεύθυνοι», οι οποίοι γνώριζαν εκ των προτέρων ότι θα αξιολογούνταν και θα έφεραν ευθύνη για τις αποφάσεις τους, αποδείχτηκε ότι έλεγχαν καλύτερα τις επιπτώσεις της οργής τους σε σχέση με τους «ανεύθυνους» που για τις αποφάσεις τους δεν θα υπήρχαν επιπτώσεις. Οι «υπεύθυνοι» έκριναν δίκαια τους κατηγορούμενους ενώ οι «ανεύθυνοι» τους έκριναν σκληρά. Οι «υπεύθυνοι» στήριξαν τις αποφάσεις τους στα γεγονότα ενώ οι «ανεύθυνοι» αγνόησαν ακόμη και τα ελαφρυντικά. Οι «υπεύθυνοι» σκέφτηκαν σοβαρά την αιτιολόγηση των αποφάσεων τους, σε αντίθεση με τους «ανεύθυνους» που δεν νοιάστηκαν για το αν οι αποφάσεις τους ήταν δικαιολογημένες. Τέλος, οι «ανεύθυνοι» έριξαν τα βάρη σε άλλους κάτι που απέφυγαν να κάνουν οι «υπεύθυνοι».

Μερικά από τα παραπάνω αποτελέσματα επιβεβαιώθηκαν και σε άλλη πρόσφατη έρευνα. Σε αυτήν, οι ερευνητές διαπίστωσαν επιπλέον ότι οι εξοργισμένοι έχουν την τάση να κρίνουν σκληρά θεωρώντας μάλιστα ότι αυτό είναι σωστό και από ηθικής πλευράς. Ταυτόχρονα, οι εξοργισμένοι από κάποια αδικία δεν δείχνουν διάθεση να αναλάβουν δράση για να συμβάλλουν στην επανόρθωση της αδικίας που τους εξοργίζει. Κι αυτό δείχνει πως η οργή χωρίς ανάληψη ευθύνης είναι άνευ ουσίας. Άλλοι ερευνητές τέλος, διαπίστωσαν ότι όταν η οργή συνδυαστεί με μέτριο φόβο για το αποτέλεσμα της απόφασης, υπάρχει μεγαλύτερη τάση για λήψη αποφάσεων με βάση την λογική ενώ αν ο φόβος είναι έντονος, οι αποφάσεις στηρίζονται στη διαίσθηση και είναι αναποτελεσματικές.

Είναι λοιπόν προφανές ότι οι αποφάσεις δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπό την επήρεια οργής ή ακόμη και έντονου φόβου. Ο Αριστοτέλης επαινεί την πραότητα και την ισορροπημένη αντιμετώπιση (μέση έξις). Αλλά και η χριστιανική μας παράδοση μας θυμίζει δια στόματος Αποστόλου Ιακώβου ότι η «οργή γαρ ανδρός δικαιοσύνην θεού ου κατεργάζεται». Για όσους μάλιστα αναλαμβάνουν ευθύνες, ο Απόστολος Παύλος υπενθυμίζει ότι «δει γαρ τον επίσκοπον ανέγκλητον είναι ως θεού οικονόμον, μη αυθάδη, μη οργίλον, μη πάροινον, μη πλήκτην μη αισχροκερδή» …

Λοιπόν, η ίδια μας η παράδοση, την οποία επικαλούνται αβασάνιστα πολλοί πολιτικοί αλλά και θρησκευτικοί ηγέτες, μας διδάσκει ότι οι αποφάσεις μας δεν πρέπει να λαμβάνονται υπό καθεστώς οργής. Αλλά να στηρίζονται στη λογική. Να είναι ισορροπημένες. Να μην αγνοούν την έννομη τάξη στην οποία περιλαμβάνονται και οι διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας μας. Φυσικά τις αποφάσεις θα πρέπει να τις λαμβάνουμε όλοι μαζί, ελέγχοντας τη συχνά δικαιολογημένη οργή μας για παλαιότερες ή και πιο πρόσφατες άδικες ή προβληματικές αποφάσεις, δικές μας ή άλλων. Παράλληλα, οι υπεύθυνοι θα πρέπει να μην εξάπτουν τα πάθη και τη λαϊκή οργή. Να μην παρουσιάζουν τα γεγονότα με διαστρεβλωμένο τρόπο. Να μην υπόσχονται την ανάκτηση «χαμένων παραδείσων» με λεφτά που δεν υπάρχουν. Και να μην προτείνουν λύσεις που είναι όχι μόνο ανεδαφικές αλλά συχνά και παράνομες. Και που επειδή είναι ανεφάρμοστες εξάπτουν περισσότερο την οργή των πολιτών.

