Προστασία από σεισμούς!

Λαμβάνουμε τα μέτρα μας πολύ ΠΡΙΝ κτυπήσει ο Εγκέλαδος …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 3 Δεκεμβρίου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-400)

Κουνηθήκαμε τις προάλλες, άλλοι λίγο κι άλλοι πολύ από τον σεισμό στα Αντικύθηρα. Παράλληλα, πολλές περιοχές της χώρας μας πλημμύρισαν, ενώ το περασμένο καλοκαίρι δεν έλλειψαν κι οι πυρκαγιές που απείλησαν κατοικημένες περιοχές. Στα επόμενα άρθρα θα αναφερθούμε στα μέτρα που πρέπει να παίρνουμε ΠΡΙΝ από τέτοιες καταστροφές, ελαχιστοποιώντας, όσο είναι δυνατόν, τις δυσμενείς τους επιπτώσεις ώστε να προστατεύουμε τη ζωή και την περιουσία μας.

Τι είναι ο σεισμός. Το έδαφος στο οποίο πατούμε δεν είναι σταθερό αλλά μετακινείται. Κι αυτό παρόλο που έχουμε την εντύπωση ότι τα βουνά μένουν στη θέση τους και οι πεδιάδες είναι αιώνιες. Στην πραγματικότητα, ο στερεός φλοιός της Γης αποτελείται από πλάκες που μετακινούνται επιπλέοντας πάνω στον ρευστό και καυτό γήινο πυρήνα. Για παράδειγμα, η Κρήτη μετακινείται προς την Αφρική με ταχύτητα τεσσεράμισι έως πέντε εκατοστόμετρα το χρόνο και προβλέπεται ότι θα ενωθεί μαζί της σε 5 με 6 εκατομμύρια χρόνια.

Οι «τεκτονικές», όπως τις λέμε, πλάκες είτε μετακινούνται οριζόντια είτε βυθίζονται η μια κάτω από την άλλη. Έτσι, νότια της Κρήτης η αφρικανική πλάκα καταβυθίζεται κάτω από την ευρασιατική. Όμως, αυτές οι μετατοπίσεις των πετρωμάτων προκαλούν συσσώρευση πίεσης. Αυτή όταν ξεπεράσει μια κρίσιμη τιμή φθάνει στο όριο θραύσης του πετρώματος, με αποτέλεσμα μια βίαιη ταλάντωση των πετρωμάτων και την απελευθέρωση της συσσωρευμένης ενέργειας με τη μορφή κυμάτων. Αυτό το φαινόμενο είναι ο σεισμός.

Αντισεισμικά κτήρια. Σε όλους τους σεισμούς παρατηρούμε ότι ορισμένα κτήρια καταστρέφονται πλήρως ή υφίστανται ζημιές ενώ άλλα μένουν αλώβητα. Είναι γνωστοί οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των κτηρίων όταν γίνεται σεισμός. Κατ’ αρχήν η ποιότητα του εδάφους. Οι οικοδομές που κτίζονται σε χαλαρά εδάφη (άμμο, φερτά υλικά, μπάζα) κινδυνεύουν ιδιαίτερα, αφού ο σεισμός «ρευστοποιεί» αυτά τα εδάφη. Με αποτέλεσμα οι οικοδομές να μην πατούν πιά σε στερεό έδαφος.

Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης και η αντοχή του κτηρίου στις δυνάμεις από τα σεισμικά κύματα. Γι’ αυτό κατά τη μελέτη και την κατασκευή του κτηρίου θα πρέπει να έχει τηρηθεί πιστά ο αντισεισμικός κανονισμός. Ο οποίος με τη σειρά του στηρίζεται στα δεδομένα που συλλέγουν οι επιταχυνσιογράφοι, ειδικές συσκευές που μετρούν τις δυνάμεις οι οποίες αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια των σεισμών. Αν θέλουμε ισχυρότερη αντισεισμική προστασία θα πρέπει το δίκτυο των επιταχυνσιογράφων να είναι το ίδιο πυκνό, αν όχι πυκνότερο, με το δίκτυο των σεισμογράφων που καταγράφουν την ένταση των σεισμών.

Εκτός από τον αντισεισμικό κανονισμό, οι μηχανικοί έχουν στη διάθεσή τους και ένα καταπληκτικό αντισεισμικό εργαλείο. Το οπλισμένο σκυρόδεμα. Όμως, θα πρέπει τα σχέδια κατασκευής να εφαρμόζονται πιστότατα αφού κάθε απόκλιση από αυτά μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες σε περίπτωση σεισμού. Αν μειώσουμε τα σίδερα στον οπλισμό. Αν χρησιμοποιήσουμε μπετόν εκτός προδιαγραφών. Αν αλλάξουμε τα σχέδια χωρίς την έγκριση του μηχανικού (π.χ. αφαιρώντας κάποιες κολώνες, μετατοπίζοντας ένα φέροντα τοίχο, δημιουργώντας ένα άνοιγμα εκεί που δεν προβλέπεται) υπογράφουμε την καταστροφή της οικοδομής μας ακόμη και τον θάνατο ανθρώπων.

