GR-Μακεδονία ξακουστή

Την περί του γεωγραφικού ονόματος της Μακεδονίας μεταπολεμική ιστορία και τα λάθη του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών τα έχουμε γράψει αλλού. Αυτό που μου έκανε πολύ εντύπωση τελευταία είναι τρεις ταινίες του βραβευμένου και εκ ΠΓΔΜ ορμώμενου, σκηνοθέτη Μίλτσο Μαντσέφσκι τις οποίες είδα με τη σειρά την περασμένη εβδομάδα. Ο συνάδελφος Γιώργος Κόκκινος μου επεσήμανε και κάποια σχετικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στον ελληνικό τύπο.


H πρώτη ταινία, με τίτλο «Πριν από την βροχή» πραγματεύεται το αιώνιο πρόβλημα της βίας μεταξύ δύο εθνοτήτων που ζουν στον ίδιο χώρο - των σλαβόφωνων και των αλβανόφωνων κατοίκων της ΠΓΔΜ. Υπέροχη ταινία, που δείχνει ότι τελικά οι δύο ομάδες το μόνο που πετυχαίνουν είναι να σκοτώνουν η κάθε μια τους δικούς της αθώους ανθρώπους, εξαιτίας τους φανατισμού και της μισαλλοδοξίας που καλλιεργούνται και από τις δύο πλευρές. «Πρέπει να πάρεις θέση» λέει ο πρωταγωνιστής. «Ακόμη και τραβώντας μια φωτογραφία παίρνεις το μέρος της μιάς ή της άλλης μεριάς. Το πρόβλημα είναι ότι σιχαίνομαι και τις δύο μεριές.»

Η δεύτερη ταινία, με τίτλο «Σκόνη», είναι ένα γουέστερν που ξεκινά από τη Νέα Υόρκη για να καταλήξει να διαδραματίζεται στην ΠΓΔΜ του μακεδονικού αγώνα των αρχών του 20ου αιώνα αλλά με πρωταγωνιστή έναν Αμερικάνο πιστολέρο. Πρόκειται για άλλη μια υπέροχη ταινία στην οποία μπλέκονται οι Αμερικάνοι του τότε και του σήμερα, η οποία μας δείχνει ότι τον μακεδονικό αγώνα τον έκαναν βουλγαρόφωνοι και ελληνόφωνοι, αλλά και ποια είναι η εικόνα της Μακεδονίας που έχουν σχηματίσει οι σλαβόφωνοι μετανάστες. «Που πάνε οι φωνές όταν πεθαίνουμε;» αναρωτιέται η μετανάστρια καθώς διηγείται την ιστορία με το δικό της υποκειμενικό τρόπο. Φωνές από το παρελθόν που μπλέκονται με τα συμφέροντα των συγχρόνων, οι οποίοι δεν διστάζουν να αλλάξουν τις φωτογραφίες για να γίνουν κι αυτοί, αν και ξένοι, μέρος της ιστορίας.

Τέλος η τρίτη ταινία είναι περσινή, έχει τίτλο «Σκιές» και έχει, πολύ αδικαιολόγητα κατά τη γνώμη μου, προκαλέσει αρθρογραφία από ανθρώπους που μάλλον δεν την έχουν δεί (κι εγώ την κατέβασα από το διαδίκτυο γιατί δεν υπάρχει ακόμη σε DVD). Δεν θα προσπαθήσω να αντικρούσω ούτε το άρθρο του κ. Κούτροβικ στα ΝΕΑ, ούτε το πρόσφατο
άρθρο της κ. Βενάρδου στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ. Ούτε και θα ασχοληθώ με τη ρετσινιά της «άθλιας σκοπιανής προπαγάνδας» που της κόλλησαν αβασάνιστα τα ελληνικά ΜΜΕ. Είναι μάλλον προφανές πως όλοι έχουν δεί μόνο σκηνές από την ταινία και ως τυφλοί οδηγούν και τους υπόλοιπους ανάλογα.

Το έργο είναι ένα ποιήμα και το κεντρικό του μήνυμα είναι ότι όσο διατηρούμε στη ζωή τα φαντάσματα του παρελθόντος κινδυνεύουμε να μας καταπιεί κι εμάς το παρελθον, να μας συμπαρασύρει στον τάφο. Ο κεντρικός ήρωας ελευθερώνεται μόνον όταν προχωρεί στο θάψιμο των οστών των φαντασμάτων (των αποκαλούμενων Μακεδόνων του Αιγαίου) που τον συνοδεύουν έχοντας προηγουμένως συγκρουστεί με την (εκπρόσωπο του κατεστημένου) μητέρα του η οποία τα έχει ξεθάψει και θέλει να τα «μελετήσει». Βέβαια, το παρελθόν δεν διαγράφεται. «Πως θα μπορέσεις να ζήσεις χωρίς εμένα;» ρωτά τον πρωταγωνιστή το φάντασμα της όμορφης κοπέλας από το παρελθόν. Όμως αν θέλει κάποιος να ζήσει και να μην τον παρασύρει η λάμια μαζί της στον τάφο, πρέπει να κρατήσει μεν την ανάμνηση αλλά να κοιτάξει μπροστά, θάβοντας τα κόκκαλα του παρελθόντος. «Τρανοί κι αν είναι οι τάφοι, τάφοι θάναι» λέει στα Σατιρικά Γυμνάσματα ο Παλαμάς.

Αν κάποιος θέλει πράγματι να καταλάβει την άλλη πλευρά ας δεί αυτές τις ταινίες, καθώς και μια παλαιότερη υπέροχη ταινία (συμπαραγωγή Βουλγαρίας και ΠΓΔΜ) με τίτλο «Ξαναζεσταίνοντας το χτεσινό φαγητό», που περιγράφει το δράμα των απλών ανθρώπων στην ΠΓΔΜ από την εποχή της Σέρβικης κατοχής μέχρι και την ανεξαρτησία. Κάτι αντίστοιχο με αυτό που πέρασαν και οι σλαβόφωνοι στην Ελλάδα.