Υπευθυνότητα! Αυτή είναι η λέξη-κλειδί. Υπευθυνότητα των πολιτικών και της ηγεσίας. Αλλά και υπευθυνότητα των πολιτών όταν επιλέγουν. Υπευθυνότητα! Γιατί το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας εξαρτάται μόνο από εμάς τους ίδιους …

* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com

Κι αν έχουν δίκιο οι Κασσάνδρες;

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ-132
Κι αν έχουν δίκιο οι Κασσάνδρες;
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*

Οι κοινωνίες μας αγνοούν πολλές από τις προβλέψεις των επιστημόνων για επερχόμενες καταστροφές γιατί δεν τολμούν να αντιταχθούν σε εδραιωμένα συμφέροντα αλλά και σε καθιερωμένες συνήθειες
(άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Νοεμβρίου 2013)

Οι ισχυρότατες καταιγίδες και οι καταστροφικοί τυφώνες που πλήττουν με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα την ανθρωπότητα φαίνεται πως είναι οι τελευταίες προειδοποιήσεις. Οι επιστήμονες που εδώ και χρόνια κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής φαίνεται πως τελικά επαληθεύονται. Και μακροπρόθεσμα, οι συνέπειες προβλέπονται τραγικές για ολόκληρο τον πλανήτη.

Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος (IPCC) διαπίστωσε με βεβαιότητα την ανθρώπινη επίδραση στο κλίμα. Με βάση περισσότερες και καλύτερες παρατηρήσεις, βελτιωμένη κατανόηση της λειτουργίας του κλιματικού συστήματος και πολύ καλύτερα μοντέλα προσομοίωσης οι ειδικοί συμπεραίνουν ότι κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες η ατμόσφαιρα, η επιφάνεια και οι ωκεανοί της γης έχουν καταστεί θερμότεροι σε σχέση με όλες τις προηγούμενες δεκαετίες από το 1850 και μετά. Οι συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου αυξάνονται, παγιδεύοντας όλο και περισσότερη θερμότητα. Οι παγετώνες και οι μόνιμοι πάγοι στην Ευρώπη, στη Γροιλανδία, στην Ανταρκτική και στο Βόρειο Πόλο λιώνουν. Η μέση στάθμη της θάλασσας έχει ανέβει γύρω στα 20 εκατοστά από το 1901 ως το 2010.

Όσο θα αυξάνεται η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων θερμοκηπιακών αερίων στην ατμόσφαιρα, τα φαινόμενα αυτά θα εξελίσσονται προκαλώντας διαταραχές στην κυκλοφορία των ρευμάτων στους ωκεανούς και αλλαγές στην γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας που με τη σειρά τους θα συμβάλλουν στην όλο και συχνότερη εμφάνιση ακραίων και επικίνδυνων καιρικών φαινομένων. Ξηρασίες, θυελλώδεις άνεμοι και ανεμοστρόβιλοι, τυφώνες και καταρρακτώδεις βροχές, καταστροφικές καταιγίδες.

Η αναστροφή της κατάστασης αυτής εξαρτάται από τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Δηλαδή μείωση της εξάρτησης μας από καύσιμα που περιέχουν άνθρακα. Όχι ξυλόσομπες και τζάκια. Όχι θέρμανση με πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Ηλεκτρικά αυτοκίνητα και μεταφορικά μέσα που κινούνται με ηλιακή και αιολική ενέργεια, με υδρογόνο ή άλλο καύσιμο που δεν θα ρυπαίνει.

Μα αυτό είναι αδύνατον θα πουν οι περισσότεροι! Προϋποθέτει αλλαγή ολόκληρης σχεδόν της οικονομίας που στηρίζεται στο πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον γαιάνθρακα … Θα πρέπει ολόκληρη η ανθρωπότητα να αλλάξει συνήθειες … Ολόκληροι κλάδοι όπως η αυτοκινητοβιομηχανία θα πρέπει να προσαρμοστούν … ή να εξαφανιστούν.