Σύμφωνα με τους πολιτικούς μηχανικούς, όσα κτήρια έχουν κατασκευαστεί με βάση τον αντισεισμικό κανονισμό του 1985 κινδυνεύουν λιγότερο από ζημιές σε περίπτωση σεισμού. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι σύγχρονες οικοδομές είναι ασφαλείς – υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι ο κανονισμός έχει εφαρμοστεί σωστά.

Για τις παλαιότερες οικοδομές μπορεί να γίνει ένας προσεισμικός έλεγχος από μηχανικό, ο οποίος θα υποδείξει ενισχύσεις και βελτιώσεις για την θωράκιση του κτηρίου. Σήμερα, υπάρχουν καταπληκτικά υλικά και μέθοδοι ενίσχυσης που μπορούν να εξασφαλίσουν βέλτιστη ασφάλεια ακόμη και σε οικοδομές που έχουν πληγεί από προηγούμενους σεισμούς.

Εσωτερική διακόσμηση. Ωστόσο, μπορεί το σπίτι ή το διαμέρισμα που μένουμε να έχει κατασκευαστεί σωστά αλλά εμείς να τραυματιστούμε σοβαρά αν δεν πάρουμε ορισμένα επιπλέον μέτρα. Τα οποία αφορούν τη διαμόρφωση της εσωτερικής διακόσμησης της κατοικίας μας. Κι αυτό επειδή ο σεισμός προκαλεί μετατοπίσεις επίπλων και άλλων αντικειμένων μέσα στο σπίτι.

Οι ντουλάπες, οι βιβλιοθήκες, τα φωτιστικά και οι πίνακες ζωγραφικής που δεν έχουν στερεωθεί καλά ίσως πέσουν και μας πλακώσουν. Αλλά και τα βαριά αντικείμενα (βιβλία, κύπελλα, αγαλματίδια, βάζα) θα πρέπει να τοποθετούνται χαμηλά για να μην μπορούν να μας τραυματίσουν πέφτοντας.

Μπορεί επίσης να πέσουν και οι σοβάδες από το ταβάνι και γι' αυτό οι κλασσικές οδηγίες προστασίας από τους σεισμούς προβλέπουν ότι πρέπει να καλυφθούμε μέχρι να τελειώσουν οι δονήσεις κάτω από ένα γερό τραπέζι, ένα θρανίο ή ακόμη και μέσα σε ένα ντουλάπι. Ένας πλήρης προσεισμικός έλεγχος του σπιτιού θα πρέπει να λάβει υπόψη και αυτόν τον παράγοντα και να προτείνει αντίστοιχα μέτρα ενίσχυσης.

Άλλα μέτρα. Πέρα από όλα τα παραπάνω μέτρα πρόληψης, χρήσιμη επίσης είναι και η ασφάλιση ασφάλεια της κατοικίας σας για την περίπτωση φυσικών καταστροφών που να περιλαμβάνουν και την περίπτωση του σεισμού. Γι’ αυτό θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον ασφαλιστή σας.

Τέλος, οι ιστοσελίδες του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) περιέχουν πλούσιο υλικό σχετικά με τα μέτρα ετοιμότητας και αντιμετώπισης των σεισμών. Μπορείτε να καταστρώσετε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, να εντοπίσετε τον πλησιέστερο χώρο συγκέντρωσης και – γιατί όχι – να οργανώσετε μιάν οικογενειακή άσκηση προφύλαξης και εκκένωσης. Ώστε να είστε προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο!

Συμπερασματικά, αν δεν θέλετε να φοβάστε τους σεισμούς, φροντίστε να πάρετε μέτρα ΠΡΙΝ το σεισμό. Όταν κτίζετε το σπίτι σας, όταν το επιπλώνετε και όταν το διακοσμείτε. Αν μένετε σε παλιότερο σπίτι φροντίστε να το ενισχύσετε με βάση τα πορίσματα ενός σωστού προσεισμικού ελέγχου. Τέλος, ενημερωθείτε για τη συμπεριφορά που πρέπει να υιοθετήσετε σε περίπτωση σεισμού με βάση τις οδηγίες των αρμόδιων αρχών.

Όσο μένουμε σε αυτό τον τόπο, πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς, αφού στην Ελλάδα απελευθερώνεται η μισή από την σεισμική ενέργεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης …