Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 25 Δεκεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Απολογισμός για το 2012
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Ο χρόνος που πέρασε ήταν δύσκολος από πολλές απόψεις γιατί τον σημάδεψαν κρίσεις που ίσως να ήταν πρόωρες, άδικες ή περιττές. Αποτέλεσε όμως και απαρχή ελπιδοφόρων προσπαθειών για ένα λαμπρότερο μέλλον
Την άνοιξη ένας καλός φίλος έχασε έναν γιό. Λεβέντης, πετυχημένος στη δουλειά του, ευγενικός, πρόθυμος, χαμογελαστός. Πριν από λίγα χρόνια του αφαίρεσαν ένα μελάνωμα και στη συνέχεια έκανε κάθε χρόνο εξετάσεις για να βεβαιωθεί ότι η αρρώστια δεν είχε ξαναγυρίσει. Πέρυσι τον διαβεβαίωσαν ότι είχε ξεφύγει από τον κίνδυνο και δεν χρειαζόταν να ξανακάνει εξετάσεις. Το γιόρτασε με τους φίλους του. Φέτος την άνοιξη μας άφησε έχοντας διαγνωστεί με μεταστάσεις στον εγκέφαλο, το συκώτι, τη σπονδυλική στήλη, τα πόδια και δεν ξέρω κι εγώ που αλλού. Λάθος των γιατρών; Λάθος διάγνωση; Αμέλεια;
Πέρυσι το καλοκαίρι το περάσαμε με μια στενή μας συγγενή. Είχε διαγνωστεί με καρκίνο μαστού πριν από λίγα χρόνια και έκανε περιοδικά εξετάσεις. Όσο είμαστε μαζί παραπονιόταν για πόνους στο στομάχι, δυσπεψία, αναγούλες. Όταν πήγε στο γιατρό που την παρακολουθούσε της έδωσε φάρμακα για τις καούρες. Φέτος το καλοκαίρι μας άφησε αφού είχε διαγνωστεί λίγους μήνες προηγουμένως με μεταστάσεις στο συκώτι και τα κόκκαλα. Ιατρικό λάθος; Αμέλεια; Αδιαφορία;
Πριν από λίγες μέρες ένας άλλος καλός φίλος έχασε το γιό του. Παιδευόταν χρόνια με τα ναρκωτικά. Νέο παιδί, ευγενικό και μελαγχολικό, πέρασε και ξαναπέρασε από κέντρα αποτοξίνωσης αλλά επέστρεφε πάντα στη θανατηφόρα συνήθεια την οποία δεν μπόρεσε να ξεπεράσει.
Από τις παραπάνω τρεις περιπτώσεις μόνο η τελευταία σημειώθηκε στην Ελλάδα. Οι δύο πρώτες συνέβησαν στο εξωτερικό, σε χώρες που θεωρούνται ότι προσφέρουν ανεπτυγμένες και υψηλής ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες και περίθαλψη. Το συμπέρασμά μου από αυτές αλλά και άλλες ανάλογες περιπτώσεις είναι ότι αν ενδιαφερόμαστε για την υγεία μας θα πρέπει να ζητούμε πάντα μια δεύτερη ιατρική γνώμη και να επιμένουμε σε δεύτερες και τρίτες ενδεχομένως εξετάσεις από διαφορετικά κάθε φορά εργαστήρια. Όσο για το πρόβλημα της εξάρτησης από τα ναρκωτικά η σωτηρία μπορεί να έλθει μόνο από το ίδιο το εξαρτώμενο άτομο που πρέπει να πιστέψει και να προσπαθήσει, όσο το δυνατό νωρίτερα, να απαλλαγεί από την θανατηφόρα συνήθειά του. Από ένα σημείο και μετά, οι βλάβες είναι τόσο μεγάλες που δυστυχώς οι πιθανότητες επιστροφής είναι μηδαμινές.
Ευτυχώς όμως το 2012 δεν είχε μόνο δυσάρεστα γεγονότα. Το Φλεβάρη γιορτάσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την Ευρωπαϊκή ημέρα του 112, του κοινού ευρωπαϊκού αριθμού επειγόντων. 170 εθελοντές στην Αθήνα και 300 στο Ηράκλειο εκπαιδεύτηκαν στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) χάρις στις προσπάθειες του καθηγητή Θεόφιλου Ρόζενμπεργκ και του αείμνηστου Δημήτρη Βουρβαχάκη. Στην Κρήτη την εκδήλωση οργάνωσε η Περιφέρεια με την ενεργό συμμετοχή του κ. Σταύρου Αρναουτάκη. Λίγο αργότερα, η Περιφέρεια Κρήτης ξεκίνησε την πρώτη φάση της ενημερωτικής εκστρατείας «Ασφαλής Κρήτη» που είναι αφιερωμένη στην πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων. Ο στόχος, όπως τον διατύπωσε ο κ. Αρναουτάκης, «να καταστήσουμε την Κρήτη ένα νησί ασφαλές για τους κατοίκους της και τους επισκέπτες της».
Μια άλλη πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2012 αφορά του «Λαχανόκηπους της Κρίσης». Πολλοί Δήμοι αλλά και σχολεία, μερικά μάλιστα εδώ στη Κρήτη, διαθέτουν χώρο και υποστήριξη για την δημιουργία βιολογικών κυρίως λαχανόκηπων έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις της κρίσης. Παράλληλα, διαβάζω με μεγάλη χαρά για όλες τις πρωτοβουλίες εθελοντικών οργανώσεων για την εκπαίδευση εθελοντών στις πρώτες βοήθειες, για την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε αναξιοπαθούντες, για καθαρισμό κοινόχρηστων χώρων, για κοινωνικά παντοπωλεία και για άλλες δράσεις υποστήριξης μικρών και μεγάλων που έχουν χτυπηθεί από αρρώστιες, από κακές προσωπικές επιλογές ή άκαιρες κυβερνητικές αποφάσεις. Όλα αυτά δείχνουν ότι η Ελλάδα αρχίζει να κατανοεί την αξία του «εμείς» που αποτελεί και το μόνο τρόπο διεξόδου από την κρίση.
Τέλος, ελπιδοφόρα είναι και η προσπάθεια του «Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστημίου» Κρήτης για επιμόρφωση των ενδιαφερόμενων πολιτών σε θέματα «Ψυχικής και Σωματικής υγείας». Η Χανιώτισσα φίλη Ελένη Βουγιούκαλου που είναι η ψυχή αυτής της προσπάθειας συγκεντρώνει κάθε φορά εξέχοντες ομιλητές από το χώρο της επιστήμης και της πράξης και η συμμετοχή στις εκπαιδευτικές εκδηλώσεις που οργανώνει είναι πάντα εξαιρετικά μεγάλη. Μάλιστα από φέτος το ΑΛΠ έχει μεταλαμπαδευτεί στη Χίο και στα Γρεβενά όπως παλιότερα στις Φέρες του Έβρου.
Εύχομαι το 2013 να συνεχιστούν όλες οι καλές προσπάθειες πολιτών, αρχών, εθελοντικών οργανώσεων για την βελτίωση του επιπέδου προστασίας των πολιτών από ατυχήματα και καταστροφές. Για να μειωθούν οι άδικες και περιττές απώλειες ή οι μόνιμες αναπηρίες αγαπημένων προσώπων. Για να βγούμε από την κρίση πιο «εμείς» και λιγότερο ένα κακό συνονθύλευμα από «εγώ».
(Διόρθωση: Τα αυτοκόλλητα της εκστρατείας της Περιφέρειας Κρήτης με τίτλο «Όχι άλλο αίμα στην άσφαλτο» διατίθενται στα Χανιά εκτός από την Τροχαία Χανίων, τον Σύλλογο ΠΡΟ.Τ.Α. Χανίων, τον Τομέα Σαμαρειτών Χανίων, την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκπαιδευτών Οδήγησης – Σωματείο Χανίων, και από το Σύλλογο Αρωγής & Αλληλεγγύης Οικογενειών Θυμάτων Τροχαίων Δυστυχημάτων Περιφέρειας Κρήτης «Άγιος Χριστόφορος» - Πάρκο τροχαίων δυστυχημάτων Ν. Χανίων «Χρήστος Πολέντας).
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
25 Δεκεμβρίου 2012
19 Δεκεμβρίου 2012
Η παρακαταθήκη του Δημήτρη Βουρβαχάκη
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Η παρακαταθήκη του Δημήτρη Βουρβαχάκη
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Τα νέα για το τραγικό δυστύχημα με πρόφτασαν γρήγορα και με συγκλόνισαν. Ο πρόθυμος γιατρός, ο χαμογελαστός εθελοντής, ο άξιος επιστήμονας, η ψυχή του καλύτερου ΕΚΑΒ στην Ελλάδα είχε φύγει για πάντα …
Γνώρισα τον Δημήτρη Βουρβαχάκη το Σεπτέμβρη του 2006 στην Αθήνα, σε μια ημερίδα για τα τροχαία ατυχήματα που είχε οργανώσει το Τεχνικό Επιμελητήριο σε συνεργασία με το ΕΚΑΒ. Η τεκμηριωμένη παρουσίασή του με τίτλο «Τροχαία ατυχήματα σε τουριστικές περιοχές – Κρήτη (1995-2005)» με είχε εντυπωσιάσει ιδιαίτερα γιατί στηριζόταν σε στατιστικά δεδομένα που είχαν συγκεντρωθεί από το ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης κλήσεων του ΕΚΑΒ Κρήτης, του μόνου μέχρι σήμερα τέτοιου συστήματος στην Ελλάδα. Συγκράτησα την ανάλυσή του για τους αλλοδαπούς οδηγούς. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία του ΕΚΑΒ οι αλλοδαποί τουρίστες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να συμμετάσχουν σε τροχαίο όταν οδηγούν νοικιασμένο όχημα ενώ οι οδηγοί από χώρες που οδηγούν αριστερά (όπως Βρετανοί, Ιρλανδοί, Κύπριοι, Αυστραλοί, Ινδοί, Πακιστανοί, Νοτιοαφρικανοί) συμμετέχουν 2,5 φορές πιο συχνά σε ατυχήματα από τους άλλους.
Το φθινόπωρο του 2011 συνδιαμορφώσαμε με το Δημήτρη, το Γιάννη Λιονάκη (της ΕΛΠΑ Ηρακλείου) και μερικούς άλλους παθιασμένους με την προστασία, μια πρόταση προς τον νεοεκλεγέντα τότε Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, για ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης ατυχημάτων και καταστροφών που το βαφτίσαμε «Ασφαλής Κρήτη». Τότε, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ και το τηλεφωνικό κέντρο του ΕΚΑΒ Κρήτης που το παρουσίασα σε αυτήν εδώ τη στήλη στις 11 Οκτωβρίου 2011 με τίτλο «Εύφημη μνεία για το ΕΚΑΒ της Κρήτης!». Έγραφα τότε ότι «ΕΚΑΒ είναι κυρίως οι άνθρωποι και όχι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα συστήματα». Και περιέγραφα το πλούσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης του προσωπικού αλλά και το πρόγραμμα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης σχολείων που οργανώνει το ΕΚΑΒ σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Κατά το σχολικό έτος 2010-2011 στο εν λόγω εβδομαδιαίο πρόγραμμα (2 σχολεία ανά εβδομάδα, ένα Δημοτικό και ένα Γυμνάσιο ή Λύκειο-24 μαθητές) συμμετείχαν περίπου 1.100 παιδιά και 100 δάσκαλοι-καθηγητές. Το πρόγραμμα κάλυψε τα εξής θέματα (στηριγμένα σε προγράμματα εγκεκριμένα από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο): κυκλοφοριακή αγωγή, πρώτες βοήθειες, βασική υποστήριξη της ζωής (για Δημοτικά και Γυμνάσια), βασική υποστήριξη της ζωής και χρήση αυτόματων απινιδωτών (για Λύκεια).
Συνεργάστηκα ξανά με τον Δημήτρη στις αρχές της φετινής χρονιάς. Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, της υπηρεσίας Europe Direct, της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, του Ιδρύματος για το 112, των γραφείων σχολικών δραστηριοτήτων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και του ΕΚΑΒ γιορτάσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις 11 Φεβρουαρίου την Ευρωπαϊκή Ημέρα του 112, (κοινός ευρωπαϊκός αριθμός κλήσεως έκτακτης ανάγκης). Στο Ηράκλειο, ο Δημήτρης κινητοποίησε διασώστες και εθελοντές από όλη την Κρήτη που πέτυχαν να εκπαιδεύσουν στην βασική καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) και στις βασικές πρώτες βοήθειες 300 ενδιαφερόμενους πολίτες. Η εκδήλωση γνώρισε μεγάλη επιτυχία και προβλήθηκε από όλα τα κρητικά μέσα ενημέρωσης (βλέπε και www.112.gr).
Ανασκαλεύοντας παλιά μηνύματα και παρουσιάσεις, ξαναδιάβασα τις Προτάσεις-Στόχους που είχε κάνει ο Δημήτρης σ' εκείνη την ημερίδα του 2006 στην Αθήνα σχετικά με τα τροχαία. Με βάση πιο πρόσφατες συνεντεύξεις του και νεώτερες πληροφορίες ας δούμε τι έχει γίνει και τι απομένει.
Μόνιμοι τομείς ΕΚΑΒ. Στους υπάρχοντες τομείς (5 στο Ηράκλειο, 2 στο Ρέθυμνο, 3 στα Χανιά και από ένας στον Άγιο Νικόλαο στη Σητεία και την Ιεράπετρα) πρέπει να προστεθούν ένας στα Χανιά (για την κάλυψη της περιοχής Ακρωτηρίου), ένας στον Δήμο Ρεθύμνου (που θα καλύπτει και το αντίστοιχο τμήμα του ΒΟΑΚ) και ένας στο Νομό Λασιθίου (Παχιά Άμμος). Επίσης υπάρχει άμεση ανάγκη ενίσχυσης του προσωπικού.
Κέντρο PHTLS στην Κρήτη. Ο Δημήτρης οργάνωσε ένα τέτοιο εκπαιδευτικό κέντρο προνοσοκομειακής φροντίδας τραύματος στην Κρήτη (http://phtlscrete.gr/). Ήταν μάλιστα ενθουσιασμένος γιατί είχε πάρει και σχετική πιστοποίηση. Πρόκειται για μια δράση που δεν πρέπει να σταματήσει. Επίσης ο Δημήτρης πρότεινε την οργάνωση σε τακτά χρονικά διαστήματα κοινών ασκήσεων του ΕΚΑΒ με την Τροχαία και την Πυροσβεστική, κάτι που οι υπηρεσίες δεν παραλείπουν να κάνουν όχι μόνο για τα τροχαία αλλά και για σημαντικές καταστροφές. Μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής από το Δημοτικό. Όπως προαναφέραμε, ο Δημήτρης άρχισε ήδη το σχετικό εβδομαδιαίο πρόγραμμα στα σχολεία και αυτό θα πρέπει να συνεχιστεί. Στόχος του Δημήτρη ήταν να εκπαιδεύσει όσο το δυνατό περισσότερους Κρητικούς στις πρώτες βοήθειες αλλά και ενδιαφερόμενους γιατρούς στην αντιμετώπιση του τραύματος.
Αυστηρότερη επιφυλακή για το «κράνος». Το έχουμε γράψει κατ' επανάληψη και από αυτή τη στήλη. Το μήνυμα έχει ενσωματωθεί και στην εκστρατεία της Περιφέρειας για την οδική ασφάλεια. Η Τροχαία θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί ιδιαίτερα σε αυτόν τον τομέα, αφού είναι γνωστό ότι η σωστή επιβολή του νόμου μπορεί να επιφέρει αύξηση της χρήσης κράνους μέχρι και κατά 90%. Ενημέρωση των αλλοδαπών οδηγών, ιδίως όσων προέρχονται από χώρες που οδηγούν αριστερά αμέσως μόλις φτάσουν στην Κρήτη. Προβλέπεται να αποτελέσει αντικείμενο των επόμενων δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ασφαλής Κρήτη». Διάζωμα και φωτισμός σε όλο τον ΒΟΑΚ. Αυτό είναι ένα έργο το οποίο θα πρέπει να αναλάβει η Περιφέρεια στο πλαίσιο της αναβάθμισης και του εκσυγχρονισμού του ΒΟΑΚ.
Αυτά είναι για μένα τα σημαντικότερα σημεία της παρακαταθήκης του Δημήτρη Βουρβαχάκη. Όσοι θέλουν να τιμήσουν τη μνήμη του, αρχές, πολίτες, εθελοντές, οργανώσεις, ας δραστηριοποιηθούμε για να βελτιώσουμε την ασφάλεια στην Κρήτη, να μειώσουμε τους θανάτους και τους τραυματισμούς, να περιορίσουμε τα δάκρυα και τον πόνο. Αντίο Δημήτρη! Ο σπόρος που έσπειρες έχει ήδη βλαστήσει! Αντίο φίλε!
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Η παρακαταθήκη του Δημήτρη Βουρβαχάκη
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Τα νέα για το τραγικό δυστύχημα με πρόφτασαν γρήγορα και με συγκλόνισαν. Ο πρόθυμος γιατρός, ο χαμογελαστός εθελοντής, ο άξιος επιστήμονας, η ψυχή του καλύτερου ΕΚΑΒ στην Ελλάδα είχε φύγει για πάντα …
Γνώρισα τον Δημήτρη Βουρβαχάκη το Σεπτέμβρη του 2006 στην Αθήνα, σε μια ημερίδα για τα τροχαία ατυχήματα που είχε οργανώσει το Τεχνικό Επιμελητήριο σε συνεργασία με το ΕΚΑΒ. Η τεκμηριωμένη παρουσίασή του με τίτλο «Τροχαία ατυχήματα σε τουριστικές περιοχές – Κρήτη (1995-2005)» με είχε εντυπωσιάσει ιδιαίτερα γιατί στηριζόταν σε στατιστικά δεδομένα που είχαν συγκεντρωθεί από το ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης κλήσεων του ΕΚΑΒ Κρήτης, του μόνου μέχρι σήμερα τέτοιου συστήματος στην Ελλάδα. Συγκράτησα την ανάλυσή του για τους αλλοδαπούς οδηγούς. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία του ΕΚΑΒ οι αλλοδαποί τουρίστες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να συμμετάσχουν σε τροχαίο όταν οδηγούν νοικιασμένο όχημα ενώ οι οδηγοί από χώρες που οδηγούν αριστερά (όπως Βρετανοί, Ιρλανδοί, Κύπριοι, Αυστραλοί, Ινδοί, Πακιστανοί, Νοτιοαφρικανοί) συμμετέχουν 2,5 φορές πιο συχνά σε ατυχήματα από τους άλλους.
Το φθινόπωρο του 2011 συνδιαμορφώσαμε με το Δημήτρη, το Γιάννη Λιονάκη (της ΕΛΠΑ Ηρακλείου) και μερικούς άλλους παθιασμένους με την προστασία, μια πρόταση προς τον νεοεκλεγέντα τότε Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, για ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης ατυχημάτων και καταστροφών που το βαφτίσαμε «Ασφαλής Κρήτη». Τότε, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ και το τηλεφωνικό κέντρο του ΕΚΑΒ Κρήτης που το παρουσίασα σε αυτήν εδώ τη στήλη στις 11 Οκτωβρίου 2011 με τίτλο «Εύφημη μνεία για το ΕΚΑΒ της Κρήτης!». Έγραφα τότε ότι «ΕΚΑΒ είναι κυρίως οι άνθρωποι και όχι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα συστήματα». Και περιέγραφα το πλούσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης του προσωπικού αλλά και το πρόγραμμα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης σχολείων που οργανώνει το ΕΚΑΒ σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Κατά το σχολικό έτος 2010-2011 στο εν λόγω εβδομαδιαίο πρόγραμμα (2 σχολεία ανά εβδομάδα, ένα Δημοτικό και ένα Γυμνάσιο ή Λύκειο-24 μαθητές) συμμετείχαν περίπου 1.100 παιδιά και 100 δάσκαλοι-καθηγητές. Το πρόγραμμα κάλυψε τα εξής θέματα (στηριγμένα σε προγράμματα εγκεκριμένα από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο): κυκλοφοριακή αγωγή, πρώτες βοήθειες, βασική υποστήριξη της ζωής (για Δημοτικά και Γυμνάσια), βασική υποστήριξη της ζωής και χρήση αυτόματων απινιδωτών (για Λύκεια).
Συνεργάστηκα ξανά με τον Δημήτρη στις αρχές της φετινής χρονιάς. Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, της υπηρεσίας Europe Direct, της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, του Ιδρύματος για το 112, των γραφείων σχολικών δραστηριοτήτων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και του ΕΚΑΒ γιορτάσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις 11 Φεβρουαρίου την Ευρωπαϊκή Ημέρα του 112, (κοινός ευρωπαϊκός αριθμός κλήσεως έκτακτης ανάγκης). Στο Ηράκλειο, ο Δημήτρης κινητοποίησε διασώστες και εθελοντές από όλη την Κρήτη που πέτυχαν να εκπαιδεύσουν στην βασική καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) και στις βασικές πρώτες βοήθειες 300 ενδιαφερόμενους πολίτες. Η εκδήλωση γνώρισε μεγάλη επιτυχία και προβλήθηκε από όλα τα κρητικά μέσα ενημέρωσης (βλέπε και www.112.gr).
Ανασκαλεύοντας παλιά μηνύματα και παρουσιάσεις, ξαναδιάβασα τις Προτάσεις-Στόχους που είχε κάνει ο Δημήτρης σ' εκείνη την ημερίδα του 2006 στην Αθήνα σχετικά με τα τροχαία. Με βάση πιο πρόσφατες συνεντεύξεις του και νεώτερες πληροφορίες ας δούμε τι έχει γίνει και τι απομένει.
Μόνιμοι τομείς ΕΚΑΒ. Στους υπάρχοντες τομείς (5 στο Ηράκλειο, 2 στο Ρέθυμνο, 3 στα Χανιά και από ένας στον Άγιο Νικόλαο στη Σητεία και την Ιεράπετρα) πρέπει να προστεθούν ένας στα Χανιά (για την κάλυψη της περιοχής Ακρωτηρίου), ένας στον Δήμο Ρεθύμνου (που θα καλύπτει και το αντίστοιχο τμήμα του ΒΟΑΚ) και ένας στο Νομό Λασιθίου (Παχιά Άμμος). Επίσης υπάρχει άμεση ανάγκη ενίσχυσης του προσωπικού.
Κέντρο PHTLS στην Κρήτη. Ο Δημήτρης οργάνωσε ένα τέτοιο εκπαιδευτικό κέντρο προνοσοκομειακής φροντίδας τραύματος στην Κρήτη (http://phtlscrete.gr/). Ήταν μάλιστα ενθουσιασμένος γιατί είχε πάρει και σχετική πιστοποίηση. Πρόκειται για μια δράση που δεν πρέπει να σταματήσει. Επίσης ο Δημήτρης πρότεινε την οργάνωση σε τακτά χρονικά διαστήματα κοινών ασκήσεων του ΕΚΑΒ με την Τροχαία και την Πυροσβεστική, κάτι που οι υπηρεσίες δεν παραλείπουν να κάνουν όχι μόνο για τα τροχαία αλλά και για σημαντικές καταστροφές. Μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής από το Δημοτικό. Όπως προαναφέραμε, ο Δημήτρης άρχισε ήδη το σχετικό εβδομαδιαίο πρόγραμμα στα σχολεία και αυτό θα πρέπει να συνεχιστεί. Στόχος του Δημήτρη ήταν να εκπαιδεύσει όσο το δυνατό περισσότερους Κρητικούς στις πρώτες βοήθειες αλλά και ενδιαφερόμενους γιατρούς στην αντιμετώπιση του τραύματος.
Αυστηρότερη επιφυλακή για το «κράνος». Το έχουμε γράψει κατ' επανάληψη και από αυτή τη στήλη. Το μήνυμα έχει ενσωματωθεί και στην εκστρατεία της Περιφέρειας για την οδική ασφάλεια. Η Τροχαία θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί ιδιαίτερα σε αυτόν τον τομέα, αφού είναι γνωστό ότι η σωστή επιβολή του νόμου μπορεί να επιφέρει αύξηση της χρήσης κράνους μέχρι και κατά 90%. Ενημέρωση των αλλοδαπών οδηγών, ιδίως όσων προέρχονται από χώρες που οδηγούν αριστερά αμέσως μόλις φτάσουν στην Κρήτη. Προβλέπεται να αποτελέσει αντικείμενο των επόμενων δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ασφαλής Κρήτη». Διάζωμα και φωτισμός σε όλο τον ΒΟΑΚ. Αυτό είναι ένα έργο το οποίο θα πρέπει να αναλάβει η Περιφέρεια στο πλαίσιο της αναβάθμισης και του εκσυγχρονισμού του ΒΟΑΚ.
Αυτά είναι για μένα τα σημαντικότερα σημεία της παρακαταθήκης του Δημήτρη Βουρβαχάκη. Όσοι θέλουν να τιμήσουν τη μνήμη του, αρχές, πολίτες, εθελοντές, οργανώσεις, ας δραστηριοποιηθούμε για να βελτιώσουμε την ασφάλεια στην Κρήτη, να μειώσουμε τους θανάτους και τους τραυματισμούς, να περιορίσουμε τα δάκρυα και τον πόνο. Αντίο Δημήτρη! Ο σπόρος που έσπειρες έχει ήδη βλαστήσει! Αντίο φίλε!
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
12 Δεκεμβρίου 2012
Καλές γιορτές χωρίς ατυχήματα
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Δεκεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Καλές γιορτές χωρίς ατυχήματα
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Μερικά απλά και χιλιοειπωμένα πράγματα για να περάσουμε αξέχαστα Χριστούγεννα, λαμπρή Πρωτοχρονιά και όμορφα Φώτα προστατεύοντας τους γύρω μας και ιδίως τα παιδιά
Σε λίγες μέρες φτάνουν τα Χριστούγεννα! Ακολουθεί η Πρωτοχρονιά και τα Φώτα! Θα στολίσουμε το δέντρο αλλά και το σπίτι γενικότερα. Θα αγοράσουμε δώρα για μικρούς και μεγάλους. Θα οργανώσουμε συγκεντρώσεις και εορτασμούς με την οικογένεια και με φίλους. Όλοι θέλουμε να έχουμε τις καλύτερες αναμνήσεις από τις γιορτές χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις. Κάτι που θα πετύχουμε αν πάρουμε μερικές απλές προφυλάξεις ώστε να διασκεδάσουμε χωρίς να υποθηκεύσουμε την ασφάλεια αλλά και χωρίς να αγχωθούμε φοβούμενοι πιθανούς και απίθανους κινδύνους.
Ας πιάσουμε πρώτα τα δώρα και τα παιχνίδια. Ας έχουμε πρόχειρο ένα ψαλίδι για να ανοίξουμε τα δώρα κι ένα κατσαβίδι για να συναρμολογήσουμε τα νέα παιχνίδια. Είναι λιγότερο επικίνδυνο παρά να χρησιμοποιήσουμε στα γρήγορα ένα μαχαίρι. Ας αφιερώσουμε λίγα λεπτά για να διαβάσουμε τις οδηγίες χρήσης των νέων συσκευών και παιχνιδιών ιδίως τις οδηγίες που αφορούν την ασφάλεια λειτουργίας.
Τα παιδιά χρειάζονται χώρο για να παίξουν, αλλά και οι ηλικιωμένοι χρειάζονται χώρο για να αποφύγουν πτώσεις από σκουντούφλημα ή γλίστρημα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται τα πολύ μικρά παιδιά γι' αυτό καλόν είναι να φροντίσουμε να μην φτάνουν μικροαντικείμενα ή ακόμη και τρόφιμα (π.χ. ξηρούς καρπούς). Ας θυμηθούμε επίσης ότι πολλά στολίδια του χριστουγεννιάτικου δέντρου δεν είναι παιχνίδια, αν και μοιάζουν με τέτοια, γι’ αυτό και δεν υπόκεινται στους κανονισμούς που διέπουν την ασφάλεια των παιχνιδιών. Συνεπώς, φροντίζουμε να τα τοποθετούμε σε ικανό ύψος για να μην τα φτάνουν τα νήπια που έχουν την τάση να βάζουν τα πάντα στο στόμα τους.