Όμως καταστροφές δεν προβλέπονται μόνο λόγω της αλλαγής του κλίματος. Η ίδια η απληστία της ανθρωπότητας για υδρογονάνθρακες εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους. Πρόσφατα η αμερικανική Ακαδημία Επιστημών μετά από αίτημα της Γερουσίας των ΗΠΑ δημοσίευσε έκθεση με θέμα την πιθανότητα πρόκλησης σεισμικότητας από ενεργειακές τεχνολογίες. Η έκθεση αναφέρει πολλά παραδείγματα όπου η εξόρυξη φυσικού ή σχιστολιθικού αερίου, η άντληση πετρελαίου ακόμη και η εκμετάλλευση γεωθερμικών πεδίων συνδέθηκε με μετρήσιμα σεισμικά γεγονότα σε πολυάριθμες πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και διεθνώς. Σύμφωνα με την έκθεση, η υδρορωγμάτωση, μια τεχνική που χρησιμοποιείται ευρέως για την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου, δεν φαίνεται να συνδέεται με υψηλό κίνδυνο πρόκλησης αισθητών σεισμικών γεγονότων - αν και ορισμένες αμερικανικές πολιτείες έχουν απαγορεύσει την χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου. Η έγχυση μεγάλης ποσότητας ρευστών στο πλαίσιο της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα μπορεί επίσης να προκαλέσει μεγαλύτερα σεισμικά γεγονότα. Αντίθετα, η έγχυση των υγρών λυμάτων που προκύπτουν από την εξόρυξη υδρογονανθράκων μπορεί να προκαλέσει σεισμούς αλλά μέχρι σήμερα τα τεκμηριωμένα σχετικά γεγονότα είναι πολύ λίγα για την εξαγωγή σαφών συμπερασμάτων.

Γενικά, οι επιστήμονες θεωρούν ότι αν μεταξύ των ρευστών που εισάγονται και εκείνων που αντλούνται σε μια εγκατάσταση παραγωγής υδρογονανθράκων διατηρείται ισορροπία, η πιθανότητα αυξημένης σεισμικότητας είναι μικρότερη. Αντίθετα, αν η εξόρυξη π.χ. φυσικού αερίου γίνεται με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα τα σεισμικά φαινόμενα επιτείνονται. Αυτό ήταν το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν οι επιστήμονες της ρυθμιστικής αρχής των Κάτω Χωρών που εποπτεύει την εξορυκτική βιομηχανία. Το Γενάρη του 2013 διαπίστωσαν ότι, αν η εξόρυξη φυσικού αερίου από το μεγαλύτερο πεδίο φυσικού αερίου στην Ευρώπη στην περιοχή του Χρόνιχεν, στη Βόρεια Ολλανδία, συνεχιζόταν με αμείωτους ρυθμούς, υπήρχε πιθανότητα 7% (μία στις δεκατέσσερις) να σημειωθεί σεισμός από 4 έως 5 Ρίχτερ στους επόμενους 12 μήνες.

Οι επιστήμονες που συνέταξαν την έκθεση προτείνουν μια σειρά από κριτήρια για τον καθορισμό της πιθανότητας πρόκλησης σεισμών από την έγχυση ή την εξόρυξη ρευστών στο πλαίσιο κάποιου έργου ενεργειακής τεχνολογίας. Έχουν σημειωθεί σεισμοί μεγέθους άνω των 5,5 ρίχτερ σε απόσταση μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων; Σημειώνονται σεισμοί σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το σημείο της γεώτρησης; Είναι έντονη η σεισμική δραστηριότητα κοντά στο εν λόγω σημείο; Υπάρχουν γεωλογικά ρήγματα σε απόσταση 20 χιλιομέτρων; Είναι ενεργά; Υπάρχουν τεκτονικά ενεργά σημεία σε απόσταση μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων από το σημείο γεώτρησης; Οι μετρήσεις των καταπονήσεων κοντά στο εν λόγω σημείο δείχνουν ότι τα πετρώματα βρίσκονται κοντά στο σημείο ρήξης; Αν οι απαντήσεις σε όλες αυτές τις ερωτήσεις είναι θετικές η εξόρυξη των υδρογονανθράκων είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσει σεισμούς. Και μάλιστα, επειδή οι σεισμοί αυτοί αν και μικροί θα σημειωθούν σε πολύ μικρό βάθος μπορούν να προκαλέσουν ζημιές σε μικρές σχετικά αποστάσεις από το επίκεντρο.

Όταν η Κασσάνδρα, αντικρίζοντας την Ωραία Ελένη στο πλευρό του Πάρη προφήτευε την καταστροφή της Τροίας κανείς δεν την πίστεψε. Όταν μαζί με τον Λαοκόωντα προσπαθούσαν να πείσουν τους Τρώες να μην βάλουν τον Δούρειο Ίππο στην πόλη, οι συμβουλές τους αγνοήθηκαν. Όταν, γυρίζοντας στο Άργος, πρόβλεψε τον θάνατο του Αγαμέμνονα και τον δικό της, την πέρασαν για τρελή. Αν ακούσουμε τους επιστήμονες είναι δυνατόν να λάβουμε εγκαίρως μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων των καταστροφών που θα προκαλέσει η ίδια μας η απληστία. Αν τους αγνοήσουμε τα αποτελέσματα είναι εν πολλοίς προδιαγεγραμμένα.

* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com