Μια από τις σοβαρότερες απειλές κατά τη διάρκεια των γιορτών είναι η πυρκαγιά – οι πιθανότητες θανάτου από πυρκαγιά τα Χριστούγεννα είναι 50% μεγαλύτερες σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο. Ο κίνδυνος αυξάνει όχι μόνο λόγω του συνδυασμού καπνίσματος και κατανάλωσης οινοπνευματωδών αλλά επειδή συχνά χρησιμοποιούμε και κεριά χωρίς να έχουμε λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις. Είναι απλό να φυλάξουμε σπίρτα, αναπτήρες και κεριά μακριά από τα παιδιά, να μην αφήσουμε την κουζίνα αναμμένη χωρίς επιτήρηση, να μην υπερφορτώσουμε τις πρίζες, να σβήσουμε τα τσιγάρα με λίγο νερό στο τασάκι και να μην αφήσουμε αναμμένα κεριά μετά το τέλος της γιορτής. Προσέχουμε να μην βάζουμε αναμμένα κεριά κοντά στο χριστουγεννιάτικο δένδρο, κάτω από ράφια, κοντά σε άλλα εύφλεκτα υλικά (κουρτίνες, διακοσμήσεις, ευχετήριες κάρτες κλπ.). Φροντίζουμε να τοποθετούμε πάντα τα κεριά σε κηροπήγια με σταθερή βάση ενώ τα κεράκια με μεταλλική βάση τα τοποθετούμε σε ειδική υποδοχή ή σε επιφάνεια που να αντέχει τη θερμότητα (όχι πάνω σε τηλεοράσεις ή πλαστικές επιφάνειες).
Παράλληλα με τα προληπτικά μέτρα που μόλις αναφέραμε, η προστασία μας από την πυρκαγιά ενισχύεται με την εγκατάσταση ανιχνευτών καπνού. Οι ανιχνευτές καπνού έχουν σώσει πολλές ζωές χτυπώντας συναγερμό – αν έχουμε ήδη εγκαταστήσει τέτοιους ανιχνευτές ας τους δοκιμάσουμε πριν τις γιορτές. Αν δεν έχουμε, φροντίζουμε να εγκαταστήσουμε έναν στο υψηλότερο σημείο του σπιτιού, εκεί όπου θα μαζευτεί ο καπνός από ενδεχόμενη πυρκαγιά. Αν ζούμε σπίτι με πολλά εύφλεκτα υλικά (ξύλινες επενδύσεις, ψευδοροφές, χωρίσματα) ας καταστρώσουμε και ένα σχέδιο διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στα παιχνίδια που αγοράζουμε για παιδιά, εγγόνια και ανίψια. Αποτελούν συχνά πηγή ατυχημάτων γι' αυτό φροντίζουμε να αντιστοιχούν στην ηλικία του παιδιού και να τηρούν τα πρότυπα ασφαλείας. Η αγορά των παιχνιδιών δεν είναι απλή υπόθεση. Ας επενδύσουμε λίγο χρόνο να μιλήσουμε με έναν πεπειραμένο πωλητή που μπορεί να μας λύσει πολλές απορίες αντί να αγοράσουμε βιαστικά ένα ακατάλληλο παιχνίδι από κάποιον πλανόδιο ή από το σούπερ-μάρκετ. Προσέχουμε τα μικροαντικείμενα που ενδέχεται να προκαλέσουν πνιγμό σε νήπια συμπεριλαμβανομένων και εξαρτημάτων που μπορεί να πέσουν από άλλα παιχνίδια, μικρές μπαταρίες που μοιάζουν με κουμπιά ή ακόμη και ξεφούσκωτα ή σκασμένα μπαλόνια.
Πολλά ατυχήματα έχουν επίσης προέλθει από τα λαμπάκια του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Τα καινούργια λαμπάκια τηρούν κανονικά αυστηρότερους κανόνες ασφαλείας – κυρίως λειτουργούν με χαμηλότερες τάσεις κι έτσι είναι λιγότερο επικίνδυνα. Φυσικά δεν αλλάζουμε λαμπάκια όταν το σύστημα είναι στην πρίζα και φροντίζουμε τα παιδάκια να μην έχουν πρόσβαση στα λαμπάκια τα οποία μπορούν και να τα καταπιούν. Φροντίζουμε τα καλώδια να είναι καλά μονωμένα για να αποφύγουμε τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας αλλά και καλά τοποθετημένα για να μην σκοντάψουμε εμείς ή οι πιο ηλικιωμένοι. Αποφεύγουμε να κρύβουμε τα καλώδια κάτω από τα χαλιά όπου οι ενδεχόμενες ζημιές θα μείνουν απαρατήρητες και μπορεί να προκαλέσουν βραχυκυκλώματα και ίσως πυρκαγιά. Προσέχουμε επίσης να μην αφήνουμε τα φωτάκια του δένδρου αναμμένα το βράδυ ή όταν απουσιάζουμε. Τέλος, δεν βάζουμε στον κήπο λαμπάκια που δεν είναι ειδικά σχεδιασμένα για χρήση στο ύπαιθρο.
Ένα από τα πιο επικίνδυνα δωμάτια του σπιτιού, η κουζίνα, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Το μαγείρεμα θέλει ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση γι’ αυτό δεν το αφήνουμε για την τελευταία στιγμή. Αν βιαζόμαστε δεν θα αποφύγουμε τα ατυχήματα με καυτά λάδια, βραστά νερά και κοφτερά μαχαίρια. Δεν αφήνουμε να μπουν στην κουζίνα όσοι δεν έχουν πράγματι δουλειά και φροντίζουμε να καθαρίσουμε αμέσως ό,τι πέφτει στο πάτωμα για να αποφύγουμε τις πτώσεις από γλίστρημα.
Το βράδυ της πρωτοχρονιάς πολλοί θα γιορτάσουν υποδεχόμενοι το νέο χρόνο με πυροτεχνήματα. Τα παιδιά μπορούν να παρακολουθούν την εκτόξευση από απόσταση ασφαλείας αλλά τα πυροτεχνήματα πρέπει να τα χειρίζονται ενήλικες που θα έχουν σχεδιάσει το θέαμα έτσι ώστε να συνδυάζει ασφάλεια και ευχαρίστηση. Πριν από τη χρήση φροντίζουμε να έχουμε φυλάξει τα πυροτεχνήματα με ασφάλεια και να έχουμε διαβάσει προσεκτικά τις οδηγίες. Όταν τα ανάβουμε φροντίζουμε να μην πλησιάζουμε το πρόσωπό μας και μετά το άναμμα απομακρυνόμαστε σε απόσταση ασφαλείας. Τέλος, φροντίζουμε τα πυροτεχνήματα να εκτοξεύονται σε κατεύθυνση αντίθετη από τους θεατές.
Εύχομαι σε όλες και όλους Καλές Γιορτές, με υγεία, ασφάλεια και όμορφα αισθήματα!
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Καλές γιορτές χωρίς ατυχήματα
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Μερικά απλά και χιλιοειπωμένα πράγματα για να περάσουμε αξέχαστα Χριστούγεννα, λαμπρή Πρωτοχρονιά και όμορφα Φώτα προστατεύοντας τους γύρω μας και ιδίως τα παιδιά
Σε λίγες μέρες φτάνουν τα Χριστούγεννα! Ακολουθεί η Πρωτοχρονιά και τα Φώτα! Θα στολίσουμε το δέντρο αλλά και το σπίτι γενικότερα. Θα αγοράσουμε δώρα για μικρούς και μεγάλους. Θα οργανώσουμε συγκεντρώσεις και εορτασμούς με την οικογένεια και με φίλους. Όλοι θέλουμε να έχουμε τις καλύτερες αναμνήσεις από τις γιορτές χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις. Κάτι που θα πετύχουμε αν πάρουμε μερικές απλές προφυλάξεις ώστε να διασκεδάσουμε χωρίς να υποθηκεύσουμε την ασφάλεια αλλά και χωρίς να αγχωθούμε φοβούμενοι πιθανούς και απίθανους κινδύνους.
Ας πιάσουμε πρώτα τα δώρα και τα παιχνίδια. Ας έχουμε πρόχειρο ένα ψαλίδι για να ανοίξουμε τα δώρα κι ένα κατσαβίδι για να συναρμολογήσουμε τα νέα παιχνίδια. Είναι λιγότερο επικίνδυνο παρά να χρησιμοποιήσουμε στα γρήγορα ένα μαχαίρι. Ας αφιερώσουμε λίγα λεπτά για να διαβάσουμε τις οδηγίες χρήσης των νέων συσκευών και παιχνιδιών ιδίως τις οδηγίες που αφορούν την ασφάλεια λειτουργίας.
Τα παιδιά χρειάζονται χώρο για να παίξουν, αλλά και οι ηλικιωμένοι χρειάζονται χώρο για να αποφύγουν πτώσεις από σκουντούφλημα ή γλίστρημα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται τα πολύ μικρά παιδιά γι' αυτό καλόν είναι να φροντίσουμε να μην φτάνουν μικροαντικείμενα ή ακόμη και τρόφιμα (π.χ. ξηρούς καρπούς). Ας θυμηθούμε επίσης ότι πολλά στολίδια του χριστουγεννιάτικου δέντρου δεν είναι παιχνίδια, αν και μοιάζουν με τέτοια, γι’ αυτό και δεν υπόκεινται στους κανονισμούς που διέπουν την ασφάλεια των παιχνιδιών. Συνεπώς, φροντίζουμε να τα τοποθετούμε σε ικανό ύψος για να μην τα φτάνουν τα νήπια που έχουν την τάση να βάζουν τα πάντα στο στόμα τους.
Μια από τις σοβαρότερες απειλές κατά τη διάρκεια των γιορτών είναι η πυρκαγιά – οι πιθανότητες θανάτου από πυρκαγιά τα Χριστούγεννα είναι 50% μεγαλύτερες σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο. Ο κίνδυνος αυξάνει όχι μόνο λόγω του συνδυασμού καπνίσματος και κατανάλωσης οινοπνευματωδών αλλά επειδή συχνά χρησιμοποιούμε και κεριά χωρίς να έχουμε λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις. Είναι απλό να φυλάξουμε σπίρτα, αναπτήρες και κεριά μακριά από τα παιδιά, να μην αφήσουμε την κουζίνα αναμμένη χωρίς επιτήρηση, να μην υπερφορτώσουμε τις πρίζες, να σβήσουμε τα τσιγάρα με λίγο νερό στο τασάκι και να μην αφήσουμε αναμμένα κεριά μετά το τέλος της γιορτής. Προσέχουμε να μην βάζουμε αναμμένα κεριά κοντά στο χριστουγεννιάτικο δένδρο, κάτω από ράφια, κοντά σε άλλα εύφλεκτα υλικά (κουρτίνες, διακοσμήσεις, ευχετήριες κάρτες κλπ.). Φροντίζουμε να τοποθετούμε πάντα τα κεριά σε κηροπήγια με σταθερή βάση ενώ τα κεράκια με μεταλλική βάση τα τοποθετούμε σε ειδική υποδοχή ή σε επιφάνεια που να αντέχει τη θερμότητα (όχι πάνω σε τηλεοράσεις ή πλαστικές επιφάνειες).
Πολλά ατυχήματα έχουν επίσης προέλθει από τα λαμπάκια του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Τα καινούργια λαμπάκια τηρούν κανονικά αυστηρότερους κανόνες ασφαλείας – κυρίως λειτουργούν με χαμηλότερες τάσεις κι έτσι είναι λιγότερο επικίνδυνα. Φυσικά δεν αλλάζουμε λαμπάκια όταν το σύστημα είναι στην πρίζα και φροντίζουμε τα παιδάκια να μην έχουν πρόσβαση στα λαμπάκια τα οποία μπορούν και να τα καταπιούν. Φροντίζουμε τα καλώδια να είναι καλά μονωμένα για να αποφύγουμε τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας αλλά και καλά τοποθετημένα για να μην σκοντάψουμε εμείς ή οι πιο ηλικιωμένοι. Αποφεύγουμε να κρύβουμε τα καλώδια κάτω από τα χαλιά όπου οι ενδεχόμενες ζημιές θα μείνουν απαρατήρητες και μπορεί να προκαλέσουν βραχυκυκλώματα και ίσως πυρκαγιά. Προσέχουμε επίσης να μην αφήνουμε τα φωτάκια του δένδρου αναμμένα το βράδυ ή όταν απουσιάζουμε. Τέλος, δεν βάζουμε στον κήπο λαμπάκια που δεν είναι ειδικά σχεδιασμένα για χρήση στο ύπαιθρο.
Ένα από τα πιο επικίνδυνα δωμάτια του σπιτιού, η κουζίνα, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Το μαγείρεμα θέλει ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση γι’ αυτό δεν το αφήνουμε για την τελευταία στιγμή. Αν βιαζόμαστε δεν θα αποφύγουμε τα ατυχήματα με καυτά λάδια, βραστά νερά και κοφτερά μαχαίρια. Δεν αφήνουμε να μπουν στην κουζίνα όσοι δεν έχουν πράγματι δουλειά και φροντίζουμε να καθαρίσουμε αμέσως ό,τι πέφτει στο πάτωμα για να αποφύγουμε τις πτώσεις από γλίστρημα.
Το βράδυ της πρωτοχρονιάς πολλοί θα γιορτάσουν υποδεχόμενοι το νέο χρόνο με πυροτεχνήματα. Τα παιδιά μπορούν να παρακολουθούν την εκτόξευση από απόσταση ασφαλείας αλλά τα πυροτεχνήματα πρέπει να τα χειρίζονται ενήλικες που θα έχουν σχεδιάσει το θέαμα έτσι ώστε να συνδυάζει ασφάλεια και ευχαρίστηση. Πριν από τη χρήση φροντίζουμε να έχουμε φυλάξει τα πυροτεχνήματα με ασφάλεια και να έχουμε διαβάσει προσεκτικά τις οδηγίες. Όταν τα ανάβουμε φροντίζουμε να μην πλησιάζουμε το πρόσωπό μας και μετά το άναμμα απομακρυνόμαστε σε απόσταση ασφαλείας. Τέλος, φροντίζουμε τα πυροτεχνήματα να εκτοξεύονται σε κατεύθυνση αντίθετη από τους θεατές.
Εύχομαι σε όλες και όλους Καλές Γιορτές, με υγεία, ασφάλεια και όμορφα αισθήματα!
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
05 Δεκεμβρίου 2012
Προστασία υποδομών ζωτικής σημασίας
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 5 Δεκεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Προστασία υποδομών ζωτικής σημασίας
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, οι εγκαταστάσεις υδροδότησης, τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, οι αποθήκες καυσίμων και άλλες σημαντικές υποδομές πρέπει να προστατεύονται από ατυχήματα και καταστροφές
Οι υποδομές ζωτικής σημασίας είναι περιουσιακά στοιχεία και συστήματα που θεωρούνται ουσιώδη για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών της κοινωνίας, της υγείας, της ασφάλειας, της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας των πολιτών και των οποίων η διακοπή λειτουργίας ή η καταστροφή θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Πρόκειται κυρίως για εγκαταστάσεις παραγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς ενέργειας (σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, διυλιστήρια πετρελαίου, χώροι αποθήκευσης καυσίμων) αλλά και υποδομές που εξυπηρετούν τις μεταφορές (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο). Σε αυτές τις υποδομές μπορούν να προστεθούν και οι εγκαταστάσεις παραγωγής φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού, οι αποθήκες τροφίμων, οι σταθμοί υδροδότησης, οι υποδομές τηλεπικοινωνιών και πολλές άλλες, από τις οποίες εξαρτάται η ομαλή λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας όπως την ξέρουμε αλλά και η προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών.
Τις υποδομές ζωτικής σημασίας μπορούν να πλήξουν διάφορες απειλές. Φυσικές καταστροφές όπως σεισμοί και πλημμύρες. Τεχνολογικά ατυχήματα όπως πυρκαγιές και εκρήξεις. Αλλά και επιθέσεις υπονόμευσης κάθε είδους συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων. Η άνοδος της τρομοκρατικής απειλής αλλά και η παρατηρούμενη αύξηση των ακραίων φαινομένων λόγω της κλιματικής αλλαγής, έκαναν επιτακτική την ανάγκη για καλύτερο σχεδιασμό της πρόληψης και της ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων των συναφών κινδύνων για τις υποδομές ζωτικής σημασίας. Το 2007 η Ευρωπαϊκή Ένωση εγκαινίασε ένα επταετές ειδικό πρόγραμμα χρηματοδότησης σχεδίων πρόληψης, ετοιμότητας και διαχείρισης των συνεπειών της τρομοκρατίας και άλλων κινδύνων που συνδέονται με την ασφάλεια με κύριο αντικείμενο την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας. Το 2008 το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε την οδηγία 2008/114/ΕΚ σχετικά με τον προσδιορισμό και τον χαρακτηρισμό των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας, και σχετικά με την αξιολόγηση της ανάγκης βελτίωσης της προστασίας τους.
Η οδηγία προβλέπει την εφαρμογή κοινών κριτηρίων για τον προσδιορισμό των υποδομών ζωτικής σημασίας, μια διαδικασία εκπόνησης σχεδίων ασφαλείας λειτουργίας των υποδομών αυτών και τον ορισμό αξιωματικών συνδέσμων ασφαλείας για κάθε σχετική υποδομή οι οποίοι εξασφαλίζουν την επικοινωνία με τις αρμόδιες εθνικές αρχές. Τα σχέδια ασφαλείας λειτουργίας περιλαμβάνουν τρεις φάσεις. Πρώτον, τον προσδιορισμό των υποδομών ζωτικής σημασίας με βάση τα κοινά κριτήρια της οδηγίας. Δεύτερον, τη διεξαγωγή ανάλυσης κινδύνων με βάση τα κυριότερα σενάρια απειλών, τα τρωτά σημεία κάθε υποδομής στοιχείου, καθώς και τις δυνητικές επιπτώσεις. Τρίτον, τον προσδιορισμό, επιλογή και εφαρμογή κατά προτεραιότητα αντίμετρων που μπορεί να είναι τεχνικά (π.χ. εγκατάσταση ανιχνευτών, έλεγχος πρόσβασης, εγκατάσταση μέσων προστασίας και πρόληψης), οργανωτικά (π.χ. διαδικασίες συναγερμού και διαχείρισης κρίσεων), μέτρα ελέγχου και επαλήθευσης, αλλά και μέτρα που να αφορούν την επικοινωνία, την ευαισθητοποίηση και την κατάρτιση ή και συστήματα ασφαλείας των πληροφοριών. Μερικά μέτρα μπορεί να είναι και βαθμιαία δηλαδή να ενεργοποιούνται ανάλογα με το επίπεδο κινδύνου και απειλής.
Από μια αξιολόγηση της εφαρμογής της οδηγίας που δημοσιεύτηκε το καλοκαίρι προκύπτει ότι προσδιορίστηκαν σχετικά λίγες υποδομές ζωτικής σημασίας και ότι από την εφαρμογή της οδηγίας δεν προέκυψε σημαντική βελτίωση του επιπέδου ασφαλείας των οικείων υποδομών. Ευτυχώς, από την εφαρμογή της οδηγίας προέκυψε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των αρμόδιων και τόνωση της μεταξύ τους συνεργασίας. Παράλληλα, διαπιστώθηκαν σημαντικά προβλήματα στον τομέα των χρησιμοποιούμενων μεθόδων για την ανάλυση των κινδύνων που απειλούν τις υποδομές ζωτικής σημασίας. Πράγματι, ενώ υπάρχουν αρκετές μέθοδοι για την εκτίμηση των κινδύνων σε επίπεδο επιμέρους τομέων (π.χ. σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, εθνικά σιδηροδρομικά δίκτυα) οι μέθοδοι για την εκτίμηση των κινδύνων που απειλούν δικτυακά διασυνδεδεμένα συστήματα υποδομών ζωτικής σημασίας είναι πολύ περιορισμένες (π.χ. διασυνδεδεμένο διευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας). Στο πλαίσιο της προγραμματισμένης αναθεώρησης της οδηγίας ελπίζεται ότι θα αντιμετωπιστούν πολλά από τα προβλήματα αυτά.
Ένας τρόπος για να μειωθεί το επίπεδο του κινδύνου για τους πολίτες, ιδίως σε νησιωτικές περιφέρειες όπως η Κρήτη, είναι η ευρύτερη χρήση κατανεμημένων συστημάτων που δεν εξαρτώνται από κεντρικές υποδομές ζωτικής σημασίας. Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ατομικό επίπεδο και σε επίπεδο μικρής κοινότητας. Η οργανωμένη αξιοποίηση των υδάτινων πόρων σε επίπεδο νομαρχιακής ή περιφερειακής ενότητας. Η περαιτέρω ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας έτσι ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από λιπάσματα, και φυτοφάρμακα, των οποίων η μεταφορά εξαρτάται από τις θαλάσσιες μεταφορές και τις συναφείς λιμενικές υποδομές. Η εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα υγιεινής διατροφής και πρόληψης των ατυχημάτων για τον περιορισμό των σοβαρών ασθενειών που απαιτούν την εντατική χρήση κεντρικών νοσοκομειακών υποδομών. Η δημιουργία αποθέματος φαρμάκων για την αντιμετώπιση των συχνότερων ιατρικών προβλημάτων και των ενδεχόμενων επιδημιών. Ο έγκαιρος σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής π.χ. καταιγίδες μεγάλης έντασης και επακολουθούσες πλημμύρες και ξηρασίες, διαταραχή της αγροτικής παραγωγής.
Πολλά από τα παραπάνω αποτελούν και στόχους του Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Κρήτης για την περίοδο 2012- 2014 αλλά και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχους τους οποίους θα πρέπει να ενστερνιστούν όλοι οι πολίτες προκειμένου η κοινωνία της Κρήτης να καταστεί ανθεκτικότερη στις επιπτώσεις των καταστροφών, ιδίως εκείνων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Προστασία υποδομών ζωτικής σημασίας
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, οι εγκαταστάσεις υδροδότησης, τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, οι αποθήκες καυσίμων και άλλες σημαντικές υποδομές πρέπει να προστατεύονται από ατυχήματα και καταστροφές
Οι υποδομές ζωτικής σημασίας είναι περιουσιακά στοιχεία και συστήματα που θεωρούνται ουσιώδη για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών της κοινωνίας, της υγείας, της ασφάλειας, της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας των πολιτών και των οποίων η διακοπή λειτουργίας ή η καταστροφή θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Πρόκειται κυρίως για εγκαταστάσεις παραγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς ενέργειας (σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, διυλιστήρια πετρελαίου, χώροι αποθήκευσης καυσίμων) αλλά και υποδομές που εξυπηρετούν τις μεταφορές (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο). Σε αυτές τις υποδομές μπορούν να προστεθούν και οι εγκαταστάσεις παραγωγής φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού, οι αποθήκες τροφίμων, οι σταθμοί υδροδότησης, οι υποδομές τηλεπικοινωνιών και πολλές άλλες, από τις οποίες εξαρτάται η ομαλή λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας όπως την ξέρουμε αλλά και η προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών.
Τις υποδομές ζωτικής σημασίας μπορούν να πλήξουν διάφορες απειλές. Φυσικές καταστροφές όπως σεισμοί και πλημμύρες. Τεχνολογικά ατυχήματα όπως πυρκαγιές και εκρήξεις. Αλλά και επιθέσεις υπονόμευσης κάθε είδους συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων. Η άνοδος της τρομοκρατικής απειλής αλλά και η παρατηρούμενη αύξηση των ακραίων φαινομένων λόγω της κλιματικής αλλαγής, έκαναν επιτακτική την ανάγκη για καλύτερο σχεδιασμό της πρόληψης και της ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων των συναφών κινδύνων για τις υποδομές ζωτικής σημασίας. Το 2007 η Ευρωπαϊκή Ένωση εγκαινίασε ένα επταετές ειδικό πρόγραμμα χρηματοδότησης σχεδίων πρόληψης, ετοιμότητας και διαχείρισης των συνεπειών της τρομοκρατίας και άλλων κινδύνων που συνδέονται με την ασφάλεια με κύριο αντικείμενο την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας. Το 2008 το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε την οδηγία 2008/114/ΕΚ σχετικά με τον προσδιορισμό και τον χαρακτηρισμό των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας, και σχετικά με την αξιολόγηση της ανάγκης βελτίωσης της προστασίας τους.
Η οδηγία προβλέπει την εφαρμογή κοινών κριτηρίων για τον προσδιορισμό των υποδομών ζωτικής σημασίας, μια διαδικασία εκπόνησης σχεδίων ασφαλείας λειτουργίας των υποδομών αυτών και τον ορισμό αξιωματικών συνδέσμων ασφαλείας για κάθε σχετική υποδομή οι οποίοι εξασφαλίζουν την επικοινωνία με τις αρμόδιες εθνικές αρχές. Τα σχέδια ασφαλείας λειτουργίας περιλαμβάνουν τρεις φάσεις. Πρώτον, τον προσδιορισμό των υποδομών ζωτικής σημασίας με βάση τα κοινά κριτήρια της οδηγίας. Δεύτερον, τη διεξαγωγή ανάλυσης κινδύνων με βάση τα κυριότερα σενάρια απειλών, τα τρωτά σημεία κάθε υποδομής στοιχείου, καθώς και τις δυνητικές επιπτώσεις. Τρίτον, τον προσδιορισμό, επιλογή και εφαρμογή κατά προτεραιότητα αντίμετρων που μπορεί να είναι τεχνικά (π.χ. εγκατάσταση ανιχνευτών, έλεγχος πρόσβασης, εγκατάσταση μέσων προστασίας και πρόληψης), οργανωτικά (π.χ. διαδικασίες συναγερμού και διαχείρισης κρίσεων), μέτρα ελέγχου και επαλήθευσης, αλλά και μέτρα που να αφορούν την επικοινωνία, την ευαισθητοποίηση και την κατάρτιση ή και συστήματα ασφαλείας των πληροφοριών. Μερικά μέτρα μπορεί να είναι και βαθμιαία δηλαδή να ενεργοποιούνται ανάλογα με το επίπεδο κινδύνου και απειλής.
Ένας τρόπος για να μειωθεί το επίπεδο του κινδύνου για τους πολίτες, ιδίως σε νησιωτικές περιφέρειες όπως η Κρήτη, είναι η ευρύτερη χρήση κατανεμημένων συστημάτων που δεν εξαρτώνται από κεντρικές υποδομές ζωτικής σημασίας. Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ατομικό επίπεδο και σε επίπεδο μικρής κοινότητας. Η οργανωμένη αξιοποίηση των υδάτινων πόρων σε επίπεδο νομαρχιακής ή περιφερειακής ενότητας. Η περαιτέρω ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας έτσι ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από λιπάσματα, και φυτοφάρμακα, των οποίων η μεταφορά εξαρτάται από τις θαλάσσιες μεταφορές και τις συναφείς λιμενικές υποδομές. Η εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα υγιεινής διατροφής και πρόληψης των ατυχημάτων για τον περιορισμό των σοβαρών ασθενειών που απαιτούν την εντατική χρήση κεντρικών νοσοκομειακών υποδομών. Η δημιουργία αποθέματος φαρμάκων για την αντιμετώπιση των συχνότερων ιατρικών προβλημάτων και των ενδεχόμενων επιδημιών. Ο έγκαιρος σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής π.χ. καταιγίδες μεγάλης έντασης και επακολουθούσες πλημμύρες και ξηρασίες, διαταραχή της αγροτικής παραγωγής.
Πολλά από τα παραπάνω αποτελούν και στόχους του Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Κρήτης για την περίοδο 2012- 2014 αλλά και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχους τους οποίους θα πρέπει να ενστερνιστούν όλοι οι πολίτες προκειμένου η κοινωνία της Κρήτης να καταστεί ανθεκτικότερη στις επιπτώσεις των καταστροφών, ιδίως εκείνων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
28 Νοεμβρίου 2012
Τι καταστρέφει τα «συστήματα»;
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 28 Νοεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Τι καταστρέφει τα «συστήματα»;
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Πως επιλέγουν να επιβιώσουν ή να καταρρεύσουν οι ανθρώπινες κοινωνίες; Θα επιβιώσει το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση; Η χώρα μας θα συνεχίσει να ανήκει στην Ευρώπη;
Τα ερωτήματα αυτά δεν είναι καινούργια. Ο Πλάτωνας στους Νόμους αναρωτιέται σχετικά με τον συνασπισμό Σπαρτιατών και Μεσσηνίων: «Πῶς οὖν καὶ πῇ διώλετο; ἆρ᾽ οὐκ ἄξιον ἐπισκοπεῖν τηλικοῦτον καὶ τοιοῦτον σύστημα ἥτις ποτὲ τύχη διέφθειρε;» δηλαδή: Πώς όμως και από ποια αιτία χάθηκε (αυτή η δύναμη); Δεν νομίζετε ότι αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε ποια κακή μοίρα μπόρεσε ποτέ να καταστρέψει μια τόσο ισχυρή και σπουδαία συμμαχία; Αν και φαίνονται ρητορικά, τα ερωτήματα αυτά έχουν άμεση σχέση με την καθημερινότητα όπως αυτή παρουσιάζεται μέσα από τις ειδήσεις και τις καθημερινές πολιτικές αναλύσεις. Και απασχολούν πολλούς όχι μόνο στην χώρα μας αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Ο Πλάτωνας, λίγο παρακάτω απαντά ότι το αίτιο δεν είναι η τύχη αλλά ο πολύ κακός βίος που διάγουν τα παιδιά των πλουσίων και των τυράννων, των οποίων η ανατροφή δεν τους προσδίδει αρετή και σωφροσύνη. Στις μέρες μας μια ανάλυση για τους λόγους που οδηγούν τις κοινωνίες στην αποτυχία ή την επιτυχία περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Κατάρρευση» του καθηγητή Jared Diamond (κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Κάτοπτρο»). Ο Diamond αναλύει κυρίως μερικές κοινωνίες που κατέρρευσαν λόγω εξάντλησης ή κακοδιαχείρισης φυσικών πόρων. Περιγράφει για παράδειγμα την οικολογική καταστροφή στις νήσους του Πάσχα λόγω εξαντλητικής υλοτόμησης των δασών. Την κατάρρευση του πολιτισμού των Μάγια λόγω υπερπληθυσμού, εξάντλησης των φυσικών πόρων, ξηρασίας, πολέμων και μιας κακής ηγεσίας. Την κατάρρευση των νορβηγικών αποικιών στην Γροιλανδία λόγω της αλλαγής του κλίματος. Και πολλές άλλες παρόμοιες καταρρεύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όμως, προχωρώντας την ανάλυση, ο Diamond προτείνει μια χαρτογράφηση των παραγόντων που εμποδίζουν μια κοινωνία, η οποία αντιμετωπίζει μιαν επικείμενη κατάρρευση, να λάβει σωτήριες αποφάσεις σε ομαδικό επίπεδο. Κατ' αρχάς η κοινωνία ίσως να μην καταφέρει να προβλέψει το πρόβλημα πριν εκείνο όντως εμφανιστεί. Αυτό μπορεί να οφείλεται λόγου χάριν σε έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας ή σε ελλιπείς γνώσεις, όπως συνέβη με την οικολογική καταστροφή που έφεραν τα κουνέλια κι οι αλεπούδες στην Αυστραλία. Μπορεί να οφείλεται σε εσφαλμένη ερμηνεία με βάση φαινομενικά παρόμοιες προηγούμενες εμπειρίες, όπως συνέβη με την κατασκευή των οχυρωματικών έργων της γραμμής Μαζινό στην Γαλλία με βάση τις εμπειρίες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου που όμως αποδείχτηκαν άχρηστα μπροστά στα γερμανικά άρματα μάχης του Β' ΠΠ.
Όταν στη συνέχεια εμφανιστεί το πρόβλημα, μπορεί η κοινωνία να μην το αντιληφθεί. Ίσως γιατί μερικά προβλήματα δεν μπορούν να εντοπιστούν στα πρώτα τους στάδια, όπως για παράδειγμα οι αλλαγές στη σύσταση των εδαφών που αναπτύσσονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Ή ακόμη επειδή οι αρμόδιοι διαχειριστές βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από το πρόβλημα, όπως συμβαίνει σε ορισμένες πολυεθνικές. Ή τέλος επειδή οι αλλαγές χαρακτηρίζονται από μεγάλες αυξομειώσεις που κρύβουν μιαν αργή αλλά σταθερή τάση, όπως συμβαίνει με την αλλαγή του κλίματος.
Ένας τρίτος παράγοντας εξ αιτίας του οποίου μια κοινωνία αδυνατεί να αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα είναι ότι αφού το αντιληφθεί, δεν καταβάλει καμία προσπάθεια για να το λύσει. Ο κυριότερος λόγος που μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο έχει να κάνει με τα αντικρουόμενα συμφέροντα επιμέρους κοινωνικών ομάδων. Για παράδειγμα, οι επιδοτήσεις σε κλάδους που αλλιώς θα είχαν καταρρεύσει, όπως συμβαίνει με ορισμένους τύπους αλιείας που επιδοτούνται άμεσα ή έμμεσα ενώ αλιεύουν πόρους που βρίσκονται κοντά στο όριο της εξάντλησης. Ή οι έμμεσες επιδοτήσεις των αγροτών που χρησιμοποιούν αλόγιστα τους υδάτινους πόρους χωρίς να τους πληρώνουν. Σε τέτοιες περιπτώσεις η σωτηρία μπορεί να έλθει από την επέμβαση κάποιου εξωτερικού παράγοντα που θα επιβάλλει περιορισμούς με νόμο, ή ακόμη και με την ιδιωτικοποίηση του απειλούμενου φυσικού πόρου, όπως π.χ. σε ορισμένα χωριά της Ιαπωνίας που παραχώρησαν σε ιδιώτες τα κοινοτικά δάση προκειμένου να τα διατηρήσουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις πάλι, οι ίδιοι οι πολίτες αναγνωρίζουν το κοινό τους μακροπρόθεσμο συμφέρον, και ενεργούν από κοινού.
Σε άλλες περιπτώσεις η ιθύνουσα τάξη έχει συμφέροντα αντίθετα με την υπόλοιπη κοινωνία, ιδίως όταν μπορεί να προστατευθεί από τις αρνητικές επιπτώσεις των αποφάσεών της επιβαρύνοντας όλους τους υπόλοιπους. Κλασσικά παραδείγματα, οι Τρώες που αποφασίζουν να γκρεμίσουν τα τείχη για να υποδεχτούν τον Δούρειο Ίππο και οι Ιάπωνες που επιτίθενται στο Περλ Χάρμπορ το 1941 προκαλώντας την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο. Άλλες φορές ολόκληρες κοινωνίες υιοθετούν παράλογες συμπεριφορές γιατί αρνούνται να εγκαταλείψουν βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Σ' έναν κόσμο με όλο και λιγότερους φυσικούς πόρους η βιβλική εντολή «αυξάνεσθε και πληθύνεστε» μοιάζει παρωχημένη και αυτοκτονική, όπως και οι εντολές για την κατασκευή περισσότερων αγαλμάτων στη Νήσο του Πάσχα που οδήγησαν στην πλήρη αποψίλωση των δασών και την οικολογική κατάρρευση. Παράλογη συμπεριφορά είναι και η επικράτηση μιας ψυχολογίας του όχλου που έχει οδηγήσει πολλές κοινωνίες σε καταστροφικά αποτελέσματα, όπως ο ενθουσιασμός των Ευρωπαίων για τις Σταυροφορίες και τα πλήθη που ακολούθησαν τον Χίτλερ στην τρελή πορεία προς τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τέλος, σε μερικές περιπτώσεις οι κοινωνίες μπορεί να αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αλλά στην πορεία να διαπιστώσουν ότι το κόστος της λύσης είναι απαγορευτικό, ή ότι η επιδιωκόμενη λύση αντί να εξαλείψει το πρόβλημα το καθιστά χειρότερο.
Σύμφωνα με τον Diamond, όλες οι περιπτώσεις επιτυχούς αντιμετώπισης μεγάλων καταστροφών είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό ικανούς ηγέτες που δεν λογάριασαν το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» και πήραν μέτρα ενάντια στην όποια αρνητική κριτική αντιμετώπισαν. Μερικά παραδείγματα. Οι ηγέτες του νησιού Τικόπια στον Ειρηνικό που αποφάσισαν να εξολοθρεύσουν όλα τα γουρούνια για να διατηρήσουν την τοπική οικολογική ισορροπία. Οι Κινέζοι ηγέτες που επέβαλαν τον έλεγχο των γεννήσεων ως αντίδοτο για τον υπερπληθυσμό. Οι Δυτικοευρωπαίοι ηγέτες που εκχώρησαν μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αποφυγή νέων καταστρεπτικών πολέμων.
Σήμερα λοιπόν ξέρουμε και το γιατί και το πως. Γι' αυτό και δεν θα υπάρχει καμία δικαιολογία στο μέλλον.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Τι καταστρέφει τα «συστήματα»;
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Πως επιλέγουν να επιβιώσουν ή να καταρρεύσουν οι ανθρώπινες κοινωνίες; Θα επιβιώσει το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση; Η χώρα μας θα συνεχίσει να ανήκει στην Ευρώπη;
Τα ερωτήματα αυτά δεν είναι καινούργια. Ο Πλάτωνας στους Νόμους αναρωτιέται σχετικά με τον συνασπισμό Σπαρτιατών και Μεσσηνίων: «Πῶς οὖν καὶ πῇ διώλετο; ἆρ᾽ οὐκ ἄξιον ἐπισκοπεῖν τηλικοῦτον καὶ τοιοῦτον σύστημα ἥτις ποτὲ τύχη διέφθειρε;» δηλαδή: Πώς όμως και από ποια αιτία χάθηκε (αυτή η δύναμη); Δεν νομίζετε ότι αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε ποια κακή μοίρα μπόρεσε ποτέ να καταστρέψει μια τόσο ισχυρή και σπουδαία συμμαχία; Αν και φαίνονται ρητορικά, τα ερωτήματα αυτά έχουν άμεση σχέση με την καθημερινότητα όπως αυτή παρουσιάζεται μέσα από τις ειδήσεις και τις καθημερινές πολιτικές αναλύσεις. Και απασχολούν πολλούς όχι μόνο στην χώρα μας αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Ο Πλάτωνας, λίγο παρακάτω απαντά ότι το αίτιο δεν είναι η τύχη αλλά ο πολύ κακός βίος που διάγουν τα παιδιά των πλουσίων και των τυράννων, των οποίων η ανατροφή δεν τους προσδίδει αρετή και σωφροσύνη. Στις μέρες μας μια ανάλυση για τους λόγους που οδηγούν τις κοινωνίες στην αποτυχία ή την επιτυχία περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Κατάρρευση» του καθηγητή Jared Diamond (κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Κάτοπτρο»). Ο Diamond αναλύει κυρίως μερικές κοινωνίες που κατέρρευσαν λόγω εξάντλησης ή κακοδιαχείρισης φυσικών πόρων. Περιγράφει για παράδειγμα την οικολογική καταστροφή στις νήσους του Πάσχα λόγω εξαντλητικής υλοτόμησης των δασών. Την κατάρρευση του πολιτισμού των Μάγια λόγω υπερπληθυσμού, εξάντλησης των φυσικών πόρων, ξηρασίας, πολέμων και μιας κακής ηγεσίας. Την κατάρρευση των νορβηγικών αποικιών στην Γροιλανδία λόγω της αλλαγής του κλίματος. Και πολλές άλλες παρόμοιες καταρρεύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όμως, προχωρώντας την ανάλυση, ο Diamond προτείνει μια χαρτογράφηση των παραγόντων που εμποδίζουν μια κοινωνία, η οποία αντιμετωπίζει μιαν επικείμενη κατάρρευση, να λάβει σωτήριες αποφάσεις σε ομαδικό επίπεδο. Κατ' αρχάς η κοινωνία ίσως να μην καταφέρει να προβλέψει το πρόβλημα πριν εκείνο όντως εμφανιστεί. Αυτό μπορεί να οφείλεται λόγου χάριν σε έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας ή σε ελλιπείς γνώσεις, όπως συνέβη με την οικολογική καταστροφή που έφεραν τα κουνέλια κι οι αλεπούδες στην Αυστραλία. Μπορεί να οφείλεται σε εσφαλμένη ερμηνεία με βάση φαινομενικά παρόμοιες προηγούμενες εμπειρίες, όπως συνέβη με την κατασκευή των οχυρωματικών έργων της γραμμής Μαζινό στην Γαλλία με βάση τις εμπειρίες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου που όμως αποδείχτηκαν άχρηστα μπροστά στα γερμανικά άρματα μάχης του Β' ΠΠ.
Όταν στη συνέχεια εμφανιστεί το πρόβλημα, μπορεί η κοινωνία να μην το αντιληφθεί. Ίσως γιατί μερικά προβλήματα δεν μπορούν να εντοπιστούν στα πρώτα τους στάδια, όπως για παράδειγμα οι αλλαγές στη σύσταση των εδαφών που αναπτύσσονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Ή ακόμη επειδή οι αρμόδιοι διαχειριστές βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από το πρόβλημα, όπως συμβαίνει σε ορισμένες πολυεθνικές. Ή τέλος επειδή οι αλλαγές χαρακτηρίζονται από μεγάλες αυξομειώσεις που κρύβουν μιαν αργή αλλά σταθερή τάση, όπως συμβαίνει με την αλλαγή του κλίματος.
Ένας τρίτος παράγοντας εξ αιτίας του οποίου μια κοινωνία αδυνατεί να αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα είναι ότι αφού το αντιληφθεί, δεν καταβάλει καμία προσπάθεια για να το λύσει. Ο κυριότερος λόγος που μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο έχει να κάνει με τα αντικρουόμενα συμφέροντα επιμέρους κοινωνικών ομάδων. Για παράδειγμα, οι επιδοτήσεις σε κλάδους που αλλιώς θα είχαν καταρρεύσει, όπως συμβαίνει με ορισμένους τύπους αλιείας που επιδοτούνται άμεσα ή έμμεσα ενώ αλιεύουν πόρους που βρίσκονται κοντά στο όριο της εξάντλησης. Ή οι έμμεσες επιδοτήσεις των αγροτών που χρησιμοποιούν αλόγιστα τους υδάτινους πόρους χωρίς να τους πληρώνουν. Σε τέτοιες περιπτώσεις η σωτηρία μπορεί να έλθει από την επέμβαση κάποιου εξωτερικού παράγοντα που θα επιβάλλει περιορισμούς με νόμο, ή ακόμη και με την ιδιωτικοποίηση του απειλούμενου φυσικού πόρου, όπως π.χ. σε ορισμένα χωριά της Ιαπωνίας που παραχώρησαν σε ιδιώτες τα κοινοτικά δάση προκειμένου να τα διατηρήσουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις πάλι, οι ίδιοι οι πολίτες αναγνωρίζουν το κοινό τους μακροπρόθεσμο συμφέρον, και ενεργούν από κοινού.
Σε άλλες περιπτώσεις η ιθύνουσα τάξη έχει συμφέροντα αντίθετα με την υπόλοιπη κοινωνία, ιδίως όταν μπορεί να προστατευθεί από τις αρνητικές επιπτώσεις των αποφάσεών της επιβαρύνοντας όλους τους υπόλοιπους. Κλασσικά παραδείγματα, οι Τρώες που αποφασίζουν να γκρεμίσουν τα τείχη για να υποδεχτούν τον Δούρειο Ίππο και οι Ιάπωνες που επιτίθενται στο Περλ Χάρμπορ το 1941 προκαλώντας την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο. Άλλες φορές ολόκληρες κοινωνίες υιοθετούν παράλογες συμπεριφορές γιατί αρνούνται να εγκαταλείψουν βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Σ' έναν κόσμο με όλο και λιγότερους φυσικούς πόρους η βιβλική εντολή «αυξάνεσθε και πληθύνεστε» μοιάζει παρωχημένη και αυτοκτονική, όπως και οι εντολές για την κατασκευή περισσότερων αγαλμάτων στη Νήσο του Πάσχα που οδήγησαν στην πλήρη αποψίλωση των δασών και την οικολογική κατάρρευση. Παράλογη συμπεριφορά είναι και η επικράτηση μιας ψυχολογίας του όχλου που έχει οδηγήσει πολλές κοινωνίες σε καταστροφικά αποτελέσματα, όπως ο ενθουσιασμός των Ευρωπαίων για τις Σταυροφορίες και τα πλήθη που ακολούθησαν τον Χίτλερ στην τρελή πορεία προς τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τέλος, σε μερικές περιπτώσεις οι κοινωνίες μπορεί να αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αλλά στην πορεία να διαπιστώσουν ότι το κόστος της λύσης είναι απαγορευτικό, ή ότι η επιδιωκόμενη λύση αντί να εξαλείψει το πρόβλημα το καθιστά χειρότερο.
Σύμφωνα με τον Diamond, όλες οι περιπτώσεις επιτυχούς αντιμετώπισης μεγάλων καταστροφών είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό ικανούς ηγέτες που δεν λογάριασαν το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» και πήραν μέτρα ενάντια στην όποια αρνητική κριτική αντιμετώπισαν. Μερικά παραδείγματα. Οι ηγέτες του νησιού Τικόπια στον Ειρηνικό που αποφάσισαν να εξολοθρεύσουν όλα τα γουρούνια για να διατηρήσουν την τοπική οικολογική ισορροπία. Οι Κινέζοι ηγέτες που επέβαλαν τον έλεγχο των γεννήσεων ως αντίδοτο για τον υπερπληθυσμό. Οι Δυτικοευρωπαίοι ηγέτες που εκχώρησαν μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αποφυγή νέων καταστρεπτικών πολέμων.
Σήμερα λοιπόν ξέρουμε και το γιατί και το πως. Γι' αυτό και δεν θα υπάρχει καμία δικαιολογία στο μέλλον.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
21 Νοεμβρίου 2012
Ένα ασθενοφόρο γρήγορα …
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 21 Νοεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Ένα ασθενοφόρο γρήγορα …
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Ένας ηλικιωμένος λιποθύμησε. Μια νοικοκυρά τραυματίστηκε στο σπίτι. Ένας οδηγός τράκαρε. Με τις νέες υπηρεσίες του ΕΚΑΒ Κρήτης η ιατρική φροντίδα θα είναι αποτελεσματικότερη
Όλοι μας μπορεί να έχουμε ένα ατύχημα, μια σοβαρή αδιαθεσία, κάποια περιπέτεια της υγείας μας. Και να χρειαστεί να καλέσουμε, εμείς ή κάποιος «πλησίον» το 166 για να έλθει το ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ. Αν έχουμε τις αισθήσεις μας μπορεί να εξηγήσουμε στους τραυματιοφορείς του ΕΚΑΒ ότι πάσχουμε από κάποια χρόνια ασθένεια, είμαστε, ας πούμε, διαβητικοί, καρδιοπαθείς ή καρκινοπαθείς. Τι θα συμβεί όμως αν έχουμε λιποθυμήσει και δεν μπορούμε να μιλήσουμε; Ποιος θα εξηγήσει την ιδιαίτερη πάθησή μας, τα φάρμακα που παίρνουμε, το διαιτολόγιο που ακολουθούμε;
Προκειμένου να συμβάλλει στην καλύτερη περίθαλψη των πολιτών της Κρήτης το ΕΚΑΒ δημιούργησε μια βάση δεδομένων στην οποία οι πολίτες μπορούν να αποθηκεύσουν τα ιατρικά τους ιστορικά έτσι ώστε, σε περίπτωση ανάγκης, να είναι γνωστό από τι πάσχουν και το ΕΚΑΒ να ενεργήσει ανάλογα. Ήδη η βάση περιέχει τα ιατρικά ιστορικά 10.000 και πλέον συμπολιτών μας, ιστορικά, τα οποία έχουν δοθεί με την έγγραφη συναίνεσή τους. Το ΕΚΑΒ της Κρήτης είναι το μόνο ΕΚΑΒ στην Ελλάδα που λειτουργεί με βάση ένα εξελιγμένο σύστημα πληροφορικής το οποίο ανέπτυξε και συνεχίζει να βελτιώνει το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στο Ηράκλειο. Έτσι, όταν καλέσει το 166 κάποιος από τους πολίτες που έχει κοινοποιήσει το ιατρικό του ιστορικό στη βάση δεδομένων, ο χειριστής που διεκπεραιώνει την κλήση ανακαλεί το ιστορικό αυτό στην οθόνη του υπολογιστή του Συντονιστικού Κέντρου του ΕΚΑΒ.
Τι ακριβώς σημαίνει αυτό για τους χειριστές του ΕΚΑΒ; Συνήθως όποιος καλεί για ασθενοφόρο δεν έχει την δυνατότητα να απαντήσει σε πολλές κρίσιμες ερωτήσεις λόγω της κατάστασής του. Συχνά, ακόμη και το περιβάλλον του δεν γνωρίζει κρίσιμες λεπτομέρειες για την υγεία του. Όμως, αυτές οι κρίσιμες πληροφορίες είναι αυτές που θα καθοδηγήσουν τον χειριστή που λαμβάνει την κλήση να αποφασίσει τον τύπο του ασθενοφόρου που θα στείλει επί τόπου, για τη σύνθεση της διασωστικής ομάδας (αν δηλαδή θα περιλαμβάνει γιατρό ή όχι), για την προτεραιότητα που α δοθεί στην επέμβαση και τέλος για τις κρίσιμες οδηγίες που θα δοθούν στον καλούντα ή στο περιβάλλον του. Για παράδειγμα, υπάρχουν ασθενείς με καρδιολογικό πρόβλημα, που είναι πιθανόν αλλεργικοί σε ορισμένα φάρμακα. Αν η πληροφορία αυτή δεν φτάσει στο διασώστη ή στο γιατρό είναι πιθανόν να δημιουργηθεί πρόβλημα όταν στο ασθενή θα δοθεί ακατάλληλο φάρμακο.
Με το σύστημα αυτό είναι φανερό ότι αναβαθμίζεται το επίπεδο της ποιότητας της προνοσοκομειακής φροντίδας που παρέχεται στους πολίτες της Κρήτης. Επιπλέον, όπως μας λέει ο Δημήτρης Βουρβαχάκης, ο δραστήριος διευθυντής του ΕΚΑΒ της Κρήτης, «το νέο σύστημα προβλέπεται να συνδεθεί με ιατρικές βάσεις δεδομένων και άλλων υπηρεσιών (κέντρα υγείας, Νοσοκομεία) ώστε όταν αλλάξει κάτι στην αγωγή ή στην υγεία του συγκεκριμένου πολίτη, η βάση να ενημερώνεται αυτόματα».
Η συλλογή των ιστορικών και η εισαγωγή τους στη βάση δεδομένων γίνεται από το ΕΚΑΒ με τη βοήθεια δεκάδων εθελοντών και εθελοντριών που συμμετέχουν στα προγράμματα «Βοήθεια στο σπίτι», ή βοηθούν στα ΚΑΠΗ, τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Ηρακλείου, την Πνευμονολογική Κλινική του ΠαΓΝΗ (μετά από έγκριση της ΕΠΙ και του Επιστημονικού Συμβουλίου), και σε πολλούς Δήμους. Όσοι ενδιαφέρονται να κοινοποιήσουν το ιατρικό τους ιστορικό στη βάση δεδομένων του ΕΚΑΒ, μπορούν να πάρουν περισσότερες πληροφορίες τηλεφωνώντας στο ΕΚΑΒ - στα Χανιά στο τηλέφωνο 28210-55666 και στο Ρέθυμνο 28310-22361. Θα πρέπει να περάσουν από το ΕΚΑΒ για να υπογράψουν το έντυπο συναίνεσης και δώσουν τα στοιχεία από τον ιατρικό τους ιστορικό που κρίνονται απαραίτητα. Οπωσδήποτε, πρέπει να δώσουν το τηλέφωνο από το oποίο καλούν συνήθως (κινητό ή σταθερό ή και τα δύο) καθώς και την ημερομηνία γέννησής τους.
Το ΕΚΑΒ της Κρήτης προχωρεί επίσης σταδιακά στον εξοπλισμό όλων των ασθενοφόρων με τερματικά υπολογιστή τα οποία συνδέονται με τον κεντρικό υπολογιστή και διαβιβάζουν στο ασθενοφόρο χρήσιμες πληροφορίες π.χ. για την διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει (μέσω συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών - GIS) ή για το ιατρικό ιστορικό του μεταφερόμενου ασθενούς. «Πρόκειται για μια υπηρεσία που επεκτείνεται ανάλογα με τα διαθέσιμα κονδύλια, συχνά από δωρεές» μας λέει ο κ. Βουρβαχάκης. «Στόχος μας είναι να εξοπλιστούν με τον τρόπο αυτό όλα τα ασθενοφόρα έτσι ώστε να έχουμε άμεση πληροφόρηση και υποστήριξη των πληρωμάτων για την καλύτερη περίθαλψη των ασθενών», συμπληρώνει.
Μια επιπλέον υπηρεσία που αναπτύσσεται από το ΕΚΑΒ σε συνεργασία με τους πληροφορικούς του ΙΤΕ είναι ο γεωεντοπισμός όλων των διαθέσιμων απινιδωτών σε δημόσιους χώρους στην Κρήτη. Οι απινιδωτές είναι συσκευές που βοηθούν στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανακοπής διαβιβάζοντας έναν ισχυρό παλμό στην καρδιά που με τον τρόπο αυτό ξαναρχίζει να λειτουργεί αν η λειτουργία της έχει διακοπεί λόγω ηλεκτρικού προβλήματος. Εγκαθίστανται όλο και περισσότερο σε δημόσιους χώρους, όπως αεροδρόμια, σταθμούς λεωφορείων, λιμάνια, μεγάλα συγκροτήματα γραφείων. Η χρήση τους απαιτεί ελάχιστη εκπαίδευση στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), που παρέχεται από το ΕΚΑΒ, τον Ερυθρό Σταυρό και διάφορες ομάδες εθελοντών. «Αναπτύσσεται μια εφαρμογή για έξυπνα κινητά τηλέφωνα που θα καθοδηγεί τον χρήστη στον πλησιέστερο απινιδωτή» μας λέει ο κ. Βουρβαχάκης. Έτσι, σε περίπτωση καρδιακού επεισοδίου ο ενημερωμένος και εκπαιδευμένος εθελοντής θα μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικότερα.
Όταν πολλοί έχουν λόγους να διαμαρτύρονται για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία λόγω των κακών επιλογών του απώτερου και του πρόσφατου παρελθόντος, οι διασώστες του ΕΚΑΒ της Κρήτης αγωνίζονται για την παροχή καλύτερης περίθαλψης στους πολίτες. Δημιουργώντας καινοτόμες υπηρεσίες. Οργανώνοντας εκπαιδευτικά σεμινάρια. Αξιοποιώντας της σύγχρονη τεχνολογία. Δείχνοντας την Ελλάδα του μέλλοντος.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Ένα ασθενοφόρο γρήγορα …
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Ένας ηλικιωμένος λιποθύμησε. Μια νοικοκυρά τραυματίστηκε στο σπίτι. Ένας οδηγός τράκαρε. Με τις νέες υπηρεσίες του ΕΚΑΒ Κρήτης η ιατρική φροντίδα θα είναι αποτελεσματικότερη
Όλοι μας μπορεί να έχουμε ένα ατύχημα, μια σοβαρή αδιαθεσία, κάποια περιπέτεια της υγείας μας. Και να χρειαστεί να καλέσουμε, εμείς ή κάποιος «πλησίον» το 166 για να έλθει το ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ. Αν έχουμε τις αισθήσεις μας μπορεί να εξηγήσουμε στους τραυματιοφορείς του ΕΚΑΒ ότι πάσχουμε από κάποια χρόνια ασθένεια, είμαστε, ας πούμε, διαβητικοί, καρδιοπαθείς ή καρκινοπαθείς. Τι θα συμβεί όμως αν έχουμε λιποθυμήσει και δεν μπορούμε να μιλήσουμε; Ποιος θα εξηγήσει την ιδιαίτερη πάθησή μας, τα φάρμακα που παίρνουμε, το διαιτολόγιο που ακολουθούμε;
Προκειμένου να συμβάλλει στην καλύτερη περίθαλψη των πολιτών της Κρήτης το ΕΚΑΒ δημιούργησε μια βάση δεδομένων στην οποία οι πολίτες μπορούν να αποθηκεύσουν τα ιατρικά τους ιστορικά έτσι ώστε, σε περίπτωση ανάγκης, να είναι γνωστό από τι πάσχουν και το ΕΚΑΒ να ενεργήσει ανάλογα. Ήδη η βάση περιέχει τα ιατρικά ιστορικά 10.000 και πλέον συμπολιτών μας, ιστορικά, τα οποία έχουν δοθεί με την έγγραφη συναίνεσή τους. Το ΕΚΑΒ της Κρήτης είναι το μόνο ΕΚΑΒ στην Ελλάδα που λειτουργεί με βάση ένα εξελιγμένο σύστημα πληροφορικής το οποίο ανέπτυξε και συνεχίζει να βελτιώνει το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στο Ηράκλειο. Έτσι, όταν καλέσει το 166 κάποιος από τους πολίτες που έχει κοινοποιήσει το ιατρικό του ιστορικό στη βάση δεδομένων, ο χειριστής που διεκπεραιώνει την κλήση ανακαλεί το ιστορικό αυτό στην οθόνη του υπολογιστή του Συντονιστικού Κέντρου του ΕΚΑΒ.
Τι ακριβώς σημαίνει αυτό για τους χειριστές του ΕΚΑΒ; Συνήθως όποιος καλεί για ασθενοφόρο δεν έχει την δυνατότητα να απαντήσει σε πολλές κρίσιμες ερωτήσεις λόγω της κατάστασής του. Συχνά, ακόμη και το περιβάλλον του δεν γνωρίζει κρίσιμες λεπτομέρειες για την υγεία του. Όμως, αυτές οι κρίσιμες πληροφορίες είναι αυτές που θα καθοδηγήσουν τον χειριστή που λαμβάνει την κλήση να αποφασίσει τον τύπο του ασθενοφόρου που θα στείλει επί τόπου, για τη σύνθεση της διασωστικής ομάδας (αν δηλαδή θα περιλαμβάνει γιατρό ή όχι), για την προτεραιότητα που α δοθεί στην επέμβαση και τέλος για τις κρίσιμες οδηγίες που θα δοθούν στον καλούντα ή στο περιβάλλον του. Για παράδειγμα, υπάρχουν ασθενείς με καρδιολογικό πρόβλημα, που είναι πιθανόν αλλεργικοί σε ορισμένα φάρμακα. Αν η πληροφορία αυτή δεν φτάσει στο διασώστη ή στο γιατρό είναι πιθανόν να δημιουργηθεί πρόβλημα όταν στο ασθενή θα δοθεί ακατάλληλο φάρμακο.
Με το σύστημα αυτό είναι φανερό ότι αναβαθμίζεται το επίπεδο της ποιότητας της προνοσοκομειακής φροντίδας που παρέχεται στους πολίτες της Κρήτης. Επιπλέον, όπως μας λέει ο Δημήτρης Βουρβαχάκης, ο δραστήριος διευθυντής του ΕΚΑΒ της Κρήτης, «το νέο σύστημα προβλέπεται να συνδεθεί με ιατρικές βάσεις δεδομένων και άλλων υπηρεσιών (κέντρα υγείας, Νοσοκομεία) ώστε όταν αλλάξει κάτι στην αγωγή ή στην υγεία του συγκεκριμένου πολίτη, η βάση να ενημερώνεται αυτόματα».
Η συλλογή των ιστορικών και η εισαγωγή τους στη βάση δεδομένων γίνεται από το ΕΚΑΒ με τη βοήθεια δεκάδων εθελοντών και εθελοντριών που συμμετέχουν στα προγράμματα «Βοήθεια στο σπίτι», ή βοηθούν στα ΚΑΠΗ, τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Ηρακλείου, την Πνευμονολογική Κλινική του ΠαΓΝΗ (μετά από έγκριση της ΕΠΙ και του Επιστημονικού Συμβουλίου), και σε πολλούς Δήμους. Όσοι ενδιαφέρονται να κοινοποιήσουν το ιατρικό τους ιστορικό στη βάση δεδομένων του ΕΚΑΒ, μπορούν να πάρουν περισσότερες πληροφορίες τηλεφωνώντας στο ΕΚΑΒ - στα Χανιά στο τηλέφωνο 28210-55666 και στο Ρέθυμνο 28310-22361. Θα πρέπει να περάσουν από το ΕΚΑΒ για να υπογράψουν το έντυπο συναίνεσης και δώσουν τα στοιχεία από τον ιατρικό τους ιστορικό που κρίνονται απαραίτητα. Οπωσδήποτε, πρέπει να δώσουν το τηλέφωνο από το oποίο καλούν συνήθως (κινητό ή σταθερό ή και τα δύο) καθώς και την ημερομηνία γέννησής τους.
Το ΕΚΑΒ της Κρήτης προχωρεί επίσης σταδιακά στον εξοπλισμό όλων των ασθενοφόρων με τερματικά υπολογιστή τα οποία συνδέονται με τον κεντρικό υπολογιστή και διαβιβάζουν στο ασθενοφόρο χρήσιμες πληροφορίες π.χ. για την διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει (μέσω συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών - GIS) ή για το ιατρικό ιστορικό του μεταφερόμενου ασθενούς. «Πρόκειται για μια υπηρεσία που επεκτείνεται ανάλογα με τα διαθέσιμα κονδύλια, συχνά από δωρεές» μας λέει ο κ. Βουρβαχάκης. «Στόχος μας είναι να εξοπλιστούν με τον τρόπο αυτό όλα τα ασθενοφόρα έτσι ώστε να έχουμε άμεση πληροφόρηση και υποστήριξη των πληρωμάτων για την καλύτερη περίθαλψη των ασθενών», συμπληρώνει.
Μια επιπλέον υπηρεσία που αναπτύσσεται από το ΕΚΑΒ σε συνεργασία με τους πληροφορικούς του ΙΤΕ είναι ο γεωεντοπισμός όλων των διαθέσιμων απινιδωτών σε δημόσιους χώρους στην Κρήτη. Οι απινιδωτές είναι συσκευές που βοηθούν στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανακοπής διαβιβάζοντας έναν ισχυρό παλμό στην καρδιά που με τον τρόπο αυτό ξαναρχίζει να λειτουργεί αν η λειτουργία της έχει διακοπεί λόγω ηλεκτρικού προβλήματος. Εγκαθίστανται όλο και περισσότερο σε δημόσιους χώρους, όπως αεροδρόμια, σταθμούς λεωφορείων, λιμάνια, μεγάλα συγκροτήματα γραφείων. Η χρήση τους απαιτεί ελάχιστη εκπαίδευση στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), που παρέχεται από το ΕΚΑΒ, τον Ερυθρό Σταυρό και διάφορες ομάδες εθελοντών. «Αναπτύσσεται μια εφαρμογή για έξυπνα κινητά τηλέφωνα που θα καθοδηγεί τον χρήστη στον πλησιέστερο απινιδωτή» μας λέει ο κ. Βουρβαχάκης. Έτσι, σε περίπτωση καρδιακού επεισοδίου ο ενημερωμένος και εκπαιδευμένος εθελοντής θα μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικότερα.
Όταν πολλοί έχουν λόγους να διαμαρτύρονται για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία λόγω των κακών επιλογών του απώτερου και του πρόσφατου παρελθόντος, οι διασώστες του ΕΚΑΒ της Κρήτης αγωνίζονται για την παροχή καλύτερης περίθαλψης στους πολίτες. Δημιουργώντας καινοτόμες υπηρεσίες. Οργανώνοντας εκπαιδευτικά σεμινάρια. Αξιοποιώντας της σύγχρονη τεχνολογία. Δείχνοντας την Ελλάδα του μέλλοντος.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
14 Νοεμβρίου 2012
Τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της πρόληψης
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 14 Νοεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της πρόληψης
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Παρόλο που δεν έχει εξειδικευμένη πολιτική για τα ατυχήματα και τις καταστροφές, η Ευρωπαϊκή Ένωση δραστηριοποιείται σε όλους σχεδόν τους συναφείς τομείς της πρόληψης
Αναφερθήκαμε στα προηγούμενα άρθρα στους κυριότερους παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία μας, στις αιτίες των τραυματισμών και στα μέτρα προφύλαξης από μεγάλες φυσικές καταστροφές. Σήμερα θα αναφερθούμε πολύ συνοπτικά στις νομοθετικές και άλλες πρωτοβουλίες που έχει λάβει αλλά και στις δράσεις που οργανώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στους συναφείς τομείς της πρόληψης.
Απειλές κατά της υγείας. Στο πλαίσιο της πολιτικής για τη δημόσια υγεία η Ένωση έχει θεσπίσει οδηγίες για τη διαφήμιση και τη χορηγία υπέρ των προϊόντων καπνού αλλά και για την παραγωγή, την παρουσίαση και την πώληση των προϊόντων καπνού. Με αυτές έχει απαγορευτεί η διαφήμιση των τσιγάρων και έχουν επιβληθεί οι γνωστές προειδοποιήσεις που βλέπουμε πάνω στα πακέτα. Η Ένωση προωθεί επίσης την πρόληψη του καπνίσματος (ιδίως στους νέους), την προστασία από το παθητικό κάπνισμα και την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Τα μέτρα αυτά, όπου έχουν εφαρμοστεί σωστά από τις εθνικές κυβερνήσεις έχουν ήδη αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση της υγείας των πολιτών.
Η Ένωση εφαρμόζει επίσης μια στρατηγική για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα, η οποία και επικεντρώνεται σε πέντε προτεραιότητες: 1) προστασία των νέων και των παιδιών, 2) καταπολέμηση της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος, 3) μείωση των βλαβών που προκαλεί το οινόπνευμα στους ενηλίκους (χρόνιες σωματικές και διανοητικές διαταραχές, θάνατοι εξαιτίας του οινοπνεύματος, ενημέρωση των καταναλωτών, βλάβες στο χώρο εργασίας), 4) ευαισθητοποίηση των πολιτών και συλλογή αξιόπιστων στοιχείων. Παράλληλα εφαρμόζεται και η ευρωπαϊκή στρατηγική για θέματα υγείας που έχουν σχέση με τη διατροφή, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. Πρόκειται για δράσεις καλύτερης ενημέρωσης των πολιτών, ευκολότερης πρόσβασης στην υγιεινή διατροφή, ενθάρρυνσης της σωματικής άσκησης και συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα. Άλλοι τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται η Ένωση περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την αντιγριπική προστασία, ιδίως μέσω του συστηματικού εμβολιασμού, τον έλεγχο την ποιότητας του αίματος των αιμοδοτών και των ανθρώπινων οργάνων που προορίζονται για μεταμόσχευση και τέλος την αποτελεσματική και έγκαιρη αντίδραση σε περίπτωση επιδημιών μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων.
Τραυματισμοί. Από την αρχή σχεδόν της ίδρυσής της η Ένωση έχει διαμορφώσει λεπτομερή νομοθεσία για την υγιεινή και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Για παράδειγμα, κάθε επιχείρηση οφείλει να αναπτύξει δραστηριότητες πρώτων βοηθειών, πυρασφάλειας και εκκένωσης των χώρων από τους εργαζομένους σε περίπτωση σοβαρού κινδύνου, ανάλογα με τη φύση των δραστηριοτήτων και το μέγεθός της. Σε κάθε επιχείρηση πρέπει να δημιουργηθεί υπηρεσία προστασίας και πρόληψης και να οργανωθεί η εκπαίδευση των εργαζομένων στην παροχή πρώτων βοηθειών. Επίσης, σε όλη την Ένωση ισχύουν ελάχιστες προδιαγραφές για την ύπαρξη και τη σήμανση των εξόδων κινδύνου, την πυρανίχνευση και την πυροπροστασία, τον εξαερισμό, τους χώρους ανάπαυσης του προσωπικού, τον εξοπλισμό υγιεινής, τη σήμανση των χώρων στους οποίους είναι υποχρεωτική η χρήση εξοπλισμού προστασίας και των θέσεων του εξοπλισμού πυρόσβεσης κλπ..
Ξεχωριστές νομοθετικές πράξεις ρυθμίζουν μεταξύ άλλων θέματα που αφορούν τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας, την εργασία σε οθόνες και την χειρωνακτική διακίνηση φορτίων που συνεπάγεται κινδύνους. Αλλά και την προστασία των νέων, των πρόσκαιρα εργαζόμενων και των εργαζόμενων γυναικών που είναι έγκυες, λεχώνες ή θηλάζουσες. Ρυθμίζονται επίσης νομοθετικά η προστασία των εργαζομένων από την έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες, σε αμίαντο, στο θόρυβο και σε μηχανικούς κραδασμούς, σε χημικούς παράγοντες, σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες και τέλος σε καρκινογόνους και μεταλλαξιογόνους παράγοντες. Η εφαρμογή της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι υποχρεωτική σε όλα τα κράτη μέλη (δηλαδή και στην Ελλάδα) αλλά ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια των εθνικών αρχών.
Άλλος μεγάλος τομέας που μας απασχόλησε στα προηγούμενα άρθρα ήταν οι τραυματισμοί στις μεταφορές, ιδίως τα τροχαία δυστυχήματα. Πέρα από την εκτεταμένη δράση της Ένωσης όσον αφορά τις προδιαγραφές ασφαλείας των οχημάτων, ιδίως την υποχρέωση εξοπλισμού τους με ζώνες ασφαλείας και αερόσακους, πολλά μέτρα έχουν ληφθεί και στον τομέα της ασφαλούς μεταφοράς επικίνδυνων φορτίων οδικώς, σιδηροδρομικώς, αεροπορικώς ή και με πλοία (προδιαγραφές δεξαμενών, σήμανση μεταφερόμενων ουσιών, εκπαίδευση προσωπικού). Επί σειρά ετών η Ένωση οργανώνει επίσης δράσεις για την οδική ασφάλεια με στόχο την καλύτερη εκπαίδευση των οδηγών αλλά και των πεζών, την αυστηρότερη εφαρμογή της νομοθεσίας, τη βελτίωση της ασφάλειας των οδικών υποδομών και των οχημάτων, την προώθηση της χρήσης νέων τεχνολογιών, την βελτίωση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και την προστασία των ευπαθών ομάδων.
Φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές. Η Ένωση έχει θεσπίσει οδηγίες για την αντιμετώπιση των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων που σχετίζονται με επικίνδυνες ουσίες, για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, για την ενημέρωση του πληθυσμού σε περίπτωση έκτακτου κινδύνου από ακτινοβολίες και για την προστασία των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας. Όλες προβλέπουν τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προστασία των πολιτών και τις σχετικές επιθεωρήσεις με τις οποίες θα διασφαλίζεται η εφαρμογή τους. Για τους σεισμούς η Ένωση έχει χρηματοδοτήσει πολυάριθμα ερευνητικά έργα και έχει θεσπίσει προδιαγραφές (ευρωκώδικες) για την αντοχή των υλικών σε καταπονήσεις. Για τις δασικές πυρκαγιές, παράλληλα με τη χρηματοδότηση μέτρων πρόληψης η Ένωση έχει αναπτύξει και το ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS) που προειδοποιεί καθημερινά τις αρμόδιες αρχές για τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της πρόληψης
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Παρόλο που δεν έχει εξειδικευμένη πολιτική για τα ατυχήματα και τις καταστροφές, η Ευρωπαϊκή Ένωση δραστηριοποιείται σε όλους σχεδόν τους συναφείς τομείς της πρόληψης
Αναφερθήκαμε στα προηγούμενα άρθρα στους κυριότερους παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία μας, στις αιτίες των τραυματισμών και στα μέτρα προφύλαξης από μεγάλες φυσικές καταστροφές. Σήμερα θα αναφερθούμε πολύ συνοπτικά στις νομοθετικές και άλλες πρωτοβουλίες που έχει λάβει αλλά και στις δράσεις που οργανώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στους συναφείς τομείς της πρόληψης.
Απειλές κατά της υγείας. Στο πλαίσιο της πολιτικής για τη δημόσια υγεία η Ένωση έχει θεσπίσει οδηγίες για τη διαφήμιση και τη χορηγία υπέρ των προϊόντων καπνού αλλά και για την παραγωγή, την παρουσίαση και την πώληση των προϊόντων καπνού. Με αυτές έχει απαγορευτεί η διαφήμιση των τσιγάρων και έχουν επιβληθεί οι γνωστές προειδοποιήσεις που βλέπουμε πάνω στα πακέτα. Η Ένωση προωθεί επίσης την πρόληψη του καπνίσματος (ιδίως στους νέους), την προστασία από το παθητικό κάπνισμα και την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Τα μέτρα αυτά, όπου έχουν εφαρμοστεί σωστά από τις εθνικές κυβερνήσεις έχουν ήδη αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση της υγείας των πολιτών.
Η Ένωση εφαρμόζει επίσης μια στρατηγική για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από το οινόπνευμα, η οποία και επικεντρώνεται σε πέντε προτεραιότητες: 1) προστασία των νέων και των παιδιών, 2) καταπολέμηση της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος, 3) μείωση των βλαβών που προκαλεί το οινόπνευμα στους ενηλίκους (χρόνιες σωματικές και διανοητικές διαταραχές, θάνατοι εξαιτίας του οινοπνεύματος, ενημέρωση των καταναλωτών, βλάβες στο χώρο εργασίας), 4) ευαισθητοποίηση των πολιτών και συλλογή αξιόπιστων στοιχείων. Παράλληλα εφαρμόζεται και η ευρωπαϊκή στρατηγική για θέματα υγείας που έχουν σχέση με τη διατροφή, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. Πρόκειται για δράσεις καλύτερης ενημέρωσης των πολιτών, ευκολότερης πρόσβασης στην υγιεινή διατροφή, ενθάρρυνσης της σωματικής άσκησης και συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα. Άλλοι τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται η Ένωση περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την αντιγριπική προστασία, ιδίως μέσω του συστηματικού εμβολιασμού, τον έλεγχο την ποιότητας του αίματος των αιμοδοτών και των ανθρώπινων οργάνων που προορίζονται για μεταμόσχευση και τέλος την αποτελεσματική και έγκαιρη αντίδραση σε περίπτωση επιδημιών μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων.
Τραυματισμοί. Από την αρχή σχεδόν της ίδρυσής της η Ένωση έχει διαμορφώσει λεπτομερή νομοθεσία για την υγιεινή και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Για παράδειγμα, κάθε επιχείρηση οφείλει να αναπτύξει δραστηριότητες πρώτων βοηθειών, πυρασφάλειας και εκκένωσης των χώρων από τους εργαζομένους σε περίπτωση σοβαρού κινδύνου, ανάλογα με τη φύση των δραστηριοτήτων και το μέγεθός της. Σε κάθε επιχείρηση πρέπει να δημιουργηθεί υπηρεσία προστασίας και πρόληψης και να οργανωθεί η εκπαίδευση των εργαζομένων στην παροχή πρώτων βοηθειών. Επίσης, σε όλη την Ένωση ισχύουν ελάχιστες προδιαγραφές για την ύπαρξη και τη σήμανση των εξόδων κινδύνου, την πυρανίχνευση και την πυροπροστασία, τον εξαερισμό, τους χώρους ανάπαυσης του προσωπικού, τον εξοπλισμό υγιεινής, τη σήμανση των χώρων στους οποίους είναι υποχρεωτική η χρήση εξοπλισμού προστασίας και των θέσεων του εξοπλισμού πυρόσβεσης κλπ..
Ξεχωριστές νομοθετικές πράξεις ρυθμίζουν μεταξύ άλλων θέματα που αφορούν τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας, την εργασία σε οθόνες και την χειρωνακτική διακίνηση φορτίων που συνεπάγεται κινδύνους. Αλλά και την προστασία των νέων, των πρόσκαιρα εργαζόμενων και των εργαζόμενων γυναικών που είναι έγκυες, λεχώνες ή θηλάζουσες. Ρυθμίζονται επίσης νομοθετικά η προστασία των εργαζομένων από την έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες, σε αμίαντο, στο θόρυβο και σε μηχανικούς κραδασμούς, σε χημικούς παράγοντες, σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες και τέλος σε καρκινογόνους και μεταλλαξιογόνους παράγοντες. Η εφαρμογή της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι υποχρεωτική σε όλα τα κράτη μέλη (δηλαδή και στην Ελλάδα) αλλά ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια των εθνικών αρχών.
Άλλος μεγάλος τομέας που μας απασχόλησε στα προηγούμενα άρθρα ήταν οι τραυματισμοί στις μεταφορές, ιδίως τα τροχαία δυστυχήματα. Πέρα από την εκτεταμένη δράση της Ένωσης όσον αφορά τις προδιαγραφές ασφαλείας των οχημάτων, ιδίως την υποχρέωση εξοπλισμού τους με ζώνες ασφαλείας και αερόσακους, πολλά μέτρα έχουν ληφθεί και στον τομέα της ασφαλούς μεταφοράς επικίνδυνων φορτίων οδικώς, σιδηροδρομικώς, αεροπορικώς ή και με πλοία (προδιαγραφές δεξαμενών, σήμανση μεταφερόμενων ουσιών, εκπαίδευση προσωπικού). Επί σειρά ετών η Ένωση οργανώνει επίσης δράσεις για την οδική ασφάλεια με στόχο την καλύτερη εκπαίδευση των οδηγών αλλά και των πεζών, την αυστηρότερη εφαρμογή της νομοθεσίας, τη βελτίωση της ασφάλειας των οδικών υποδομών και των οχημάτων, την προώθηση της χρήσης νέων τεχνολογιών, την βελτίωση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και την προστασία των ευπαθών ομάδων.
Φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές. Η Ένωση έχει θεσπίσει οδηγίες για την αντιμετώπιση των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων που σχετίζονται με επικίνδυνες ουσίες, για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, για την ενημέρωση του πληθυσμού σε περίπτωση έκτακτου κινδύνου από ακτινοβολίες και για την προστασία των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας. Όλες προβλέπουν τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προστασία των πολιτών και τις σχετικές επιθεωρήσεις με τις οποίες θα διασφαλίζεται η εφαρμογή τους. Για τους σεισμούς η Ένωση έχει χρηματοδοτήσει πολυάριθμα ερευνητικά έργα και έχει θεσπίσει προδιαγραφές (ευρωκώδικες) για την αντοχή των υλικών σε καταπονήσεις. Για τις δασικές πυρκαγιές, παράλληλα με τη χρηματοδότηση μέτρων πρόληψης η Ένωση έχει αναπτύξει και το ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS) που προειδοποιεί καθημερινά τις αρμόδιες αρχές για τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
24 Οκτωβρίου 2012
Προφύλαξη από φυσικές καταστροφές
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 24 Οκτωβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Προφύλαξη από φυσικές καταστροφές
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Για τις φυσικές καταστροφές όπως είναι οι σεισμοί, οι πλημμύρες, οι δασικές πυρκαγιές, τα παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι) και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η πρόληψη ταυτίζεται με την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων …
Στο τρίτο μέρος της ομιλίας μου στο Ηράκλειο με θέμα «Ατυχήματα και καταστροφές – Πρόληψη και ελαχιστοποίηση επιπτώσεων» αναφέρθηκα στις φυσικές καταστροφές που μας απειλούν. Είναι γεγονός ότι κατά την τελευταία τριακονταετία οι μεγάλες φυσικές καταστροφές έχουν πολλαπλασιαστεί παγκοσμίως αλλά και στην Ευρώπη. Από τις στατιστικές που δημοσιεύουν τακτικά μεγάλες εταιρείες αντασφάλισης αλλά και διεθνείς οργανισμοί (π.χ. ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός) προκύπτει ότι οι φυσικές καταστροφές προκαλούν όλο και περισσότερες οικονομικές ζημιές αλλά, ευτυχώς, όλο και λιγότερα ανθρώπινα θύματα. Πράγματι, στις κοινωνίες μας, ιδίως στην Ευρώπη, τα μέτρα πρόληψης διασφαλίζουν την σωτηρία των ανθρώπων. Αντίθετα, οι διαταραχές που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές στην οικονομική διαδικασία, όπως για παράδειγμα η καταστροφή σπιτιών, βιομηχανιών και υποδομών, η διακοπή των επικοινωνιών και τέλος η συχνά μακροχρόνια αποκατάσταση των ζημιών, έχουν σημαντικές και μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις. Όμως, τι μπορεί να κάνει ο πολίτης για να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις από τις φυσικές καταστροφές; Πολλά, αρκεί να λάβει τα μέτρα του εγκαίρως.
Στη χώρα μας η σημαντικότερη φυσική απειλή είναι βέβαια οι σεισμοί. Οι επιστήμονες μας λένε ότι στην Ελλάδα απελευθερώνεται το 50% περίπου της σεισμικής ενέργειας που πλήττει τον ευρωπαϊκό χώρο. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας φοβίζει. Αν κτίσουμε το νέο μας σπίτι (ή ενισχύσουμε το υπάρχον), παίρνοντας όλα τα μέτρα που προβλέπει ο αντισεισμικός κανονισμός, είναι σίγουρο ότι δεν θα κινδυνεύσουμε. Πρέπει όμως να ακολουθήσουμε πιστά τη μελέτη του πολιτικού μηχανικού. Ακόμη και μια αθώα επέμβαση κατά την κατασκευή (π.χ. ένα άνοιγμα εκεί που δεν προβλέπεται, η μικρή μετατόπιση μιας κολώνας, το κτίσιμο ενός μπαλκονιού) μπορεί να έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα σε περίπτωση σεισμού. Φροντίζουμε επίσης την ποιότητα των σοβάδων (για να μην ξεκολλήσουν), τη στήριξη των φωτιστικών και των επίπλων (για να μην πέσουν) ακόμη και τα καντήλια ή άλλες πηγές θερμότητας (που ανατρεπόμενες θα προκαλέσουν πυρκαγιά). Σημασία έχει επίσης και η ποιότητα του εδάφους πάνω στην οποία έχει κτιστεί το σπίτι - ο Παρθενώνας δεν έχει πέσει γιατί είναι κτισμένος πάνω στον αθηναϊκό σχιστόλιθο, ένα σκληρό πέτρωμα πάνω στο οποίο είναι κτισμένο μεγάλο μέρος της παλιάς Αθήνας.
Η προφύλαξη από πλημμύρες στηρίζεται κυρίως στην επιλογή της τοποθεσίας. Αν κτίσουμε μέσα στη λεκάνη απορροής ενός ποταμού, κάποια στιγμή θα κινδυνεύσουμε να πλημμυρήσουμε από νερά ή από λάσπες. Βέβαια, η πολιτεία μπορεί να μας προφυλάξει με κάποια αντιπλημμυρικά έργα αλλά «όποιος φυλάει τα ρούχα του έχει τα μισά». Όσοι πάντως επιμείνουνε να κατοικούνε σε περιοχές υψηλής επικινδυνότητας θα πρέπει να έχουν σχεδιάσει την διαφυγή τους προς κάποια ασφαλή περιοχή και να ακούνε τακτικά τα δελτία αναγγελίας επικίνδυνων καιρικών φαινομένων για να μην τους πιάσει η πλημμύρα στον ύπνο …
Στην προφύλαξη από τις πυρκαγιές γενικά, αλλά και τις δασικές πυρκαγιές ειδικότερα, έχουμε αναφερθεί κατ' επανάληψη από την στήλη αυτή. Για να προλάβουμε αλλά και για να καταπολεμήσουμε τη φωτιά θα πρέπει να επιτεθούμε σε μία από τις τρεις συνιστώσες της φωτιάς - την καύσιμη ύλη, το οξειδωτικό και το έναυσμα - να σπάσουμε δηλαδή το επιλεγόμενο «τρίγωνο της φωτιάς». Μειώνουμε την καύσιμη ύλη με τακτικό καθάρισμα ξερόκλαδων, αγριόχορτων, εύφλεκτων σκουπιδιών, γύρω από τα σπίτια μας αλλά και στους κοινόχρηστους χώρους, ιδίως στα περιαστικά δάση. Δεν καίμε ξερόχορτα, δεν κάνουμε ψησταριές στο ύπαιθρο και φροντίζουμε για τον καθαρισμό των μονωτήρων της ΔΕΗ που μπορεί να δημιουργήσουν σπινθήρες και να προκαλέσουν πυρκαγιά. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται τις ημέρες με ισχυρούς ανέμους - το οξειδωτικό που λέγαμε και το οποίο δυστυχώς δεν το ελέγχουμε.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν μια διαρκώς διογκούμενη φυσική απειλή που συνδέεται και με την αλλαγή του κλίματος. Πρόκειται για τις πολύ έντονες καταιγίδες με ισχυρούς ανέμους και μεγάλες βροχοπτώσεις αλλά και για τα κύματα ξηρασίας που μπορούν να πλήξουν τις περιοχές μας. Η ενίσχυση των κτηρίων για να καταστούν ανθεκτικότερα στα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι μια πρώτη ενέργεια που μπορεί να συνδυαστεί με τις ενισχύσεις για την αντιμετώπιση σεισμού. Στην αντιμετώπιση των πλημμυρών αναφερθήκαμε παραπάνω. Η αντιμετώπιση της επερχόμενης ξηρασίας περιλαμβάνει την προσεκτική αξιοποίηση όλων των υδατικών πόρων. Επί αιώνες τα νησιά μας υδρεύονταν από τις στέρνες στις οποίες συγκεντρωνόταν το νερό της βροχής, παράδειγμα που μπορούμε άνετα να ακολουθήσουμε με την κατασκευή (ή την επισκευή υφιστάμενων) δεξαμενών νερού σε κάθε σπίτι. Παράλληλα με κάποια μεγάλα έργα κατασκευής φραγμάτων και λιμνοδεξαμενών συγκέντρωσης νερού από την πολιτεία, σε ατομικό επίπεδο μπορούμε να περιορίσουμε την σπατάλη του νερού ρυθμίζοντας κατάλληλα τις αρδεύσεις αλλά και μειώνοντας την κατανάλωση του νερού οικιακής χρήσης.
Τελευταία φυσική απειλή στην οποία θα αναφερθούμε είναι τα παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι). Στο παρελθόν η Κρήτη είχε πληγεί από τέτοια φαινόμενα που οφείλονταν σε εκρήξεις γειτονικών ηφαιστείων (π.χ. της Σαντορίνης) ή σε σεισμούς. Η πρόληψη συνίσταται στην σωστή επιλογή της τοποθεσίας των οικοδομών μακριά από θεωρητικώς απειλούμενες παράκτιες ζώνες. Βέβαια, η σχετική σπουδαιότητα της απειλής σε σχέση με άλλες φυσικές απειλές όπως οι σεισμοί είναι πολύ μικρότερη και οι απειλούμενες παράκτιες ζώνες, κυρίως στο βόρειο τμήμα της Κρήτης έχουν μικρό σχετικά πλάτος, όπως έχουν δείξει πρόσφατες επιστημονικές προσομοιώσεις.
Αξίζει όμως να αναφερθούμε και στα μέτρα που έχει λάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της πρόληψης ατυχημάτων και καταστροφών, κάτι που θα κάνουμε στο επόμενο άρθρο.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Προφύλαξη από φυσικές καταστροφές
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Για τις φυσικές καταστροφές όπως είναι οι σεισμοί, οι πλημμύρες, οι δασικές πυρκαγιές, τα παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι) και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η πρόληψη ταυτίζεται με την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων …
Στο τρίτο μέρος της ομιλίας μου στο Ηράκλειο με θέμα «Ατυχήματα και καταστροφές – Πρόληψη και ελαχιστοποίηση επιπτώσεων» αναφέρθηκα στις φυσικές καταστροφές που μας απειλούν. Είναι γεγονός ότι κατά την τελευταία τριακονταετία οι μεγάλες φυσικές καταστροφές έχουν πολλαπλασιαστεί παγκοσμίως αλλά και στην Ευρώπη. Από τις στατιστικές που δημοσιεύουν τακτικά μεγάλες εταιρείες αντασφάλισης αλλά και διεθνείς οργανισμοί (π.χ. ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός) προκύπτει ότι οι φυσικές καταστροφές προκαλούν όλο και περισσότερες οικονομικές ζημιές αλλά, ευτυχώς, όλο και λιγότερα ανθρώπινα θύματα. Πράγματι, στις κοινωνίες μας, ιδίως στην Ευρώπη, τα μέτρα πρόληψης διασφαλίζουν την σωτηρία των ανθρώπων. Αντίθετα, οι διαταραχές που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές στην οικονομική διαδικασία, όπως για παράδειγμα η καταστροφή σπιτιών, βιομηχανιών και υποδομών, η διακοπή των επικοινωνιών και τέλος η συχνά μακροχρόνια αποκατάσταση των ζημιών, έχουν σημαντικές και μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις. Όμως, τι μπορεί να κάνει ο πολίτης για να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις από τις φυσικές καταστροφές; Πολλά, αρκεί να λάβει τα μέτρα του εγκαίρως.
Στη χώρα μας η σημαντικότερη φυσική απειλή είναι βέβαια οι σεισμοί. Οι επιστήμονες μας λένε ότι στην Ελλάδα απελευθερώνεται το 50% περίπου της σεισμικής ενέργειας που πλήττει τον ευρωπαϊκό χώρο. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας φοβίζει. Αν κτίσουμε το νέο μας σπίτι (ή ενισχύσουμε το υπάρχον), παίρνοντας όλα τα μέτρα που προβλέπει ο αντισεισμικός κανονισμός, είναι σίγουρο ότι δεν θα κινδυνεύσουμε. Πρέπει όμως να ακολουθήσουμε πιστά τη μελέτη του πολιτικού μηχανικού. Ακόμη και μια αθώα επέμβαση κατά την κατασκευή (π.χ. ένα άνοιγμα εκεί που δεν προβλέπεται, η μικρή μετατόπιση μιας κολώνας, το κτίσιμο ενός μπαλκονιού) μπορεί να έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα σε περίπτωση σεισμού. Φροντίζουμε επίσης την ποιότητα των σοβάδων (για να μην ξεκολλήσουν), τη στήριξη των φωτιστικών και των επίπλων (για να μην πέσουν) ακόμη και τα καντήλια ή άλλες πηγές θερμότητας (που ανατρεπόμενες θα προκαλέσουν πυρκαγιά). Σημασία έχει επίσης και η ποιότητα του εδάφους πάνω στην οποία έχει κτιστεί το σπίτι - ο Παρθενώνας δεν έχει πέσει γιατί είναι κτισμένος πάνω στον αθηναϊκό σχιστόλιθο, ένα σκληρό πέτρωμα πάνω στο οποίο είναι κτισμένο μεγάλο μέρος της παλιάς Αθήνας.
Η προφύλαξη από πλημμύρες στηρίζεται κυρίως στην επιλογή της τοποθεσίας. Αν κτίσουμε μέσα στη λεκάνη απορροής ενός ποταμού, κάποια στιγμή θα κινδυνεύσουμε να πλημμυρήσουμε από νερά ή από λάσπες. Βέβαια, η πολιτεία μπορεί να μας προφυλάξει με κάποια αντιπλημμυρικά έργα αλλά «όποιος φυλάει τα ρούχα του έχει τα μισά». Όσοι πάντως επιμείνουνε να κατοικούνε σε περιοχές υψηλής επικινδυνότητας θα πρέπει να έχουν σχεδιάσει την διαφυγή τους προς κάποια ασφαλή περιοχή και να ακούνε τακτικά τα δελτία αναγγελίας επικίνδυνων καιρικών φαινομένων για να μην τους πιάσει η πλημμύρα στον ύπνο …
Στην προφύλαξη από τις πυρκαγιές γενικά, αλλά και τις δασικές πυρκαγιές ειδικότερα, έχουμε αναφερθεί κατ' επανάληψη από την στήλη αυτή. Για να προλάβουμε αλλά και για να καταπολεμήσουμε τη φωτιά θα πρέπει να επιτεθούμε σε μία από τις τρεις συνιστώσες της φωτιάς - την καύσιμη ύλη, το οξειδωτικό και το έναυσμα - να σπάσουμε δηλαδή το επιλεγόμενο «τρίγωνο της φωτιάς». Μειώνουμε την καύσιμη ύλη με τακτικό καθάρισμα ξερόκλαδων, αγριόχορτων, εύφλεκτων σκουπιδιών, γύρω από τα σπίτια μας αλλά και στους κοινόχρηστους χώρους, ιδίως στα περιαστικά δάση. Δεν καίμε ξερόχορτα, δεν κάνουμε ψησταριές στο ύπαιθρο και φροντίζουμε για τον καθαρισμό των μονωτήρων της ΔΕΗ που μπορεί να δημιουργήσουν σπινθήρες και να προκαλέσουν πυρκαγιά. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται τις ημέρες με ισχυρούς ανέμους - το οξειδωτικό που λέγαμε και το οποίο δυστυχώς δεν το ελέγχουμε.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν μια διαρκώς διογκούμενη φυσική απειλή που συνδέεται και με την αλλαγή του κλίματος. Πρόκειται για τις πολύ έντονες καταιγίδες με ισχυρούς ανέμους και μεγάλες βροχοπτώσεις αλλά και για τα κύματα ξηρασίας που μπορούν να πλήξουν τις περιοχές μας. Η ενίσχυση των κτηρίων για να καταστούν ανθεκτικότερα στα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι μια πρώτη ενέργεια που μπορεί να συνδυαστεί με τις ενισχύσεις για την αντιμετώπιση σεισμού. Στην αντιμετώπιση των πλημμυρών αναφερθήκαμε παραπάνω. Η αντιμετώπιση της επερχόμενης ξηρασίας περιλαμβάνει την προσεκτική αξιοποίηση όλων των υδατικών πόρων. Επί αιώνες τα νησιά μας υδρεύονταν από τις στέρνες στις οποίες συγκεντρωνόταν το νερό της βροχής, παράδειγμα που μπορούμε άνετα να ακολουθήσουμε με την κατασκευή (ή την επισκευή υφιστάμενων) δεξαμενών νερού σε κάθε σπίτι. Παράλληλα με κάποια μεγάλα έργα κατασκευής φραγμάτων και λιμνοδεξαμενών συγκέντρωσης νερού από την πολιτεία, σε ατομικό επίπεδο μπορούμε να περιορίσουμε την σπατάλη του νερού ρυθμίζοντας κατάλληλα τις αρδεύσεις αλλά και μειώνοντας την κατανάλωση του νερού οικιακής χρήσης.
Τελευταία φυσική απειλή στην οποία θα αναφερθούμε είναι τα παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι). Στο παρελθόν η Κρήτη είχε πληγεί από τέτοια φαινόμενα που οφείλονταν σε εκρήξεις γειτονικών ηφαιστείων (π.χ. της Σαντορίνης) ή σε σεισμούς. Η πρόληψη συνίσταται στην σωστή επιλογή της τοποθεσίας των οικοδομών μακριά από θεωρητικώς απειλούμενες παράκτιες ζώνες. Βέβαια, η σχετική σπουδαιότητα της απειλής σε σχέση με άλλες φυσικές απειλές όπως οι σεισμοί είναι πολύ μικρότερη και οι απειλούμενες παράκτιες ζώνες, κυρίως στο βόρειο τμήμα της Κρήτης έχουν μικρό σχετικά πλάτος, όπως έχουν δείξει πρόσφατες επιστημονικές προσομοιώσεις.
Αξίζει όμως να αναφερθούμε και στα μέτρα που έχει λάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της πρόληψης ατυχημάτων και καταστροφών, κάτι που θα κάνουμε στο επόμενο άρθρο.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
16 Οκτωβρίου 2012
Μακροζωία και ευζωία χάρις στην πρόληψη ΙI
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 16 Οκτωβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Μακροζωία και ευζωία χάρις στην πρόληψη ΙI
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Συνεχίζουμε την ανάλυση των μέτρων πρόληψης από ατυχήματα και καταστροφές εστιάζοντας την προσοχή μας στους τραυματισμούς και στις μεγάλες φυσικές καταστροφές
Την περασμένη εβδομάδα αρχίσαμε να μιλάμε για τους τραυματισμούς με βάση την ανάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την οποία προκύπτει ότι οι τραυματισμοί αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παιδιών, εφήβων και νέων. Στα παιδιά, οι θανατηφόροι τραυματισμοί οφείλονται κυρίως στα τροχαία, στους πνιγμούς και στις πυρκαγιές, ενώ στους νέους πρωτοστατούν τα τροχαία και οι αυτοκτονίες. Στην Ελλάδα έχουμε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων λόγω τραυματισμών από τροχαία και πνιγμούς γενικά, και το μικρότερο ποσοστό θανάτων από τραυματισμούς στους ηλικιωμένους. Από την ανάλυση των τραυματισμών ανά τομέα προκύπτει επίσης ότι τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν στο σπίτι, στο σχολείο και κατά τη διάρκεια της ψυχαγωγίας. Ακολουθούν τα ατυχήματα στις μεταφορές (κυρίως τα τροχαία), η διαπροσωπική βία, και τα ατυχήματα στο χώρο εργασίας.
Έχει ενδιαφέρον να εστιάσουμε την προσοχή μας στους τραυματισμούς που συμβαίνουν στο σπίτι και κατά την ψυχαγωγία. Στην Ελλάδα έχουμε ετησίως πάνω από 1.623 θανάτους από τέτοιους τραυματισμούς, δηλαδή σχεδόν όσους θανάτους έχουμε και από τροχαία (1.630)! Δυστυχώς δεν διαθέτουμε στοιχεία για τους μη θανατηφόρους τραυματισμούς και τις αναπηρίες από τα ατυχήματα στο σπίτι και στην ψυχαγωγία - αντίστοιχα, οι μη θανατηφόροι τραυματισμοί από τροχαία ανέρχονται σε σχεδόν 21.000. Γνωρίζουμε ότι οι τραυματισμοί στο σπίτι και την ψυχαγωγία οφείλονται κυρίως στα ψυχαγωγικά παιχνίδια και τις αθλητικές δραστηριότητες αλλά και στις οικιακές εργασίες και τα μαστορέματα. Μάλιστα, το πιο επικίνδυνο άθλημα είναι το ποδόσφαιρο (σε αυτό οφείλονται πάνω από το ένα τρίτο των τραυματισμών από αθλήματα) και ακολουθούν η χειροσφαίριση (χάντμπολ), η γυμναστική / αεροβική, το σκι και η ιππασία. Στις οικιακές εργασίες οι περισσότεροι τραυματισμοί οφείλονται στα εργαλεία που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα, στα μαχαιροπήρουνα και στις σκάλες ή σκαλωσιές. Στις σκάλες οφείλονται και οι περισσότεροι τραυματισμοί που σημειώνονται όταν κάνουμε μαστορέματα και ακολουθούν οι τραυματισμοί από φορητά τρυπάνια, τρίφτες και ηλεκτρικά πριόνια.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν και οι τραυματισμοί στους χώρους εργασίας. Ευτυχώς στην Ελλάδα οι ετήσιοι θάνατοι από εργατικά ατυχήματα είναι σχετικά λίγοι (103), ιδιαίτερα σημαντικοί όμως είναι οι μη θανατηφόροι τραυματισμοί (16.529) που μπορούν να συγκριθούν σχεδόν με εκείνους των τροχαίων. Οι περισσότεροι τραυματισμοί σημειώνονται στον κλάδο της οικοδομής και ακολουθούν η βιομηχανία, η εφοδιαστική (αποθήκευση και διακίνηση εμπορευμάτων) και η γεωργία με την δασοπονία και το κυνήγι. Όσον αφορά τέλος τα τροχαία, αξίζει να σημειωθεί ότι οι παραπάνω από τους μισούς θανάτους σημειώνονται σε δυστυχήματα με επιβατικά αυτοκίνητα και ακολουθούν τα δυστυχήματα με πεζούς (περίπου ένας στους πέντε) και με μοτοσυκλέτες (πάνω από ένας στους δέκα). Με βάση τα παραπάνω η σωστή πρόληψη των τραυματισμών θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλές συνιστώσες οι οποίες είναι προφανές ότι εξαρτώνται και από την ηλικία. Η κυκλοφοριακή αγωγή των παιδιών πρέπει να αποτελέσει σαφή προτεραιότητα, όπως και τα μαθήματα κολύμβησης από όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία. Στα παιδιά πρέπει να απαγορεύεται να παίζουν με σπίρτα και αναπτήρες ενώ οι ενήλικες πρέπει να κρατούν μακριά από τα παιδιά και κλειδωμένα σε ασφαλές μέρος όλα τα δηλητήρια που κυκλοφορούν στο σπίτι (απορρυπαντικά και υλικά καθαρισμού, φάρμακα και φυτοφάρμακα, λιπάσματα, εντομοκτόνα, κλπ.). Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η διατήρηση του διαλόγου με τους νέους με στόχο την πρόληψη των αυτοκτονιών αλλά και η έγκαιρη διάγνωση των φαινομένων ενδοσχολικής βίας.
Όσον αφορά την πρόληψη των τροχαίων, οι νέοι αλλά και οι μεγαλύτεροι πρέπει να μάθουν να φορούν ζώνη όταν μπαίνουν στο αυτοκίνητο και κράνος όταν ανεβαίνουν στη μοτοσυκλέτα. Δεν οδηγούμε όταν έχουμε πιεί και δεν μιλούμε στο κινητό όταν οδηγούμε! Τα παιδιά στο αυτοκίνητο τοποθετούνται σε σωστά παιδικά καθίσματα και δένονται με τις ζώνες ασφαλείας. Γενικά, προσέχουμε στο δρόμο είτε ως οδηγοί, είτε ως πεζοί. Προσέχουμε στο γήπεδο (ιδίως όταν παίζουμε ποδόσφαιρο) αλλά και στο γυμναστήριο. Προσέχουμε στην κουζίνα όταν χρησιμοποιούμε διάφορα εργαλεία, συσκευές και φριτέζες αλλά και γενικά όταν καταπιανόμαστε με μαστορέματα - ιδίως αν πρόκειται να ανεβούμε σε σκάλα ή σκαλωσιά, να χρησιμοποιήσουμε φορητά τρυπάνια ή τρίφτες ή και ηλεκτρικά πριόνια.
Αλλά προσοχή χρειάζεται και στους χώρους εργασίας. Η οικοδομή είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και απαιτεί αυστηρή τήρηση των κανόνων ασφαλείας (χρήση κράνους, προσοχή στις σκαλωσιές και στις χωματουργικές εργασίες). Οι βιομηχανικοί εργάτες πρέπει επίσης να εφαρμόζουν πιστά τις οδηγίες ασφαλείας ανάλογα με το είδος της βιομηχανίας (καρκινογόνες ή δηλητηριώδεις χημικές ουσίες, σκόνες, εκρηκτικές ατμόσφαιρες). Ιδιαίτερα προσεκτικοί πρέπει να είναι και οι εργαζόμενοι στην εφοδιαστική, ιδίως αν χρησιμοποιούν ειδικά μηχανήματα, αλλά και οι αγρότες - όταν χρησιμοποιούν γεωργικά μηχανήματα ή φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Η χρήση του προβλεπόμενου προστατευτικού εξοπλισμού (μάσκες, γάντια, γυαλιά) εξασφαλίζει ελαχιστοποίηση των βλαβερών επιπτώσεων στην υγεία από τα διάφορα δηλητήρια που χρησιμοποιούνται στα γεωργικά φάρμακα, ενώ η πλύση των προστατευτικών ενδυμάτων χωριστά από τα ρούχα της υπόλοιπης οικογένειες εξασφαλίζει την προστασία των παιδιών και των νέων από τα δηλητήρια αυτά.
Το επόμενο κεφάλαιο αφορά τις φυσικές καταστροφές, και τι προληπτικά μέτρα πρέπει να λάβουν οι πολίτες για να προστατευθούν καλύτερα από τους σεισμούς, τις πλημμύρες και τις δασικές πυρκαγιές που είναι οι κυριότερες φυσικές απειλές που επικρέμανται ως σπαθί του Δαμοκλή πάνω από τα κεφάλια μας. Αλλά και από τα έντονα καιρικά φαινόμενα (που συνδέονται με την επερχόμενη κλιματική αλλαγή) και τα παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι) από τα οποία φαίνεται πως κινδυνεύει και η Κρήτη.
Επειδή όμως ο χώρος είναι περιορισμένος, επιτρέψτε μου σε αυτά να αφιερώσω το επόμενο άρθρο μου …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Μακροζωία και ευζωία χάρις στην πρόληψη ΙI
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Συνεχίζουμε την ανάλυση των μέτρων πρόληψης από ατυχήματα και καταστροφές εστιάζοντας την προσοχή μας στους τραυματισμούς και στις μεγάλες φυσικές καταστροφές
Την περασμένη εβδομάδα αρχίσαμε να μιλάμε για τους τραυματισμούς με βάση την ανάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την οποία προκύπτει ότι οι τραυματισμοί αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παιδιών, εφήβων και νέων. Στα παιδιά, οι θανατηφόροι τραυματισμοί οφείλονται κυρίως στα τροχαία, στους πνιγμούς και στις πυρκαγιές, ενώ στους νέους πρωτοστατούν τα τροχαία και οι αυτοκτονίες. Στην Ελλάδα έχουμε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων λόγω τραυματισμών από τροχαία και πνιγμούς γενικά, και το μικρότερο ποσοστό θανάτων από τραυματισμούς στους ηλικιωμένους. Από την ανάλυση των τραυματισμών ανά τομέα προκύπτει επίσης ότι τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν στο σπίτι, στο σχολείο και κατά τη διάρκεια της ψυχαγωγίας. Ακολουθούν τα ατυχήματα στις μεταφορές (κυρίως τα τροχαία), η διαπροσωπική βία, και τα ατυχήματα στο χώρο εργασίας.
Έχει ενδιαφέρον να εστιάσουμε την προσοχή μας στους τραυματισμούς που συμβαίνουν στο σπίτι και κατά την ψυχαγωγία. Στην Ελλάδα έχουμε ετησίως πάνω από 1.623 θανάτους από τέτοιους τραυματισμούς, δηλαδή σχεδόν όσους θανάτους έχουμε και από τροχαία (1.630)! Δυστυχώς δεν διαθέτουμε στοιχεία για τους μη θανατηφόρους τραυματισμούς και τις αναπηρίες από τα ατυχήματα στο σπίτι και στην ψυχαγωγία - αντίστοιχα, οι μη θανατηφόροι τραυματισμοί από τροχαία ανέρχονται σε σχεδόν 21.000. Γνωρίζουμε ότι οι τραυματισμοί στο σπίτι και την ψυχαγωγία οφείλονται κυρίως στα ψυχαγωγικά παιχνίδια και τις αθλητικές δραστηριότητες αλλά και στις οικιακές εργασίες και τα μαστορέματα. Μάλιστα, το πιο επικίνδυνο άθλημα είναι το ποδόσφαιρο (σε αυτό οφείλονται πάνω από το ένα τρίτο των τραυματισμών από αθλήματα) και ακολουθούν η χειροσφαίριση (χάντμπολ), η γυμναστική / αεροβική, το σκι και η ιππασία. Στις οικιακές εργασίες οι περισσότεροι τραυματισμοί οφείλονται στα εργαλεία που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα, στα μαχαιροπήρουνα και στις σκάλες ή σκαλωσιές. Στις σκάλες οφείλονται και οι περισσότεροι τραυματισμοί που σημειώνονται όταν κάνουμε μαστορέματα και ακολουθούν οι τραυματισμοί από φορητά τρυπάνια, τρίφτες και ηλεκτρικά πριόνια.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν και οι τραυματισμοί στους χώρους εργασίας. Ευτυχώς στην Ελλάδα οι ετήσιοι θάνατοι από εργατικά ατυχήματα είναι σχετικά λίγοι (103), ιδιαίτερα σημαντικοί όμως είναι οι μη θανατηφόροι τραυματισμοί (16.529) που μπορούν να συγκριθούν σχεδόν με εκείνους των τροχαίων. Οι περισσότεροι τραυματισμοί σημειώνονται στον κλάδο της οικοδομής και ακολουθούν η βιομηχανία, η εφοδιαστική (αποθήκευση και διακίνηση εμπορευμάτων) και η γεωργία με την δασοπονία και το κυνήγι. Όσον αφορά τέλος τα τροχαία, αξίζει να σημειωθεί ότι οι παραπάνω από τους μισούς θανάτους σημειώνονται σε δυστυχήματα με επιβατικά αυτοκίνητα και ακολουθούν τα δυστυχήματα με πεζούς (περίπου ένας στους πέντε) και με μοτοσυκλέτες (πάνω από ένας στους δέκα). Με βάση τα παραπάνω η σωστή πρόληψη των τραυματισμών θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλές συνιστώσες οι οποίες είναι προφανές ότι εξαρτώνται και από την ηλικία. Η κυκλοφοριακή αγωγή των παιδιών πρέπει να αποτελέσει σαφή προτεραιότητα, όπως και τα μαθήματα κολύμβησης από όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία. Στα παιδιά πρέπει να απαγορεύεται να παίζουν με σπίρτα και αναπτήρες ενώ οι ενήλικες πρέπει να κρατούν μακριά από τα παιδιά και κλειδωμένα σε ασφαλές μέρος όλα τα δηλητήρια που κυκλοφορούν στο σπίτι (απορρυπαντικά και υλικά καθαρισμού, φάρμακα και φυτοφάρμακα, λιπάσματα, εντομοκτόνα, κλπ.). Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η διατήρηση του διαλόγου με τους νέους με στόχο την πρόληψη των αυτοκτονιών αλλά και η έγκαιρη διάγνωση των φαινομένων ενδοσχολικής βίας.
Όσον αφορά την πρόληψη των τροχαίων, οι νέοι αλλά και οι μεγαλύτεροι πρέπει να μάθουν να φορούν ζώνη όταν μπαίνουν στο αυτοκίνητο και κράνος όταν ανεβαίνουν στη μοτοσυκλέτα. Δεν οδηγούμε όταν έχουμε πιεί και δεν μιλούμε στο κινητό όταν οδηγούμε! Τα παιδιά στο αυτοκίνητο τοποθετούνται σε σωστά παιδικά καθίσματα και δένονται με τις ζώνες ασφαλείας. Γενικά, προσέχουμε στο δρόμο είτε ως οδηγοί, είτε ως πεζοί. Προσέχουμε στο γήπεδο (ιδίως όταν παίζουμε ποδόσφαιρο) αλλά και στο γυμναστήριο. Προσέχουμε στην κουζίνα όταν χρησιμοποιούμε διάφορα εργαλεία, συσκευές και φριτέζες αλλά και γενικά όταν καταπιανόμαστε με μαστορέματα - ιδίως αν πρόκειται να ανεβούμε σε σκάλα ή σκαλωσιά, να χρησιμοποιήσουμε φορητά τρυπάνια ή τρίφτες ή και ηλεκτρικά πριόνια.
Αλλά προσοχή χρειάζεται και στους χώρους εργασίας. Η οικοδομή είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη και απαιτεί αυστηρή τήρηση των κανόνων ασφαλείας (χρήση κράνους, προσοχή στις σκαλωσιές και στις χωματουργικές εργασίες). Οι βιομηχανικοί εργάτες πρέπει επίσης να εφαρμόζουν πιστά τις οδηγίες ασφαλείας ανάλογα με το είδος της βιομηχανίας (καρκινογόνες ή δηλητηριώδεις χημικές ουσίες, σκόνες, εκρηκτικές ατμόσφαιρες). Ιδιαίτερα προσεκτικοί πρέπει να είναι και οι εργαζόμενοι στην εφοδιαστική, ιδίως αν χρησιμοποιούν ειδικά μηχανήματα, αλλά και οι αγρότες - όταν χρησιμοποιούν γεωργικά μηχανήματα ή φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Η χρήση του προβλεπόμενου προστατευτικού εξοπλισμού (μάσκες, γάντια, γυαλιά) εξασφαλίζει ελαχιστοποίηση των βλαβερών επιπτώσεων στην υγεία από τα διάφορα δηλητήρια που χρησιμοποιούνται στα γεωργικά φάρμακα, ενώ η πλύση των προστατευτικών ενδυμάτων χωριστά από τα ρούχα της υπόλοιπης οικογένειες εξασφαλίζει την προστασία των παιδιών και των νέων από τα δηλητήρια αυτά.
Το επόμενο κεφάλαιο αφορά τις φυσικές καταστροφές, και τι προληπτικά μέτρα πρέπει να λάβουν οι πολίτες για να προστατευθούν καλύτερα από τους σεισμούς, τις πλημμύρες και τις δασικές πυρκαγιές που είναι οι κυριότερες φυσικές απειλές που επικρέμανται ως σπαθί του Δαμοκλή πάνω από τα κεφάλια μας. Αλλά και από τα έντονα καιρικά φαινόμενα (που συνδέονται με την επερχόμενη κλιματική αλλαγή) και τα παλιρροϊκά κύματα (τσουνάμι) από τα οποία φαίνεται πως κινδυνεύει και η Κρήτη.
Επειδή όμως ο χώρος είναι περιορισμένος, επιτρέψτε μου σε αυτά να αφιερώσω το επόμενο άρθρο μου …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
09 Οκτωβρίου 2012
Μακροζωία και ευζωία χάρις στην πρόληψη Ι
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 9 Οκτωβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Μακροζωία και ευζωία χάρις στην πρόληψη Ι
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Την υγεία μας επιβουλεύονται πολυάριθμες απειλές, τις περισσότερες από τις οποίες μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε προληπτικά για να ζήσουμε περισσότερο και μάλιστα χωρίς να υποφέρουμε …
Πριν από λίγες μέρες μίλησα στο Ηράκλειο με θέμα «Ατυχήματα και καταστροφές – Πρόληψη και ελαχιστοποίηση επιπτώσεων». Η καλή φίλη Ελένη Βουγιούκαλου, που δημιούργησε το Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο (ΑΛΠ), αρχικά στα Χανιά και στη συνέχεια και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. μου έκανε την τιμή να με καλέσει ως πρώτο ομιλητή στον κύκλο μαθημάτων για την «Ψυχική και Σωματική Υγεία» στο ΑΛΠ Κρήτης στο Ηράκλειο. Η ομιλία αυτή μου έδωσε την ευκαιρία να ανακεφαλαιώσω πολλά από τα θέματα στα οποία έχω αναφερθεί κατ’ επανάληψη από αυτήν εδώ τη στήλη αλλά και να τα συμπληρώσω με νέα στοιχεία και αναλύσεις.
Ας δούμε κατ’ αρχάς από τι κινδυνεύει η ζωή και η υγεία μας. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) έχει συγκεντρώσει στατιστικές από όλες τις χώρες του κόσμου σχετικά με την ετήσια επιβάρυνση της υγείας από τις διάφορες ασθένειες. Τα στοιχεία αφορούν αριθμό θανάτων και αριθμό των λεγόμενων DALYs (από το disability adjusted life years ή έτη ζωής σταθμισμένα ως προς την αναπηρία). Τα DALYs αποτελούν ένα μέτρο των ετών ζωής που χάνονται λόγω της αναπηρίας σε σχέση με το προσδόκιμο, σε συνδυασμό με τα έτη της «υγιούς» ζωής που χάνονται λόγω κακής υγείας ή αναπηρίας. Με βάση αυτά τα στοιχεία, διαπιστώνουμε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 (ΕΕ των 27) ο κόσμος πεθαίνει κάθε χρόνο πρωτίστως από καρδιαγγειακά νοσήματα και ακολουθούν οι νεοπλασίες (καρκίνοι), οι ασθένειες του αναπνευστικού και του πεπτικού/ουρογεννητικού, οι τραυματισμοί και οι νευροψυχιατρικές παθήσεις. Παράλληλα, η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής οφείλεται πρωτίστως στις νευροψυχιατρικές παθήσεις και ακολουθούν τα καρδιαγγειακά, οι νεοπλασίες, οι περιγεννητικές και άλλες συγγενείς ανωμαλίες καθώς τέλος οι τραυματισμοί.
Με βάση τα παραπάνω η ΠΟΥ προχώρησε σε ανάλυση των παραγόντων που επιβαρύνουν την υγεία προκαλώντας θάνατο ή υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Αυτοί περιλαμβάνουν το κάπνισμα, η υπέρταση, το υπερβολικό βάρος, η έλλειψη φυσικής άσκησης, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ψηλή χοληστερίνη, η αστική ατμοσφαιρική ρύπανση, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η μη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και τα ναρκωτικά. Συνεπώς, πρόληψη σημαίνει ελαχιστοποίηση ή και εξάλειψη αυτών των παραγόντων κινδύνου. Με άλλα λόγια. Πρώτον, κόβουμε το κάπνισμα. Δεύτερον, παρακολουθούμε μέσω τακτικών ιατρικών εξετάσεων την υπέρταση, το βάρος, το ζάχαρο και την χοληστερίνη. Τρίτον, ασκούμεθα καθημερινά επί μισή ή μία τουλάχιστον ώρα – ένας περίπατος με γοργό βήμα αρκεί. Τέταρτον, προσέχουμε τη διατροφή μας, δηλαδή δεν καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες αλκοολούχων ποτών, τρώμε πολλά φρούτα και λαχανικά και λίγα λιπαρά. Πέμπτον, φροντίζουμε να αναπνέουμε καθαρό αέρα και να πίνουμε καθαρό νερό. Η λήψη και επιπλέον προφυλάξεων, π.χ. κατά τις σεξουαλικές επαφές και σε ορισμένους χώρους εργασίας με μολυσμένες ατμόσφαιρες είναι εξίσου χρήσιμες. Η ΠΟΥ μάλιστα εκτιμά ότι όποιος πετύχει όλα τα παραπάνω θα ζήσει εννέα χρόνια παραπάνω …
Ας επιμείνουμε λίγο παραπάνω στην καρδιακή ανακοπή. Σύμφωνα με στοιχεία του Δρα Νικόλαου Δαλιάνη, Αναπληρωτή Διευθυντή της Καρδιολογικής Κλινικής του Λαϊκού Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών, η καρδιακή ανακοπή αποτελεί συχνότατο ιατρικό πρόβλημα και την δεύτερη εξω-νοσοκομειακή αιτία θανάτου (περίπου 700.000 αιφνίδιοι θάνατοι λόγω καρδιακού επεισοδίου ετησίως στην ΕΕ). Μάλιστα υπολογίζεται ότι η καρδιακή ανακοπή θα μας τύχει μέχρι 6 φορές στον καθένα (από τον γενικό πληθυσμό) και θα αφορά κατά 80% είτε συγγενείς στο σπίτι είτε συνεργάτες στο εργασιακό μας περιβάλλον. Γι’ αυτό, χρήσιμο είναι να φροντίσουμε να εκπαιδευτούμε στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), δηλαδή στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανακοπής μέχρι να φθάσει το ασθενοφόρο με μαλάξεις καρδιάς ή και με τη χρήση απινιδωτή. Σχετικά μαθήματα οργανώνει ο Ερυθρός Σταυρός.
Σοβαρότατη αιτία θανάτου αλλά και μόνιμης αναπηρίας αποτελούν και οι τραυματισμοί. Όπως προκύπτει από σχετική μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ετήσια βάση στην ΕΕ των 27, οι τραυματισμοί προκαλούν 252.000 θανάτους, 7.000.000 νοσοκομειακές εισαγωγές, 34.200.000 περιθάλψεις σε εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων και 18.300.000 απλούστερες ιατρικές επεμβάσεις (π.χ. στον οικογενειακό γιατρό). Κάθε χρόνο για την περίθαλψη των θυμάτων λόγω τραυματισμών, απαιτούνται 50 εκατομμύρια ημέρες νοσηλείας αριθμός ο οποίος αντιστοιχεί σε ποσοστό 9% του συνόλου, κάτι που είναι δυσανάλογο σε σχέση με το ετήσιο βάρος των τραυματισμών σε σχέση με τις άλλες ασθένειες. Επιπλέον οι τραυματισμοί προκαλούν 3 εκατομμύρια μόνιμες αναπηρίες το χρόνο και αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παιδιών, εφήβων και νέων.
Η ανάλυση των θανατηφόρων τραυματισμών ανά ηλικία παρουσιάζει ενδιαφέρον. Στα νήπια (ηλικίες 1 έως 4 έτη) πρωτοστατούν τα τροχαία (ένας στους τέσσερεις θανατηφόρους τραυματισμούς), οι πνιγμοί (ένας στους πέντε) και οι πυρκαγιές (ένας στους δέκα θανατηφόρους τραυματισμούς). Στους νέους (ηλικίες 15-24) πρωτοστατούν πάλι τα τροχαία (σε αυτά οφείλεται ένας στους δύο θανατηφόρους τραυματισμούς) και ακολουθούν οι αυτοκτονίες (ένας στους πέντε). Συγκριτικά, αιτίες θανατηφόρων τραυματισμών στους ηλικιωμένους (ηλικίες άνω των 65 ετών) είναι οι πτώσεις (ένας στους τρεις θανατηφόρους τραυματισμού), οι αυτοκτονίες (15 στους 100) και τα τροχαία (ένας στους 10). Στους τραυματισμούς η Ελλάδα κατέχει δυο αρνητικές και μια θετική πρωτιά. Έχουμε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων λόγω τραυματισμών από τροχαία και πνιγμούς γενικά και το μικρότερο ποσοστό θανάτων από τραυματισμούς στους ηλικιωμένους. Πράγματι, οι στατιστικές επαληθεύουν αυτό που αναφέρεται συχνά ότι δηλαδή «σχεδόν κάθε οικογένεια στην Ελλάδα έχει – δυστυχώς – ένα τουλάχιστον θύμα από τροχαίο ατύχημα».
Από την ανάλυση των τραυματισμών ανά τομέα προκύπτει επίσης ότι τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν στο σπίτι, στο σχολείο και κατά τη διάρκεια της ψυχαγωγίας. Ακολουθούν τα ατυχήματα στις μεταφορές (κυρίως τα τροχαία), η διαπροσωπική βία, και τα ατυχήματα στο χώρο εργασίας. Παράλληλα, από πλευράς απαιτούμενων ημερών νοσηλείας για την περίθαλψη των θυμάτων την πρωτιά κατέχουν πάλι τα ατυχήματα στο σπίτι, στο σχολείο και κατά τη διάρκεια της ψυχαγωγίας και ακολουθούν οι απόπειρες αυτοκτονίας και τα ατυχήματα στις μεταφορές.
Όμως περισσότερες λεπτομέρειες για τους τραυματισμούς και συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης στο επόμενο άρθρο …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Μακροζωία και ευζωία χάρις στην πρόληψη Ι
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Την υγεία μας επιβουλεύονται πολυάριθμες απειλές, τις περισσότερες από τις οποίες μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε προληπτικά για να ζήσουμε περισσότερο και μάλιστα χωρίς να υποφέρουμε …
Πριν από λίγες μέρες μίλησα στο Ηράκλειο με θέμα «Ατυχήματα και καταστροφές – Πρόληψη και ελαχιστοποίηση επιπτώσεων». Η καλή φίλη Ελένη Βουγιούκαλου, που δημιούργησε το Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο (ΑΛΠ), αρχικά στα Χανιά και στη συνέχεια και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. μου έκανε την τιμή να με καλέσει ως πρώτο ομιλητή στον κύκλο μαθημάτων για την «Ψυχική και Σωματική Υγεία» στο ΑΛΠ Κρήτης στο Ηράκλειο. Η ομιλία αυτή μου έδωσε την ευκαιρία να ανακεφαλαιώσω πολλά από τα θέματα στα οποία έχω αναφερθεί κατ’ επανάληψη από αυτήν εδώ τη στήλη αλλά και να τα συμπληρώσω με νέα στοιχεία και αναλύσεις.
Ας δούμε κατ’ αρχάς από τι κινδυνεύει η ζωή και η υγεία μας. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) έχει συγκεντρώσει στατιστικές από όλες τις χώρες του κόσμου σχετικά με την ετήσια επιβάρυνση της υγείας από τις διάφορες ασθένειες. Τα στοιχεία αφορούν αριθμό θανάτων και αριθμό των λεγόμενων DALYs (από το disability adjusted life years ή έτη ζωής σταθμισμένα ως προς την αναπηρία). Τα DALYs αποτελούν ένα μέτρο των ετών ζωής που χάνονται λόγω της αναπηρίας σε σχέση με το προσδόκιμο, σε συνδυασμό με τα έτη της «υγιούς» ζωής που χάνονται λόγω κακής υγείας ή αναπηρίας. Με βάση αυτά τα στοιχεία, διαπιστώνουμε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 (ΕΕ των 27) ο κόσμος πεθαίνει κάθε χρόνο πρωτίστως από καρδιαγγειακά νοσήματα και ακολουθούν οι νεοπλασίες (καρκίνοι), οι ασθένειες του αναπνευστικού και του πεπτικού/ουρογεννητικού, οι τραυματισμοί και οι νευροψυχιατρικές παθήσεις. Παράλληλα, η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής οφείλεται πρωτίστως στις νευροψυχιατρικές παθήσεις και ακολουθούν τα καρδιαγγειακά, οι νεοπλασίες, οι περιγεννητικές και άλλες συγγενείς ανωμαλίες καθώς τέλος οι τραυματισμοί.
Με βάση τα παραπάνω η ΠΟΥ προχώρησε σε ανάλυση των παραγόντων που επιβαρύνουν την υγεία προκαλώντας θάνατο ή υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Αυτοί περιλαμβάνουν το κάπνισμα, η υπέρταση, το υπερβολικό βάρος, η έλλειψη φυσικής άσκησης, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ψηλή χοληστερίνη, η αστική ατμοσφαιρική ρύπανση, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η μη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και τα ναρκωτικά. Συνεπώς, πρόληψη σημαίνει ελαχιστοποίηση ή και εξάλειψη αυτών των παραγόντων κινδύνου. Με άλλα λόγια. Πρώτον, κόβουμε το κάπνισμα. Δεύτερον, παρακολουθούμε μέσω τακτικών ιατρικών εξετάσεων την υπέρταση, το βάρος, το ζάχαρο και την χοληστερίνη. Τρίτον, ασκούμεθα καθημερινά επί μισή ή μία τουλάχιστον ώρα – ένας περίπατος με γοργό βήμα αρκεί. Τέταρτον, προσέχουμε τη διατροφή μας, δηλαδή δεν καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες αλκοολούχων ποτών, τρώμε πολλά φρούτα και λαχανικά και λίγα λιπαρά. Πέμπτον, φροντίζουμε να αναπνέουμε καθαρό αέρα και να πίνουμε καθαρό νερό. Η λήψη και επιπλέον προφυλάξεων, π.χ. κατά τις σεξουαλικές επαφές και σε ορισμένους χώρους εργασίας με μολυσμένες ατμόσφαιρες είναι εξίσου χρήσιμες. Η ΠΟΥ μάλιστα εκτιμά ότι όποιος πετύχει όλα τα παραπάνω θα ζήσει εννέα χρόνια παραπάνω …
Ας επιμείνουμε λίγο παραπάνω στην καρδιακή ανακοπή. Σύμφωνα με στοιχεία του Δρα Νικόλαου Δαλιάνη, Αναπληρωτή Διευθυντή της Καρδιολογικής Κλινικής του Λαϊκού Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών, η καρδιακή ανακοπή αποτελεί συχνότατο ιατρικό πρόβλημα και την δεύτερη εξω-νοσοκομειακή αιτία θανάτου (περίπου 700.000 αιφνίδιοι θάνατοι λόγω καρδιακού επεισοδίου ετησίως στην ΕΕ). Μάλιστα υπολογίζεται ότι η καρδιακή ανακοπή θα μας τύχει μέχρι 6 φορές στον καθένα (από τον γενικό πληθυσμό) και θα αφορά κατά 80% είτε συγγενείς στο σπίτι είτε συνεργάτες στο εργασιακό μας περιβάλλον. Γι’ αυτό, χρήσιμο είναι να φροντίσουμε να εκπαιδευτούμε στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), δηλαδή στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανακοπής μέχρι να φθάσει το ασθενοφόρο με μαλάξεις καρδιάς ή και με τη χρήση απινιδωτή. Σχετικά μαθήματα οργανώνει ο Ερυθρός Σταυρός.
Σοβαρότατη αιτία θανάτου αλλά και μόνιμης αναπηρίας αποτελούν και οι τραυματισμοί. Όπως προκύπτει από σχετική μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ετήσια βάση στην ΕΕ των 27, οι τραυματισμοί προκαλούν 252.000 θανάτους, 7.000.000 νοσοκομειακές εισαγωγές, 34.200.000 περιθάλψεις σε εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων και 18.300.000 απλούστερες ιατρικές επεμβάσεις (π.χ. στον οικογενειακό γιατρό). Κάθε χρόνο για την περίθαλψη των θυμάτων λόγω τραυματισμών, απαιτούνται 50 εκατομμύρια ημέρες νοσηλείας αριθμός ο οποίος αντιστοιχεί σε ποσοστό 9% του συνόλου, κάτι που είναι δυσανάλογο σε σχέση με το ετήσιο βάρος των τραυματισμών σε σχέση με τις άλλες ασθένειες. Επιπλέον οι τραυματισμοί προκαλούν 3 εκατομμύρια μόνιμες αναπηρίες το χρόνο και αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παιδιών, εφήβων και νέων.
Η ανάλυση των θανατηφόρων τραυματισμών ανά ηλικία παρουσιάζει ενδιαφέρον. Στα νήπια (ηλικίες 1 έως 4 έτη) πρωτοστατούν τα τροχαία (ένας στους τέσσερεις θανατηφόρους τραυματισμούς), οι πνιγμοί (ένας στους πέντε) και οι πυρκαγιές (ένας στους δέκα θανατηφόρους τραυματισμούς). Στους νέους (ηλικίες 15-24) πρωτοστατούν πάλι τα τροχαία (σε αυτά οφείλεται ένας στους δύο θανατηφόρους τραυματισμούς) και ακολουθούν οι αυτοκτονίες (ένας στους πέντε). Συγκριτικά, αιτίες θανατηφόρων τραυματισμών στους ηλικιωμένους (ηλικίες άνω των 65 ετών) είναι οι πτώσεις (ένας στους τρεις θανατηφόρους τραυματισμού), οι αυτοκτονίες (15 στους 100) και τα τροχαία (ένας στους 10). Στους τραυματισμούς η Ελλάδα κατέχει δυο αρνητικές και μια θετική πρωτιά. Έχουμε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων λόγω τραυματισμών από τροχαία και πνιγμούς γενικά και το μικρότερο ποσοστό θανάτων από τραυματισμούς στους ηλικιωμένους. Πράγματι, οι στατιστικές επαληθεύουν αυτό που αναφέρεται συχνά ότι δηλαδή «σχεδόν κάθε οικογένεια στην Ελλάδα έχει – δυστυχώς – ένα τουλάχιστον θύμα από τροχαίο ατύχημα».
Από την ανάλυση των τραυματισμών ανά τομέα προκύπτει επίσης ότι τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν στο σπίτι, στο σχολείο και κατά τη διάρκεια της ψυχαγωγίας. Ακολουθούν τα ατυχήματα στις μεταφορές (κυρίως τα τροχαία), η διαπροσωπική βία, και τα ατυχήματα στο χώρο εργασίας. Παράλληλα, από πλευράς απαιτούμενων ημερών νοσηλείας για την περίθαλψη των θυμάτων την πρωτιά κατέχουν πάλι τα ατυχήματα στο σπίτι, στο σχολείο και κατά τη διάρκεια της ψυχαγωγίας και ακολουθούν οι απόπειρες αυτοκτονίας και τα ατυχήματα στις μεταφορές.
Όμως περισσότερες λεπτομέρειες για τους τραυματισμούς και συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης στο επόμενο άρθρο …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
03 Οκτωβρίου 2012
«Και η ανομία θέλει πληθυνθεί …»
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 3 Οκτωβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
«Και η ανομία θέλει πληθυνθεί …»
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Μερικές σκέψεις ενός Έλληνα μετανάστη που κάνει διακοπές στα Χανιά και παρατηρεί επικίνδυνες και αντικοινωνικές καθημερινές συμπεριφορές ανεύθυνων πολιτών …
Πολλές οι εκπλήξεις από κάποιον που ζει σχεδόν 30 χρόνια στο εξωτερικό και ασχολείται με την προστασία των πολιτών, προσπαθώντας να κάνει τον κόσμο καλύτερο κάνοντας τον ασφαλέστερο. Προχτές, σταματώ να βάλω βενζίνη στο αυτοκίνητο. Ενώ φουλάρω, έρχεται ένα μηχανάκι με ένα αγόρι οδηγό και μια κοπελιά από πίσω. Κανένας δεν φορά κράνος. Φουλάρουν, πληρώνουν και φεύγουν. «Άραγε την αγαπά στ’ αλήθεια;» ρωτάω τον βενζινοπώλη. «Αν την αγαπούσε θα φορούσαν κι οι δυο κράνος», συμπληρώνω. «Δυστυχώς, πάνω απ’ όλα δεν αγαπά τον ίδιο του τον εαυτό», απαντά θυμόσοφα ο βενζινοπώλης.
Κράνος. Πράγματι, οι σύγχρονοι Έλληνες δεν αγαπούν πρώτα-πρώτα τον εαυτό τους. Και φυσικά πώς να αγαπήσεις τον «πλησίον ως σεαυτόν» όταν δεν αγαπάς τον ίδιο σου τον εαυτό. Καθημερινά σχεδόν τα ατυχήματα και τα δυστυχήματα με μοτοσυκλέτες στα Χανιά και σ’ όλη την Κρήτη. Παρατηρώντας την κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης αλλά και στα Κουνουπιδιανά, διαπιστώνω ότι οκτώ στους δέκα μηχανόβιους δεν φορούν κράνος ενώ και από αυτούς που φορούν, ο ένας στους δύο δεν το έχει δέσει σωστά. Στο πρώτο φρενάρισμα είναι σχεδόν σίγουρο ότι το κράνος θα εκσφενδονιστεί και το κεφάλι του οδηγού θα βρεθεί απροστάτευτο. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Συχνά οι υποψήφιοι δωρητές οργάνων μεταφέρουν τις φιλενάδες τους αλλά και τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους χωρίς κράνος … Κι αν κάνεις κάποια φιλική παρατήρηση, το πιθανότερο είναι να ακούσεις κάποια βρισιά. Πριν λίγες μέρες παρατηρώ μπροστά μου έναν μηχανόβιο χωρίς κράνος που μιλά και στο κινητό ενώ οδηγεί. Κρατά το τιμόνι με το ένα χέρι και μανουβράρει στο όριο της επικινδυνότητας. Κορνάρω. Σταματά. Τον προσπερνώ και του εφιστώ την προσοχή ότι οδηγά επικίνδυνα. Η απάντηση του: «άντε ρε παρλαπίπα …»! Το βράδυ, ανοίγοντας την τηλεόραση πέφτω πάνω στη σειρά «Εραστής Δυτικών Προαστίων». Και μένω με το στόμα ανοικτό όταν ο πρωταγωνιστής, χωρίς κράνος, ανεβάζει στη μοτοσυκλέτα την αγαπημένη του, χωρίς κράνος επίσης, για μια βόλτα … Σκηνή που επαναλαμβάνεται συχνά-πυκνά και στα επόμενα επεισόδια … Άντε μετά να μιλήσεις για πρότυπες συμπεριφορές και επικινδυνότητα …
Κινητό στο τιμόνι. Προχτές περπατούσα στα Χανιά για κάποιες δουλειές. Περιμένοντας να περάσω απέναντι στην διασταύρωση, σταματά μπροστά μου στο φανάρι ένα αυτοκίνητο. Η κυρία που το οδηγά δεν φορά ζώνη, καπνίζει αρειμανίως και προσπαθεί να μιλήσει στο κινητό … Όχι δεν είναι η θεά Κάλι των Ινδών με τα δέκα χέρια. Δύο χεράκια έχει και βλέπω ότι δυσκολεύεται να τα προφτάσει όλα … «Κλείσε το τηλέφωνο και βάλε ζώνη ΤΩΡΑ» λέω αυστηρά. Ευτυχώς, το καταλαβαίνει και κλείνει το κινητό – το οποίο ίσως να μην απαντούσε ούτως ή άλλως. Για ζώνη ούτε κουβέντα …
Έχουμε γράψει και παλιότερα, ότι σύμφωνα με προσομοιώσεις που έγιναν στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, στις ΗΠΑ, η χρήση κινητού κατά την οδήγηση ισοδυναμεί με αλκοολαιμία 0,8% που τιμωρείται με υψηλό πρόστιμο και αφαίρεση διπλώματος στις περισσότερες χώρες και στην Ελλάδα. Το συμπέρασμα των σχετικών ερευνών μάλιστα, είναι ότι όταν οι οδηγοί μιλούν στο κινητό τηλέφωνο, τότε ο κίνδυνος δυστυχημάτων τετραπλασιάζεται έστω και εάν ο οδηγός δεν κρατεί το τηλέφωνο στα χέρια του – χρησιμοποιεί δηλαδή σύστημα hands free. Συνδυάστε τον οδηγό που μιλά στο κινητό και συνεπώς αναπτύσσει «τύφλωση απροσεξίας» με τον μηχανόβιο που μαρσάρει χωρίς κράνος … Ένας θανατηφόρος φονικός-αυτοκτονικός συνδυασμός.
Παράνομο παρκάρισμα. Κατεβαίνω στα Χανιά για να παραλάβω κάτι ανταλλακτικά για το ψυγείο μου. Στην Αποκορώνου η κυκλοφορία πυκνή. Αιτία τα παράνομα σταθμευμένα αυτοκίνητα και στις δύο πλευρές του δρόμου όπου απαγορεύεται η στάθμευση. Μερικοί μάλιστα παρκάρουν και σε διπλή γραμμή με αποτέλεσμα ένας δρόμος με τέσσερεις λωρίδες να ασφυκτιά γιατί η κίνηση γίνεται μόνο σε μία λωρίδα. Φαινόμενο που παρατηρείται σε όλους τους κεντρικούς δρόμους των Χανίων κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες. Εκνευρισμός, κορναρίσματα, επικίνδυνοι ελιγμοί των χωρίς κράνος μοτοσικλετιστών … Σκηνές άξιες πολιτιστικής πρωτεύουσας σε ασιατική ή αφρικανική τριτοκοσμική χώρα … Μπαίνω στο μαγαζί για να παραλάβω τα ανταλλακτικά. «Τι κατάσταση είναι αυτή;» ρωτάω αφελώς. «Η αστυνομία έρχεται μόνο το πρωί» μου απαντά ο μαγαζάτορας. «Προς το μεσημεράκι έχουμε την ώρα του παιδιού!» συμπληρώνει … Του κακομαθημένου, ανάγωγου παιδιού, συμπληρώνω από μέσα μου …
Η ελεύθερη ροή της κυκλοφορίας δεν είναι πολυτέλεια. Εξασφαλίζει μείωση της κατανάλωσης καυσίμου από τα οχήματα και κατά συνέπεια εξοικονόμηση χρημάτων σε καιρούς κρίσης αλλά και περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Πρόσφατα, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανακοίνωσε ότι τα καυσαέρια από τους κινητήρες ντίζελ είναι σίγουρα καρκινογόνα – κάτι για το οποίο προηγουμένως υπήρχαν αμφιβολίες. Ο οδηγός που εμποδίζει την κυκλοφορία επειδή παρκάρει παράνομα ή επειδή βραδυπορεί μιλώντας στο κινητό, ας ξέρει ότι για την κακή αρρώστια που θα κτυπήσει σε λίγα χρόνια τον ίδιο ή κάποιο αγαπητό του πρόσωπο, ίσως να φταίει και η αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση που ο ίδιος προκάλεσε στην πόλη …
«Ο μη αδικών ουδενός δείται νόμου» έλεγε ο Πλάτωνας (κατ’ άλλους ο Αντιφάνης). Δηλαδή, αυτός που δεν αδικεί, δεν έχει ανάγκη νόμου. Αντίθετα ο άδικος, αυτός που δεν αγαπά τον ίδιο του τον εαυτό, και κατά συνέπεια μισεί και τους γύρω του, θα ’λεγε κανείς ότι χρειάζεται αυστηρότατη αστυνόμευση και τιμωρίες. Δυστυχώς όμως, όταν έχει ψυχρανθεί «η αγάπη των πολλών» η αστυνόμευση και η αυταρχική επιβολή του νόμου αποκλείεται να λειτουργήσει. Ας ελπίσουμε ότι άρθρα σαν κι αυτό δεν θα είναι ανώφελα και θα επιτρέψουν την αφύπνιση των δικαίων, αυτών που θα πάρουν το νόμο στα χέρια τους, όχι για να τον επιβάλλουν με ρόπαλα επί δικαίων και αδίκων, αλλά για να τον εφαρμόσουν πρωτίστως στους εαυτούς τους … Για να γίνουν παράδειγμα και στους υπόλοιπους!
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
«Και η ανομία θέλει πληθυνθεί …»
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Μερικές σκέψεις ενός Έλληνα μετανάστη που κάνει διακοπές στα Χανιά και παρατηρεί επικίνδυνες και αντικοινωνικές καθημερινές συμπεριφορές ανεύθυνων πολιτών …
Πολλές οι εκπλήξεις από κάποιον που ζει σχεδόν 30 χρόνια στο εξωτερικό και ασχολείται με την προστασία των πολιτών, προσπαθώντας να κάνει τον κόσμο καλύτερο κάνοντας τον ασφαλέστερο. Προχτές, σταματώ να βάλω βενζίνη στο αυτοκίνητο. Ενώ φουλάρω, έρχεται ένα μηχανάκι με ένα αγόρι οδηγό και μια κοπελιά από πίσω. Κανένας δεν φορά κράνος. Φουλάρουν, πληρώνουν και φεύγουν. «Άραγε την αγαπά στ’ αλήθεια;» ρωτάω τον βενζινοπώλη. «Αν την αγαπούσε θα φορούσαν κι οι δυο κράνος», συμπληρώνω. «Δυστυχώς, πάνω απ’ όλα δεν αγαπά τον ίδιο του τον εαυτό», απαντά θυμόσοφα ο βενζινοπώλης.
Κράνος. Πράγματι, οι σύγχρονοι Έλληνες δεν αγαπούν πρώτα-πρώτα τον εαυτό τους. Και φυσικά πώς να αγαπήσεις τον «πλησίον ως σεαυτόν» όταν δεν αγαπάς τον ίδιο σου τον εαυτό. Καθημερινά σχεδόν τα ατυχήματα και τα δυστυχήματα με μοτοσυκλέτες στα Χανιά και σ’ όλη την Κρήτη. Παρατηρώντας την κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης αλλά και στα Κουνουπιδιανά, διαπιστώνω ότι οκτώ στους δέκα μηχανόβιους δεν φορούν κράνος ενώ και από αυτούς που φορούν, ο ένας στους δύο δεν το έχει δέσει σωστά. Στο πρώτο φρενάρισμα είναι σχεδόν σίγουρο ότι το κράνος θα εκσφενδονιστεί και το κεφάλι του οδηγού θα βρεθεί απροστάτευτο. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Συχνά οι υποψήφιοι δωρητές οργάνων μεταφέρουν τις φιλενάδες τους αλλά και τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους χωρίς κράνος … Κι αν κάνεις κάποια φιλική παρατήρηση, το πιθανότερο είναι να ακούσεις κάποια βρισιά. Πριν λίγες μέρες παρατηρώ μπροστά μου έναν μηχανόβιο χωρίς κράνος που μιλά και στο κινητό ενώ οδηγεί. Κρατά το τιμόνι με το ένα χέρι και μανουβράρει στο όριο της επικινδυνότητας. Κορνάρω. Σταματά. Τον προσπερνώ και του εφιστώ την προσοχή ότι οδηγά επικίνδυνα. Η απάντηση του: «άντε ρε παρλαπίπα …»! Το βράδυ, ανοίγοντας την τηλεόραση πέφτω πάνω στη σειρά «Εραστής Δυτικών Προαστίων». Και μένω με το στόμα ανοικτό όταν ο πρωταγωνιστής, χωρίς κράνος, ανεβάζει στη μοτοσυκλέτα την αγαπημένη του, χωρίς κράνος επίσης, για μια βόλτα … Σκηνή που επαναλαμβάνεται συχνά-πυκνά και στα επόμενα επεισόδια … Άντε μετά να μιλήσεις για πρότυπες συμπεριφορές και επικινδυνότητα …
Κινητό στο τιμόνι. Προχτές περπατούσα στα Χανιά για κάποιες δουλειές. Περιμένοντας να περάσω απέναντι στην διασταύρωση, σταματά μπροστά μου στο φανάρι ένα αυτοκίνητο. Η κυρία που το οδηγά δεν φορά ζώνη, καπνίζει αρειμανίως και προσπαθεί να μιλήσει στο κινητό … Όχι δεν είναι η θεά Κάλι των Ινδών με τα δέκα χέρια. Δύο χεράκια έχει και βλέπω ότι δυσκολεύεται να τα προφτάσει όλα … «Κλείσε το τηλέφωνο και βάλε ζώνη ΤΩΡΑ» λέω αυστηρά. Ευτυχώς, το καταλαβαίνει και κλείνει το κινητό – το οποίο ίσως να μην απαντούσε ούτως ή άλλως. Για ζώνη ούτε κουβέντα …
Έχουμε γράψει και παλιότερα, ότι σύμφωνα με προσομοιώσεις που έγιναν στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, στις ΗΠΑ, η χρήση κινητού κατά την οδήγηση ισοδυναμεί με αλκοολαιμία 0,8% που τιμωρείται με υψηλό πρόστιμο και αφαίρεση διπλώματος στις περισσότερες χώρες και στην Ελλάδα. Το συμπέρασμα των σχετικών ερευνών μάλιστα, είναι ότι όταν οι οδηγοί μιλούν στο κινητό τηλέφωνο, τότε ο κίνδυνος δυστυχημάτων τετραπλασιάζεται έστω και εάν ο οδηγός δεν κρατεί το τηλέφωνο στα χέρια του – χρησιμοποιεί δηλαδή σύστημα hands free. Συνδυάστε τον οδηγό που μιλά στο κινητό και συνεπώς αναπτύσσει «τύφλωση απροσεξίας» με τον μηχανόβιο που μαρσάρει χωρίς κράνος … Ένας θανατηφόρος φονικός-αυτοκτονικός συνδυασμός.
Παράνομο παρκάρισμα. Κατεβαίνω στα Χανιά για να παραλάβω κάτι ανταλλακτικά για το ψυγείο μου. Στην Αποκορώνου η κυκλοφορία πυκνή. Αιτία τα παράνομα σταθμευμένα αυτοκίνητα και στις δύο πλευρές του δρόμου όπου απαγορεύεται η στάθμευση. Μερικοί μάλιστα παρκάρουν και σε διπλή γραμμή με αποτέλεσμα ένας δρόμος με τέσσερεις λωρίδες να ασφυκτιά γιατί η κίνηση γίνεται μόνο σε μία λωρίδα. Φαινόμενο που παρατηρείται σε όλους τους κεντρικούς δρόμους των Χανίων κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες. Εκνευρισμός, κορναρίσματα, επικίνδυνοι ελιγμοί των χωρίς κράνος μοτοσικλετιστών … Σκηνές άξιες πολιτιστικής πρωτεύουσας σε ασιατική ή αφρικανική τριτοκοσμική χώρα … Μπαίνω στο μαγαζί για να παραλάβω τα ανταλλακτικά. «Τι κατάσταση είναι αυτή;» ρωτάω αφελώς. «Η αστυνομία έρχεται μόνο το πρωί» μου απαντά ο μαγαζάτορας. «Προς το μεσημεράκι έχουμε την ώρα του παιδιού!» συμπληρώνει … Του κακομαθημένου, ανάγωγου παιδιού, συμπληρώνω από μέσα μου …
Η ελεύθερη ροή της κυκλοφορίας δεν είναι πολυτέλεια. Εξασφαλίζει μείωση της κατανάλωσης καυσίμου από τα οχήματα και κατά συνέπεια εξοικονόμηση χρημάτων σε καιρούς κρίσης αλλά και περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Πρόσφατα, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανακοίνωσε ότι τα καυσαέρια από τους κινητήρες ντίζελ είναι σίγουρα καρκινογόνα – κάτι για το οποίο προηγουμένως υπήρχαν αμφιβολίες. Ο οδηγός που εμποδίζει την κυκλοφορία επειδή παρκάρει παράνομα ή επειδή βραδυπορεί μιλώντας στο κινητό, ας ξέρει ότι για την κακή αρρώστια που θα κτυπήσει σε λίγα χρόνια τον ίδιο ή κάποιο αγαπητό του πρόσωπο, ίσως να φταίει και η αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση που ο ίδιος προκάλεσε στην πόλη …
«Ο μη αδικών ουδενός δείται νόμου» έλεγε ο Πλάτωνας (κατ’ άλλους ο Αντιφάνης). Δηλαδή, αυτός που δεν αδικεί, δεν έχει ανάγκη νόμου. Αντίθετα ο άδικος, αυτός που δεν αγαπά τον ίδιο του τον εαυτό, και κατά συνέπεια μισεί και τους γύρω του, θα ’λεγε κανείς ότι χρειάζεται αυστηρότατη αστυνόμευση και τιμωρίες. Δυστυχώς όμως, όταν έχει ψυχρανθεί «η αγάπη των πολλών» η αστυνόμευση και η αυταρχική επιβολή του νόμου αποκλείεται να λειτουργήσει. Ας ελπίσουμε ότι άρθρα σαν κι αυτό δεν θα είναι ανώφελα και θα επιτρέψουν την αφύπνιση των δικαίων, αυτών που θα πάρουν το νόμο στα χέρια τους, όχι για να τον επιβάλλουν με ρόπαλα επί δικαίων και αδίκων, αλλά για να τον εφαρμόσουν πρωτίστως στους εαυτούς τους … Για να γίνουν παράδειγμα και στους υπόλοιπους!
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
26 Σεπτεμβρίου 2012
Συστήματα προειδοποίησης για τους πολίτες
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 26 Σεπτεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Συστήματα προειδοποίησης για τους πολίτες
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Η δημιουργία ενός γενικευμένου, πολύγλωσσου, απλοποιημένου, αποτελεσματικού συστήματος προειδοποίησης των μετακινούμενων ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση πολιτών παραμένει ανεκπλήρωτο όνειρο …
Σε περίπτωση επικείμενης καταστροφής (χημικό ή πυρηνικό νέφος, απειλή τρομοκρατικού κτυπήματος, επερχόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα ή τσουνάμι) οι αρχές πρέπει κατ' αρχάς να ενημερωθούν χρησιμοποιώντας ειδικά δίκτυα έγκαιρης προειδοποίησης που εξαρτώνται κάθε φορά από το είδος του κινδύνου. Στη συνέχεια, πρέπει ταχύτατα να ενημερώσουν τον πληθυσμό χρησιμοποιώντας άλλα δίκτυα (ραδιόφωνο, τηλεόραση, σειρήνες, κινητά τηλέφωνα, κλπ) για να καθοδηγήσουν τους πολίτες σε ασφαλείς τοποθεσίες μέχρι να περάσει ο κίνδυνος.
Σε πολλά χωριά η καμπάνα του χωριού ίσως να χρησιμοποιείται ακόμη ως το καλύτερο σύστημα συναγερμού και προειδοποίησης των πολιτών. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου πολλές χώρες εγκατέστησαν σειρήνες αεράμυνας για να ειδοποιήσουν τους πολίτες για μιαν υποθετική επίθεση με πυρηνικά όπλα, που ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Σειρήνες εγκαταστάθηκαν επίσης σε χημικά και πυρηνικά εργοστάσια καθώς και σε άλλες επικίνδυνες εγκαταστάσεις (π.χ. φράγματα, ποταμούς) ενώ στους χώρους εργασίας (κτήρια γραφείων, εργοστάσια) είναι υποχρεωτική η εγκατάσταση συστημάτων συναγερμού που ειδοποιούν τους εργαζόμενους να εγκαταλείψουν το κτήριο σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Το 2001, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του γερμανικού εθνικού συστήματος σειρήνων, μία μελέτη του γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ή ηχομόνωση στα σύγχρονα σπίτια καθιστά τις σειρήνες αναποτελεσματικές και ότι για την προειδοποίηση των πολιτών πρέπει να αξιοποιούνται πολλαπλά συστήματα και τεχνολογίες. Παράλληλα, εμφανίστηκαν πολυάριθμες νέες τεχνολογίες που δεν υπήρχαν πριν από 50 χρόνια. Το διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία, το ψηφιακό ραδιόφωνο και η ψηφιακή τηλεόραση μπορούν να εξασφαλίσουν ταχύτατη πληροφόρηση σε μεγάλες αποστάσεις και καλύπτουν την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, η ανθρωπότητα γνώρισε μεγάλες καταστροφές όπως το παλιρροϊκό κύμα στον Ινδικό Ωκεανό το 2004 η καταιγίδα Κατρίνα το 2005 και οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νέα Υόρκη το 2001, στη Μαδρίτη το 2004 και στο Λονδίνο το 2007. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και σε πολυάριθμες άλλες μικρότερες καταστροφές η έγκαιρη προειδοποίηση του πληθυσμού θα βοηθούσε στην ελαχιστοποίηση των θυμάτων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει από καιρό γνώση των προβλημάτων που συνδέονται με την έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών χωρίς όμως να λάβει συγκεκριμένα μέτρα. Το θέμα απασχόλησε σειρά συναντήσεων εργασίας στις αρχές της δεκαετίας του 2000 στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος πολιτικής προστασίας. Ένα συμπέρασμα που προέκυψε από τις συζητήσεις αυτές είναι ότι τα σήματα συναγερμού δεν πρέπει να συνδέονται με τον τύπο της έκτακτης ανάγκης (φυσική, χημική, πυρηνική, κλπ.) αλλά με την συμπεριφορά που πρέπει να ακολουθήσει ο απειλούμενος πληθυσμός. Ειδικότερα, ένα σήμα πρέπει να ειδοποιήσει τον κόσμο να προστατευθεί σε κλειστό χώρο και ένα άλλο να εκκενώσει τους κλειστούς χώρους και να συγκεντρωθεί σε προκαθορισμένα σημεία συγκέντρωσης. Ένα άλλο συμπέρασμα ήταν ότι ο συναγερμός πρέπει να μεταδίδεται από πολλαπλούς φορείς χρησιμοποιώντας ηχητικά σήματα και σύγχρονα δίκτυα τηλεπικοινωνιών (κινητά τηλέφωνα, συσκευές τηλεειδοποίησης, ψηφιακά ραδιόφωνα και τηλεοράσεις κλπ.) ιδίως για την ειδοποίηση ατόμων με αναπηρία. Στη συνέχεια το κοινό μπορεί να ενημερώνεται λεπτομερέστερα από τα συνηθισμένα μέσα ενημέρωσης (ραδιόφωνο, τηλεόραση), από σύγχρονα δίκτυα (κινητά τηλέφωνα, διαδίκτυο, κλπ.) ή από τα συστήματα συναγερμού μεμονωμένων κτηρίων.
Τα δημόσια συστήματα συναγερμού με εξαίρεση τις σειρήνες και τις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές δεν έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο αλλά μέχρι σήμερα δεν υφίσταται ένα πανευρωπαϊκό, πολύγλωσσο, απλοποιημένο, αποτελεσματικό σύστημα προειδοποίησης που να χρησιμοποιεί όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες με συντονισμένο τρόπο για να καλύψει διασυνοριακές καταστροφές ή τους τουρίστες εντός ή ακόμη και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Οι πιθανοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν ατυχήματα σε χημικές βιομηχανίες ή κατά τη μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων (οδικώς, σιδηροδρομικώς, με πλοία ή σωληναγωγούς), ρήξεις φραγμάτων, χιονοστιβάδες, πλημμύρες, ακραία καιρικά φαινόμενα, εκρήξεις ηφαιστείων αλλά και ατυχήματα σε ξενοδοχεία και άλλους δημόσιους χώρους (πυρκαγιές, τρομοκρατικές επιθέσεις κλπ.).
Η νομική βάση για τη δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος υπάρχει σε σειρά ενωσιακών οδηγιών όπως η οδηγία για την αδειοδότηση των δικτύων και οι οδηγίες για τα χημικά και τα πυρηνικά ατυχήματα, τις πλημμύρες και την προστασία των εγκαταστάσεων ζωτικής σημασίας. Παράλληλα, σε σειρά από προγράμματα που έχουν συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως τα CHORIST, REACH112, ERMA και άλλα, έχει αποδειχτεί η δυνατότητα υλοποίησης τέτοιων δικτύων και έχουν δοκιμαστεί στην πράξη οι σχετικές τεχνολογίες. Σχετικό αίτημα έχει υποβάλλει το 2011 και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σχετική έκθεση πρωτοβουλίας για την καθολική υπηρεσία και το 112 της ελληνίδας ευρωβουλευτού Συλβάνας Ράπτη.
Ας ελπίσουμε ότι τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα λάβουν τις σχετικές πολιτικές αποφάσεις σχετικά με τις τεχνικές προδιαγραφές και το μοντέλο υλοποίησης και χρηματοδότησης ενός τέτοιου σημαντικού σχεδίου που αφορά την προστασία όλων των ευρωπαίων πολιτών.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Συστήματα προειδοποίησης για τους πολίτες
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Η δημιουργία ενός γενικευμένου, πολύγλωσσου, απλοποιημένου, αποτελεσματικού συστήματος προειδοποίησης των μετακινούμενων ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση πολιτών παραμένει ανεκπλήρωτο όνειρο …
Σε περίπτωση επικείμενης καταστροφής (χημικό ή πυρηνικό νέφος, απειλή τρομοκρατικού κτυπήματος, επερχόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα ή τσουνάμι) οι αρχές πρέπει κατ' αρχάς να ενημερωθούν χρησιμοποιώντας ειδικά δίκτυα έγκαιρης προειδοποίησης που εξαρτώνται κάθε φορά από το είδος του κινδύνου. Στη συνέχεια, πρέπει ταχύτατα να ενημερώσουν τον πληθυσμό χρησιμοποιώντας άλλα δίκτυα (ραδιόφωνο, τηλεόραση, σειρήνες, κινητά τηλέφωνα, κλπ) για να καθοδηγήσουν τους πολίτες σε ασφαλείς τοποθεσίες μέχρι να περάσει ο κίνδυνος.
Σε πολλά χωριά η καμπάνα του χωριού ίσως να χρησιμοποιείται ακόμη ως το καλύτερο σύστημα συναγερμού και προειδοποίησης των πολιτών. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου πολλές χώρες εγκατέστησαν σειρήνες αεράμυνας για να ειδοποιήσουν τους πολίτες για μιαν υποθετική επίθεση με πυρηνικά όπλα, που ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Σειρήνες εγκαταστάθηκαν επίσης σε χημικά και πυρηνικά εργοστάσια καθώς και σε άλλες επικίνδυνες εγκαταστάσεις (π.χ. φράγματα, ποταμούς) ενώ στους χώρους εργασίας (κτήρια γραφείων, εργοστάσια) είναι υποχρεωτική η εγκατάσταση συστημάτων συναγερμού που ειδοποιούν τους εργαζόμενους να εγκαταλείψουν το κτήριο σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Το 2001, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του γερμανικού εθνικού συστήματος σειρήνων, μία μελέτη του γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ή ηχομόνωση στα σύγχρονα σπίτια καθιστά τις σειρήνες αναποτελεσματικές και ότι για την προειδοποίηση των πολιτών πρέπει να αξιοποιούνται πολλαπλά συστήματα και τεχνολογίες. Παράλληλα, εμφανίστηκαν πολυάριθμες νέες τεχνολογίες που δεν υπήρχαν πριν από 50 χρόνια. Το διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία, το ψηφιακό ραδιόφωνο και η ψηφιακή τηλεόραση μπορούν να εξασφαλίσουν ταχύτατη πληροφόρηση σε μεγάλες αποστάσεις και καλύπτουν την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, η ανθρωπότητα γνώρισε μεγάλες καταστροφές όπως το παλιρροϊκό κύμα στον Ινδικό Ωκεανό το 2004 η καταιγίδα Κατρίνα το 2005 και οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νέα Υόρκη το 2001, στη Μαδρίτη το 2004 και στο Λονδίνο το 2007. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και σε πολυάριθμες άλλες μικρότερες καταστροφές η έγκαιρη προειδοποίηση του πληθυσμού θα βοηθούσε στην ελαχιστοποίηση των θυμάτων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει από καιρό γνώση των προβλημάτων που συνδέονται με την έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών χωρίς όμως να λάβει συγκεκριμένα μέτρα. Το θέμα απασχόλησε σειρά συναντήσεων εργασίας στις αρχές της δεκαετίας του 2000 στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος πολιτικής προστασίας. Ένα συμπέρασμα που προέκυψε από τις συζητήσεις αυτές είναι ότι τα σήματα συναγερμού δεν πρέπει να συνδέονται με τον τύπο της έκτακτης ανάγκης (φυσική, χημική, πυρηνική, κλπ.) αλλά με την συμπεριφορά που πρέπει να ακολουθήσει ο απειλούμενος πληθυσμός. Ειδικότερα, ένα σήμα πρέπει να ειδοποιήσει τον κόσμο να προστατευθεί σε κλειστό χώρο και ένα άλλο να εκκενώσει τους κλειστούς χώρους και να συγκεντρωθεί σε προκαθορισμένα σημεία συγκέντρωσης. Ένα άλλο συμπέρασμα ήταν ότι ο συναγερμός πρέπει να μεταδίδεται από πολλαπλούς φορείς χρησιμοποιώντας ηχητικά σήματα και σύγχρονα δίκτυα τηλεπικοινωνιών (κινητά τηλέφωνα, συσκευές τηλεειδοποίησης, ψηφιακά ραδιόφωνα και τηλεοράσεις κλπ.) ιδίως για την ειδοποίηση ατόμων με αναπηρία. Στη συνέχεια το κοινό μπορεί να ενημερώνεται λεπτομερέστερα από τα συνηθισμένα μέσα ενημέρωσης (ραδιόφωνο, τηλεόραση), από σύγχρονα δίκτυα (κινητά τηλέφωνα, διαδίκτυο, κλπ.) ή από τα συστήματα συναγερμού μεμονωμένων κτηρίων.
Τα δημόσια συστήματα συναγερμού με εξαίρεση τις σειρήνες και τις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές δεν έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο αλλά μέχρι σήμερα δεν υφίσταται ένα πανευρωπαϊκό, πολύγλωσσο, απλοποιημένο, αποτελεσματικό σύστημα προειδοποίησης που να χρησιμοποιεί όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες με συντονισμένο τρόπο για να καλύψει διασυνοριακές καταστροφές ή τους τουρίστες εντός ή ακόμη και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Οι πιθανοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν ατυχήματα σε χημικές βιομηχανίες ή κατά τη μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων (οδικώς, σιδηροδρομικώς, με πλοία ή σωληναγωγούς), ρήξεις φραγμάτων, χιονοστιβάδες, πλημμύρες, ακραία καιρικά φαινόμενα, εκρήξεις ηφαιστείων αλλά και ατυχήματα σε ξενοδοχεία και άλλους δημόσιους χώρους (πυρκαγιές, τρομοκρατικές επιθέσεις κλπ.).
Η νομική βάση για τη δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος υπάρχει σε σειρά ενωσιακών οδηγιών όπως η οδηγία για την αδειοδότηση των δικτύων και οι οδηγίες για τα χημικά και τα πυρηνικά ατυχήματα, τις πλημμύρες και την προστασία των εγκαταστάσεων ζωτικής σημασίας. Παράλληλα, σε σειρά από προγράμματα που έχουν συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως τα CHORIST, REACH112, ERMA και άλλα, έχει αποδειχτεί η δυνατότητα υλοποίησης τέτοιων δικτύων και έχουν δοκιμαστεί στην πράξη οι σχετικές τεχνολογίες. Σχετικό αίτημα έχει υποβάλλει το 2011 και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σχετική έκθεση πρωτοβουλίας για την καθολική υπηρεσία και το 112 της ελληνίδας ευρωβουλευτού Συλβάνας Ράπτη.
Ας ελπίσουμε ότι τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα λάβουν τις σχετικές πολιτικές αποφάσεις σχετικά με τις τεχνικές προδιαγραφές και το μοντέλο υλοποίησης και χρηματοδότησης ενός τέτοιου σημαντικού σχεδίου που αφορά την προστασία όλων των ευρωπαίων πολιτών.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
19 Σεπτεμβρίου 2012
Προστασία του παππού και της γιαγιάς
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 19 Σεπτεμβρίου 2012.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Προστασία του παππού και της γιαγιάς
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν από απειλές που μπορούν να αντιμετωπιστούν με σειρά από σύγχρονα προληπτικά μέτρα τα οποία αξιοποιούν τις σύγχρονες τεχνολογίες …
Πρόληψη. Οι ηλικιωμένοι του 21ου αιώνα δεν αντιμετωπίζουν τη ζωή με την απαισιοδοξία που την αντιμετώπιζε ο Σολομών στο 12ο κεφάλαιο του Εκκλησιαστή. Η σωστή φροντίδα των δοντιών και οι οδοντοστοιχίες εξασφαλίζουν ότι «αι αλέθουσαι» δεν λιγοστεύουν ούτε παύουν να λειτουργούν. Η οφθαλμολογία με τους διορθωτικούς φακούς, την εγχειρητική του καταρράκτη και την έγκαιρη αντιμετώπιση της αποκόλλησης φροντίζει ώστε «αι βλέπουσαι διά των θυρίδων» να μην αμαυρώνονται. Η ανθούσα «αμυγδαλέα» διορθώνεται με κάποια βαφή μαλλιών και η «όρεξις» διατηρείται με μια σωστή φαρμακευτική αγωγή.
Με τις προληπτικές περιοδικές γενικές εξετάσεις (τσεκ-απ) εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται πολυάριθμες αιτίες υποβάθμισης της υγείας όπως το υψηλό ζάχαρο, η υπέρταση και οι διάφορες καρδιακές αρρυθμίες. Με τα ακουστικά βαρηκοΐας πολλοί συνεχίζουν να συμμετέχουν στις συζητήσεις και να παρακολουθούν την επικαιρότητα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Η καρδιοχειρουργική εξασφαλίζει παράταση της λειτουργίας της καρδιάς με βηματοδότες, αορτοστεφανιαίες παρακάμψεις (bypass) και άλλες ηλεκτρομηχανικές παρεμβάσεις. Η ορθοπεδική αντικαθιστά γοφούς και γόνατα αλλά και επεμβαίνει σε κατάγματα που σε άλλες εποχές οδηγούσαν σε μόνιμη αναπηρία ή και στο θάνατο. Ενώ με τη σύγχρονη φαρμακολογία αντιμετωπίζονται δεκάδες ασθένειες παρατείνοντας το προσδόκιμο ζωής και δίνοντας νέες δυνατότητες για καλύτερη ποιότητα ζωής.
Προσοχή στο δρόμο. Όλα τα παραπάνω είναι ιδιαίτερα σημαντικά αφού σύμφωνα με επίσημα στοιχεία η ευαίσθητη κοινωνική ομάδα των ηλικιωμένων (65 ετών και άνω) αριθμεί 2.500.000 άτομα στην Ελλάδα, δηλαδή περίπου το 23% του πληθυσμού της χώρας. Το 27% αυτών των ατόμων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και το 70% λαμβάνει μηνιαία σύνταξη που κυμαίνεται από 400€ έως 650€. Και φυσικά η ασφάλειά τους δεν εξαρτάται μόνο από τους γιατρούς και τα φάρμακα. Προχθές ένας κατά τα άλλα κοτσονάτος κύριος κάποιας ηλικίας διέσχισε το δρόμο ΧΩΡΙΣ να τον ελέγξει για διερχόμενα αυτοκίνητα. Δυο οδηγοί φρέναραν εγκαίρως επειδή στο συγκεκριμένο σημείο το όριο ταχύτητας ήταν μικρό και έτσι ο παππούς τη γλύτωσε. Όλοι λοιπόν οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να επιδεικνύουν συνεχώς αυξημένη προσοχή στο δρόμο. Τις προάλλες πάλι, οδηγώντας προς το Θέρισο, κινδυνεύσαμε από το προπορευόμενο όχημα που το οδηγούσε ένας ασπρομάλλης, επειδή προχωρούσε με πολύ μικρή ταχύτητα προκαλώντας τον εκνευρισμό των υπόλοιπων οδηγών μερικοί από τους οποίους αποφάσισαν να προσπεράσουν σε σημείο χωρίς καθόλου ορατότητα! Ευτυχώς, ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας προβλέπει ότι μετά «τη συμπλήρωση της ηλικίας των εξήντα πέντε (65) ετών οι άδειες οδήγησης ανανεώνονται κάθε τρία (3) χρόνια από την έκδοση ή την προηγούμενη ανανέωσή τους … μετά από ιατρική εξέταση». Επειδή η ικανότητα αντίδρασης μειώνεται στις μεγάλες ηλικίες, οι γιατροί πριν κρίνουν ελαφρά τη καρδία τους ηλικιωμένους που εξετάζουν ως ικανούς να συνεχίσουν να πιάνουν τιμόνι θα πρέπει να έχουν συναίσθηση των κινδύνων που δημιουργούν τα άτομα της τρίτης ηλικίας για τους εαυτούς τους και τους άλλους.
Για μοναχικούς. Τα σύγχρονα σπίτια διαθέτουν πολλές ευκολίες και γι’ αυτό πάνω από ένα εκατομμύριο ηλικιωμένοι στην Ελλάδα εξακολουθούν να μένουν μόνοι τους. Δυστυχώς, το σπίτι μπορεί να περικλείει πολλούς κινδύνους για τα άτομα αυτά. Μια πυρκαγιά στην κουζίνα, μια πτώση σε ένα χαλί ή σε μια σκάλα, ένα γλίστρημα στο μπάνιο, μια ξαφνική αδιαθεσία είναι μερικές από τις απειλές που για κάποιον νέο αποτελούν ίσως περιστατικά δευτερεύουσας σημασίας, αλλά που μπορεί να αποδειχτούν θανατηφόρες για τον παππού ή τη γιαγιά. Και η πρόσφατη επικαιρότητα μας διδάσκει ότι οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι ενδέχεται να αποτελέσουν στόχους κακοποιών με συχνά τραγικά αποτελέσματα.
Ευτυχώς, για όλες αυτές τις απειλές υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης που στηρίζονται στη σύγχρονη τεχνολογία. Αν ο ηλικιωμένος ζει κοντά σε κάποιον συγγενή, π.χ. σε ένα διαμέρισμα της ίδιας πολυκατοικίας, μια απλή συσκευή ενδοεπικοινωνίας ή ακόμη και μια συσκευή σαν κι αυτή που χρησιμοποιείται για την εξ αποστάσεως παρακολούθηση των βρεφών μπορεί να αποδειχτεί σωτήρια. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι υπάρχει συνεχής παρουσία και παρακολούθηση και ο συγγενής δεν αφήνει την συσκευή όταν π.χ. απουσιάζει για ψώνια ή σε κάποια δουλειά. Σε κάθε άλλη περίπτωση, υπάρχουν σήμερα και στην Ελλάδα υπηρεσίες τις οποίες μπορεί να καλέσει σε 24ωρη βάση ο παππούς ή η γιαγιά για να λάβει βοήθεια. Τέτοιες είναι η Υπηρεσία Άμεσης Ειδοποίησης-ALERT του ΟΤΕ (πληροφορίες στο 13888) και η Υπηρεσία Τηλεειδοποίησης της εξειδικευμένης Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Γραμμή Ζωής» (πληροφορίες στα τηλέφωνα στα τηλέφωνα 210-699-0885 και 210-691-7125). Ο συνδρομητής αυτών των υπηρεσιών λαμβάνει μια συσκευή η οποία διαθέτει ένα ενσωματωμένο κόκκινο πλήκτρο άμεσης βοήθειας. Όταν ο χρήστης πιέσει αυτό το κόκκινο κουμπί ειδοποιείται αμέσως το αντίστοιχο κέντρο διαχείρισης κλήσεων, το οποίο λειτουργεί όλο το 24ωρο και το οποίο, ανάλογα με την περίπτωση, ειδοποιεί άμεσα τα πρόσωπα που έχουν οριστεί εκ των προτέρων από τον ηλικιωμένο (συγγενείς, γιατρός, γείτονας, κλπ.) ή κινητοποιεί τις αρμόδιες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (Αστυνομία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ).
Στα παραπάνω εργαλεία προστίθεται και η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1065. Απευθύνεται σε ηλικιωμένους θύματα παραμέλησης ή/και κακομεταχείρισης, οικονομικής εκμετάλλευσης ή ψυχικής, σωματικής ή/και σεξουαλικής βίας σε ηλικιωμένους που αντιμετωπίζουν οικογενειακά ή/και κοινωνικά προβλήματα ή προβλήματα από τα παιδιά τους και τέλος σε ηλικιωμένους με σοβαρά προβλήματα υγείας. Λειτουργεί με την ευθύνη της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Γραμμή Ζωής» (www.lifelinehellas.gr) και μπορούν να την χρησιμοποιήσουν όχι μόνο οι ηλικιωμένοι αλλά και τα παιδιά τους ή/και το συγγενικό τους περιβάλλον.
Όλα τα παραπάνω μπορούν να εξασφαλίσουν ικανοποιητική ποιότητα ζωής και ασφάλειας για τον παππού και τη γιαγιά «πριν λυθή η αργυρά άλυσος και σπάση ο λύχνος ο χρυσούς ή συντριφθή η υδρία εν τη πηγή ή χαλάση ο τροχός εν τω φρέατι…» όπως μας λέει ο Σολόμωντας.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Προστασία του παππού και της γιαγιάς
γράφει ο Παναγιώτης Αλεβαντής*
Οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν από απειλές που μπορούν να αντιμετωπιστούν με σειρά από σύγχρονα προληπτικά μέτρα τα οποία αξιοποιούν τις σύγχρονες τεχνολογίες …
Πρόληψη. Οι ηλικιωμένοι του 21ου αιώνα δεν αντιμετωπίζουν τη ζωή με την απαισιοδοξία που την αντιμετώπιζε ο Σολομών στο 12ο κεφάλαιο του Εκκλησιαστή. Η σωστή φροντίδα των δοντιών και οι οδοντοστοιχίες εξασφαλίζουν ότι «αι αλέθουσαι» δεν λιγοστεύουν ούτε παύουν να λειτουργούν. Η οφθαλμολογία με τους διορθωτικούς φακούς, την εγχειρητική του καταρράκτη και την έγκαιρη αντιμετώπιση της αποκόλλησης φροντίζει ώστε «αι βλέπουσαι διά των θυρίδων» να μην αμαυρώνονται. Η ανθούσα «αμυγδαλέα» διορθώνεται με κάποια βαφή μαλλιών και η «όρεξις» διατηρείται με μια σωστή φαρμακευτική αγωγή.
Με τις προληπτικές περιοδικές γενικές εξετάσεις (τσεκ-απ) εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται πολυάριθμες αιτίες υποβάθμισης της υγείας όπως το υψηλό ζάχαρο, η υπέρταση και οι διάφορες καρδιακές αρρυθμίες. Με τα ακουστικά βαρηκοΐας πολλοί συνεχίζουν να συμμετέχουν στις συζητήσεις και να παρακολουθούν την επικαιρότητα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Η καρδιοχειρουργική εξασφαλίζει παράταση της λειτουργίας της καρδιάς με βηματοδότες, αορτοστεφανιαίες παρακάμψεις (bypass) και άλλες ηλεκτρομηχανικές παρεμβάσεις. Η ορθοπεδική αντικαθιστά γοφούς και γόνατα αλλά και επεμβαίνει σε κατάγματα που σε άλλες εποχές οδηγούσαν σε μόνιμη αναπηρία ή και στο θάνατο. Ενώ με τη σύγχρονη φαρμακολογία αντιμετωπίζονται δεκάδες ασθένειες παρατείνοντας το προσδόκιμο ζωής και δίνοντας νέες δυνατότητες για καλύτερη ποιότητα ζωής.
Προσοχή στο δρόμο. Όλα τα παραπάνω είναι ιδιαίτερα σημαντικά αφού σύμφωνα με επίσημα στοιχεία η ευαίσθητη κοινωνική ομάδα των ηλικιωμένων (65 ετών και άνω) αριθμεί 2.500.000 άτομα στην Ελλάδα, δηλαδή περίπου το 23% του πληθυσμού της χώρας. Το 27% αυτών των ατόμων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και το 70% λαμβάνει μηνιαία σύνταξη που κυμαίνεται από 400€ έως 650€. Και φυσικά η ασφάλειά τους δεν εξαρτάται μόνο από τους γιατρούς και τα φάρμακα. Προχθές ένας κατά τα άλλα κοτσονάτος κύριος κάποιας ηλικίας διέσχισε το δρόμο ΧΩΡΙΣ να τον ελέγξει για διερχόμενα αυτοκίνητα. Δυο οδηγοί φρέναραν εγκαίρως επειδή στο συγκεκριμένο σημείο το όριο ταχύτητας ήταν μικρό και έτσι ο παππούς τη γλύτωσε. Όλοι λοιπόν οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να επιδεικνύουν συνεχώς αυξημένη προσοχή στο δρόμο. Τις προάλλες πάλι, οδηγώντας προς το Θέρισο, κινδυνεύσαμε από το προπορευόμενο όχημα που το οδηγούσε ένας ασπρομάλλης, επειδή προχωρούσε με πολύ μικρή ταχύτητα προκαλώντας τον εκνευρισμό των υπόλοιπων οδηγών μερικοί από τους οποίους αποφάσισαν να προσπεράσουν σε σημείο χωρίς καθόλου ορατότητα! Ευτυχώς, ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας προβλέπει ότι μετά «τη συμπλήρωση της ηλικίας των εξήντα πέντε (65) ετών οι άδειες οδήγησης ανανεώνονται κάθε τρία (3) χρόνια από την έκδοση ή την προηγούμενη ανανέωσή τους … μετά από ιατρική εξέταση». Επειδή η ικανότητα αντίδρασης μειώνεται στις μεγάλες ηλικίες, οι γιατροί πριν κρίνουν ελαφρά τη καρδία τους ηλικιωμένους που εξετάζουν ως ικανούς να συνεχίσουν να πιάνουν τιμόνι θα πρέπει να έχουν συναίσθηση των κινδύνων που δημιουργούν τα άτομα της τρίτης ηλικίας για τους εαυτούς τους και τους άλλους.
Για μοναχικούς. Τα σύγχρονα σπίτια διαθέτουν πολλές ευκολίες και γι’ αυτό πάνω από ένα εκατομμύριο ηλικιωμένοι στην Ελλάδα εξακολουθούν να μένουν μόνοι τους. Δυστυχώς, το σπίτι μπορεί να περικλείει πολλούς κινδύνους για τα άτομα αυτά. Μια πυρκαγιά στην κουζίνα, μια πτώση σε ένα χαλί ή σε μια σκάλα, ένα γλίστρημα στο μπάνιο, μια ξαφνική αδιαθεσία είναι μερικές από τις απειλές που για κάποιον νέο αποτελούν ίσως περιστατικά δευτερεύουσας σημασίας, αλλά που μπορεί να αποδειχτούν θανατηφόρες για τον παππού ή τη γιαγιά. Και η πρόσφατη επικαιρότητα μας διδάσκει ότι οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι ενδέχεται να αποτελέσουν στόχους κακοποιών με συχνά τραγικά αποτελέσματα.
Ευτυχώς, για όλες αυτές τις απειλές υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης που στηρίζονται στη σύγχρονη τεχνολογία. Αν ο ηλικιωμένος ζει κοντά σε κάποιον συγγενή, π.χ. σε ένα διαμέρισμα της ίδιας πολυκατοικίας, μια απλή συσκευή ενδοεπικοινωνίας ή ακόμη και μια συσκευή σαν κι αυτή που χρησιμοποιείται για την εξ αποστάσεως παρακολούθηση των βρεφών μπορεί να αποδειχτεί σωτήρια. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι υπάρχει συνεχής παρουσία και παρακολούθηση και ο συγγενής δεν αφήνει την συσκευή όταν π.χ. απουσιάζει για ψώνια ή σε κάποια δουλειά. Σε κάθε άλλη περίπτωση, υπάρχουν σήμερα και στην Ελλάδα υπηρεσίες τις οποίες μπορεί να καλέσει σε 24ωρη βάση ο παππούς ή η γιαγιά για να λάβει βοήθεια. Τέτοιες είναι η Υπηρεσία Άμεσης Ειδοποίησης-ALERT του ΟΤΕ (πληροφορίες στο 13888) και η Υπηρεσία Τηλεειδοποίησης της εξειδικευμένης Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Γραμμή Ζωής» (πληροφορίες στα τηλέφωνα στα τηλέφωνα 210-699-0885 και 210-691-7125). Ο συνδρομητής αυτών των υπηρεσιών λαμβάνει μια συσκευή η οποία διαθέτει ένα ενσωματωμένο κόκκινο πλήκτρο άμεσης βοήθειας. Όταν ο χρήστης πιέσει αυτό το κόκκινο κουμπί ειδοποιείται αμέσως το αντίστοιχο κέντρο διαχείρισης κλήσεων, το οποίο λειτουργεί όλο το 24ωρο και το οποίο, ανάλογα με την περίπτωση, ειδοποιεί άμεσα τα πρόσωπα που έχουν οριστεί εκ των προτέρων από τον ηλικιωμένο (συγγενείς, γιατρός, γείτονας, κλπ.) ή κινητοποιεί τις αρμόδιες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (Αστυνομία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ).
Στα παραπάνω εργαλεία προστίθεται και η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1065. Απευθύνεται σε ηλικιωμένους θύματα παραμέλησης ή/και κακομεταχείρισης, οικονομικής εκμετάλλευσης ή ψυχικής, σωματικής ή/και σεξουαλικής βίας σε ηλικιωμένους που αντιμετωπίζουν οικογενειακά ή/και κοινωνικά προβλήματα ή προβλήματα από τα παιδιά τους και τέλος σε ηλικιωμένους με σοβαρά προβλήματα υγείας. Λειτουργεί με την ευθύνη της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Γραμμή Ζωής» (www.lifelinehellas.gr) και μπορούν να την χρησιμοποιήσουν όχι μόνο οι ηλικιωμένοι αλλά και τα παιδιά τους ή/και το συγγενικό τους περιβάλλον.
Όλα τα παραπάνω μπορούν να εξασφαλίσουν ικανοποιητική ποιότητα ζωής και ασφάλειας για τον παππού και τη γιαγιά «πριν λυθή η αργυρά άλυσος και σπάση ο λύχνος ο χρυσούς ή συντριφθή η υδρία εν τη πηγή ή χαλάση ο τροχός εν τω φρέατι…» όπως μας λέει ο Σολόμωντας.
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
12 Σεπτεμβρίου 2012
Ο δωδεκάλογος της προστασίας του πολίτη ΙΙ
Συνεχίζουμε τις χρήσιμες συμβουλές για τους πολίτες που θέλουν να προστατευτούν από τους κινδύνους της καθημερινότητας …
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Σεπτεμβρίου 2012.
Την περασμένη εβδομάδα αναφέρθηκα σε έξη από τις δώδεκα καθημερινές συνήθειες που κατά τη γνώμη μου επιβαρύνουν την υγεία και την ασφάλειά μας και τις οποίες ο καθένας μπορεί εύκολα να αλλάξει μειώνοντας το επίπεδο του κινδύνου που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Το κάπνισμα, η απρόσεκτη οδήγηση, η χωρίς προφυλάξεις χρήση γεωργικών φαρμάκων, η άγνοια των στοιχειωδών πρώτων βοηθειών, οι εξαρτήσεις κάθε είδους (τυχερά παιχνίδια, ηλεκτρονικές συσκευές, επικίνδυνες κοσμοθεωρίες) και η άγνοια της σωστής κολύμβησης δημιουργούν πάμπολλα θύματα και καταστρέφουν ζωές και συχνά ακόμη και περιουσίες.
Προσοχή στα μαστορέματα. Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί σημειώνονται στο σπίτι όταν μαστορεύουμε ή όταν διασκεδάζουμε. Αν δεν ξέρουμε πώς να χρησιμοποιούμε τρυπάνια και αλυσοπρίονα ας μην ξεκινήσουμε μεγάλες εργασίες στο σπίτι. Τα ηλεκτρικά δεν είναι για τους άσχετους. Ακόμη και το κλάδεμα πάνω σε μια σκάλα ή σ' ένα δένδρο από κάποιον που δεν έχει ιδέα πως θα στηριχτεί, συχνά αποβαίνει μοιραίο. Ιδίως για τους ηλικιωμένους. Και μην ξεχνούμε ότι οι ψησταριές απαιτούν κάποιες προφυλάξεις ενώ ακόμη και στις αθλητικές δραστηριότητες μπορούμε συχνά να έχουμε ατύχημα, όταν δεν προσέχουμε ή όταν θέλουμε να υπερβούμε τις αντοχές μας - ιδίως όταν έχουμε ξεπεράσει κάποια ηλικία.
Περιοδικός ιατρικός έλεγχος. Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης εκπλήξεων και επιπλοκών είναι ο περιοδικός ιατρικός έλεγχος (τσεκ-απ). Βέβαια από κάποια ηλικία και μετά οι έλεγχοι αυτοί γίνονται απαραίτητοι επειδή εμφανίζονται κάποια προβλήματα υγείας. Όμως ακόμη και οι υγιείς και οι νέοι καλόν είναι να υποβάλλονται σε περιοδικές ιατρικές εξετάσεις κάθε δύο ή τρία χρόνια. Πολλές αρρώστιες, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιοπάθειες και οι νεοπλασίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία αν διαγνωστούν εγκαίρως ακόμη και όταν δεν έχουν εμφανιστεί ενοχλητικά συμπτώματα. Ο οικογενειακός γιατρός είναι ο καλύτερος σύμβουλος για τις σχετικές εξετάσεις … κι αν δεν έχετε οικογενειακό γιατρό, καιρός είναι να αποκτήσετε.
Κουζίνα, ένας επικίνδυνος χώρος. Η κουζίνα θεωρείται γενικά ως ο πιο επικίνδυνος χώρος του σπιτιού. Από εκεί ξεκινούν οι περισσότερες πυρκαγιές και εκεί συμβαίνουν τα περισσότερα εγκαύματα. Εκεί βρίσκονται οι αιτίες των περισσότερων δηλητηριάσεων. Εκεί τέλος σημειώνονται τραυματισμοί με μαχαίρια και άλλα εργαλεία της κουζίνας. Όμως, στην κουζίνα καιροφυλακτούν και άλλοι πιο ύπουλοι κίνδυνοι. Όπως η χρησιμοποίηση πλαστικών δοχείων που δεν έχουν σχεδιαστεί για την τοποθέτηση τροφίμων αλλά και η αποθήκευση υγρών (π.χ. κρασιού, λαδιού ή τσικουδιάς) σε πλαστικά δοχεία, από τα οποία το αποθηκευόμενο τρόφιμο ή υγρό απορροφά επικίνδυνα συστατικά. Στην κουζίνα παράγονται επίσης και τα περισσότερα απορρίμματα, τα οποία αν δεν διαχωριστούν σωστά προκαλούν τεράστιες ζημιές στο περιβάλλον.
Προστασία από δασικές πυρκαγιές. Όπως γράφαμε πριν από λίγες εβδομάδες, οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα περιοδικό φυσικό φαινόμενο των οικοσυστημάτων μεσογειακού τύπου. Οι επιπτώσεις τους όμως μπορούν να μετριαστούν αν φροντίσουμε να καθαρίσουμε τα απειλούμενα δάση από την συσσωρευμένη καύσιμη ύλη (ξερόκλαδα, ξερά χόρτα) και τις πιθανές πηγές έναρξης της πυρκαγιάς (σκουπίδια). Ο καθένας μας μπορεί να συμβάλλει καθαρίζοντας το χωράφι του, συμμετέχοντας σε εκστρατείες καθαρισμού που οργανώνουν εθελοντές και, κυρίως, φροντίζοντας να μην αφήνει σκουπίδια εδώ κι εκεί μέσα στο δάσος ή σε ανεξέλεγκτες χωματερές. Ταυτόχρονα, όσοι έχουν σπίτια κοντά σε δάσος μπορούν να καθαρίσουν τους κήπους και τον περίβολο των σπιτιών από εύφλεκτα υλικά (ξερόκλαδα, ξυλεία, λιπάσματα, κλπ.) και να απομακρύνουν τα δένδρα που ακουμπούν στο σπίτι. Έτσι, σε περίπτωση πυρκαγιάς το σπίτι τους δεν θα κινδυνεύσει.
Ασφαλίζουμε το σπίτι μας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να ασφαλίσουμε το σπίτι μας από ενδεχόμενη κλοπή. Κατ' αρχάς φροντίζουμε οι πόρτες και τα παράθυρα να κλείνουν καλά. Στα ισόγεια μπορούμε να εγκαταστήσουμε σιδερένια κάγκελα και στις μονοκατοικίες καλή περίφραξη. Ακόμη και αν δεν φυλάμε ακριβά αντικείμενα και χρήματα στο σπίτι, συνιστάται η εγκατάσταση συστήματος συναγερμού συνδεδεμένου τηλεφωνικά με κάποιο κέντρο 24ωρης παρακολούθησης και επέμβασης. Η επαφή με τους γείτονες, ιδίως για όσους μένουν μόνοι, ώστε κάθε ύποπτη κίνηση να προκαλεί άμεση αντίδραση, μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμη. Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις χρήσιμη μπορεί να είναι και η οργάνωση της επιτήρησης σε επίπεδο γειτονιάς.
Αντιστεκόμαστε στις επιδημίες φόβου. Ο Γαλάτες φοβόταν μήπως πέσει ο ουρανός να τους πλακώσει. Πολλοί από τους μεγαλύτερους μεγάλωσαν με το φόβο του πυρηνικού πολέμου. Στην εποχή μας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μας απειλούν περιοδικά με πανδημίες από νέους ιούς γρίπης ή άλλες λοιμώδεις ασθένειες, με επερχόμενους καταστρεπτικούς σεισμούς και πολέμους, με πλημμύρες και Αρμαγεδδώνες κάθε είδους. Φυσικά κανείς δεν προβλέπει αληθινές καταστροφές όπως την χρηματοπιστωτική κρίση, την καταστροφή στη Φουκουσίμα ή το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό. Ο φόβος είναι κακός σύμβουλος και οδηγεί σε σπασμωδικές κινήσεις πανικού και συχνά αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης από διάφορους επιτήδειους για δικούς τους σκοπούς. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η πολιτεία και οι πολίτες δεν θα πρέπει να προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν μείζονα συμβάντα και καταστροφές. Αντιθέτως, η καλή προετοιμασία ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη των πολιτών που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις πραγματικές καταστροφές με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, γνωρίζοντας ότι αποκλείεται να τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 12 Σεπτεμβρίου 2012.
Την περασμένη εβδομάδα αναφέρθηκα σε έξη από τις δώδεκα καθημερινές συνήθειες που κατά τη γνώμη μου επιβαρύνουν την υγεία και την ασφάλειά μας και τις οποίες ο καθένας μπορεί εύκολα να αλλάξει μειώνοντας το επίπεδο του κινδύνου που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Το κάπνισμα, η απρόσεκτη οδήγηση, η χωρίς προφυλάξεις χρήση γεωργικών φαρμάκων, η άγνοια των στοιχειωδών πρώτων βοηθειών, οι εξαρτήσεις κάθε είδους (τυχερά παιχνίδια, ηλεκτρονικές συσκευές, επικίνδυνες κοσμοθεωρίες) και η άγνοια της σωστής κολύμβησης δημιουργούν πάμπολλα θύματα και καταστρέφουν ζωές και συχνά ακόμη και περιουσίες.
Προσοχή στα μαστορέματα. Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί σημειώνονται στο σπίτι όταν μαστορεύουμε ή όταν διασκεδάζουμε. Αν δεν ξέρουμε πώς να χρησιμοποιούμε τρυπάνια και αλυσοπρίονα ας μην ξεκινήσουμε μεγάλες εργασίες στο σπίτι. Τα ηλεκτρικά δεν είναι για τους άσχετους. Ακόμη και το κλάδεμα πάνω σε μια σκάλα ή σ' ένα δένδρο από κάποιον που δεν έχει ιδέα πως θα στηριχτεί, συχνά αποβαίνει μοιραίο. Ιδίως για τους ηλικιωμένους. Και μην ξεχνούμε ότι οι ψησταριές απαιτούν κάποιες προφυλάξεις ενώ ακόμη και στις αθλητικές δραστηριότητες μπορούμε συχνά να έχουμε ατύχημα, όταν δεν προσέχουμε ή όταν θέλουμε να υπερβούμε τις αντοχές μας - ιδίως όταν έχουμε ξεπεράσει κάποια ηλικία.
Περιοδικός ιατρικός έλεγχος. Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης εκπλήξεων και επιπλοκών είναι ο περιοδικός ιατρικός έλεγχος (τσεκ-απ). Βέβαια από κάποια ηλικία και μετά οι έλεγχοι αυτοί γίνονται απαραίτητοι επειδή εμφανίζονται κάποια προβλήματα υγείας. Όμως ακόμη και οι υγιείς και οι νέοι καλόν είναι να υποβάλλονται σε περιοδικές ιατρικές εξετάσεις κάθε δύο ή τρία χρόνια. Πολλές αρρώστιες, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιοπάθειες και οι νεοπλασίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία αν διαγνωστούν εγκαίρως ακόμη και όταν δεν έχουν εμφανιστεί ενοχλητικά συμπτώματα. Ο οικογενειακός γιατρός είναι ο καλύτερος σύμβουλος για τις σχετικές εξετάσεις … κι αν δεν έχετε οικογενειακό γιατρό, καιρός είναι να αποκτήσετε.
Κουζίνα, ένας επικίνδυνος χώρος. Η κουζίνα θεωρείται γενικά ως ο πιο επικίνδυνος χώρος του σπιτιού. Από εκεί ξεκινούν οι περισσότερες πυρκαγιές και εκεί συμβαίνουν τα περισσότερα εγκαύματα. Εκεί βρίσκονται οι αιτίες των περισσότερων δηλητηριάσεων. Εκεί τέλος σημειώνονται τραυματισμοί με μαχαίρια και άλλα εργαλεία της κουζίνας. Όμως, στην κουζίνα καιροφυλακτούν και άλλοι πιο ύπουλοι κίνδυνοι. Όπως η χρησιμοποίηση πλαστικών δοχείων που δεν έχουν σχεδιαστεί για την τοποθέτηση τροφίμων αλλά και η αποθήκευση υγρών (π.χ. κρασιού, λαδιού ή τσικουδιάς) σε πλαστικά δοχεία, από τα οποία το αποθηκευόμενο τρόφιμο ή υγρό απορροφά επικίνδυνα συστατικά. Στην κουζίνα παράγονται επίσης και τα περισσότερα απορρίμματα, τα οποία αν δεν διαχωριστούν σωστά προκαλούν τεράστιες ζημιές στο περιβάλλον.
Προστασία από δασικές πυρκαγιές. Όπως γράφαμε πριν από λίγες εβδομάδες, οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα περιοδικό φυσικό φαινόμενο των οικοσυστημάτων μεσογειακού τύπου. Οι επιπτώσεις τους όμως μπορούν να μετριαστούν αν φροντίσουμε να καθαρίσουμε τα απειλούμενα δάση από την συσσωρευμένη καύσιμη ύλη (ξερόκλαδα, ξερά χόρτα) και τις πιθανές πηγές έναρξης της πυρκαγιάς (σκουπίδια). Ο καθένας μας μπορεί να συμβάλλει καθαρίζοντας το χωράφι του, συμμετέχοντας σε εκστρατείες καθαρισμού που οργανώνουν εθελοντές και, κυρίως, φροντίζοντας να μην αφήνει σκουπίδια εδώ κι εκεί μέσα στο δάσος ή σε ανεξέλεγκτες χωματερές. Ταυτόχρονα, όσοι έχουν σπίτια κοντά σε δάσος μπορούν να καθαρίσουν τους κήπους και τον περίβολο των σπιτιών από εύφλεκτα υλικά (ξερόκλαδα, ξυλεία, λιπάσματα, κλπ.) και να απομακρύνουν τα δένδρα που ακουμπούν στο σπίτι. Έτσι, σε περίπτωση πυρκαγιάς το σπίτι τους δεν θα κινδυνεύσει.
Ασφαλίζουμε το σπίτι μας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να ασφαλίσουμε το σπίτι μας από ενδεχόμενη κλοπή. Κατ' αρχάς φροντίζουμε οι πόρτες και τα παράθυρα να κλείνουν καλά. Στα ισόγεια μπορούμε να εγκαταστήσουμε σιδερένια κάγκελα και στις μονοκατοικίες καλή περίφραξη. Ακόμη και αν δεν φυλάμε ακριβά αντικείμενα και χρήματα στο σπίτι, συνιστάται η εγκατάσταση συστήματος συναγερμού συνδεδεμένου τηλεφωνικά με κάποιο κέντρο 24ωρης παρακολούθησης και επέμβασης. Η επαφή με τους γείτονες, ιδίως για όσους μένουν μόνοι, ώστε κάθε ύποπτη κίνηση να προκαλεί άμεση αντίδραση, μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμη. Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις χρήσιμη μπορεί να είναι και η οργάνωση της επιτήρησης σε επίπεδο γειτονιάς.
Αντιστεκόμαστε στις επιδημίες φόβου. Ο Γαλάτες φοβόταν μήπως πέσει ο ουρανός να τους πλακώσει. Πολλοί από τους μεγαλύτερους μεγάλωσαν με το φόβο του πυρηνικού πολέμου. Στην εποχή μας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μας απειλούν περιοδικά με πανδημίες από νέους ιούς γρίπης ή άλλες λοιμώδεις ασθένειες, με επερχόμενους καταστρεπτικούς σεισμούς και πολέμους, με πλημμύρες και Αρμαγεδδώνες κάθε είδους. Φυσικά κανείς δεν προβλέπει αληθινές καταστροφές όπως την χρηματοπιστωτική κρίση, την καταστροφή στη Φουκουσίμα ή το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό. Ο φόβος είναι κακός σύμβουλος και οδηγεί σε σπασμωδικές κινήσεις πανικού και συχνά αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης από διάφορους επιτήδειους για δικούς τους σκοπούς. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η πολιτεία και οι πολίτες δεν θα πρέπει να προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν μείζονα συμβάντα και καταστροφές. Αντιθέτως, η καλή προετοιμασία ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη των πολιτών που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις πραγματικές καταστροφές με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, γνωρίζοντας ότι αποκλείεται να τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι …
* Φυσικός, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
