Προστασία από πλημμύρες

Μερικά απλά μέτρα για να προστατευθούμε από τις πλημμύρες
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 10 Δεκεμβρίου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-401)

Μάνδρα, Χανιά, Κινέτα, Ιόνια νησιά, Χαλκιδική … Οι καταστροφές από ακραία καιρικά φαινόμενα, από πλημμύρες και από τις προκαλούμενες κατολισθήσεις βρίσκονται όλο και συχνότερα στην επικαιρότητα. Μάλιστα, τα φαινόμενα αυτά θα πολλαπλασιάζονται και θα γίνονται εντονότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ας δούμε τι μέτρα μπορούμε να πάρουμε ΠΡΙΝ από τα φαινόμενα αυτά για να ελαχιστοποιήσουμε, όσο είναι δυνατόν, τις δυσμενείς τους επιπτώσεις και να προστατεύσουμε τη ζωή και την περιουσία μας.

Η τοποθεσία. Το νερό της βροχής ακολουθεί το νόμο της βαρύτητας και κινείται από τα ψηλά στα χαμηλά. Αν βρει διέξοδο μέσα από ρυάκια, ρέματα ή ποτάμια καταλήγει τελικά σε κάποια λίμνη ή στη θάλασσα. Αν ωστόσο η διαδρομή του είναι φραγμένη από σκουπίδια, μπάζα ή κατασκευές, το νερό έχει δύο δυνατότητες. Να πλημμυρίσει την περιοχή πριν από τα εμπόδια. Ή να τα παρασύρει σε χαμηλότερα επίπεδα.

Συνεπώς, η πρώτη μέριμνά μας θα πρέπει να είναι να μην βρεθούμε στον δρόμο του νερού. Είτε επειδή έχουμε κτίσει μέσα στην κοίτη κάποιου ρέματος ή ποταμού. Είτε επειδή κάποια γειτονική κοίτη είναι γεμάτη, με αποτέλεσμα το νερό να υπερχειλίσει και να «επιτεθεί» στο σπίτι μας, στο χωράφι μας, ή σε κάποιαν άλλη κατασκευή. Είτε τέλος γιατί δεν έχουμε φροντίσει η κατασκευή να είναι κάπως υπερυψωμένη σε περίπτωση που βρίσκεται σε πεδιάδα που απειλείται συχνά από πλημμύρες.

Αντιπλημμυρικά έργα. Δεν είναι δύσκολο να αξιολογήσουμε τον κίνδυνο πλημμύρας στην περιοχή μας. Μπορούμε να εκτιμήσουμε αν η περιουσία μας βρίσκεται σε κοίτη ποταμού ή κινδυνεύει δυνητικά από πλημμύρα. Μπορούμε να συλλέξουμε ιστορικά στοιχεία από τους παλαιότερους.

Και φυσικά μπορούμε να συμβουλευτούμε τους χάρτες που έχει καταρτίσει η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τις περιοχές που κινδυνεύουν από πλημμύρες. Στις σχετικές ιστοσελίδες υπάρχουν και λεπτομερείς χάρτες των μέγιστων δυνητικών επιπτώσεων από πλημμύρα (δημοσιευμένοι από τον Ιανουάριο του 2017).

Σε επίπεδο γειτονιάς, οικισμού ή πόλης η ευθύνη για την αντιπλημμυρική προστασία ανήκει φυσικά στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ωστόσο, στο δικό μας επίπεδο μπορούμε επίσης να κάνουμε πολλά. Κατ’ αρχάς χρήσιμο σε κάθε περίπτωση είναι να έχουμε ασφαλίσει το σπίτι μας κατά της πλημμύρας (μαζί με την ασφάλεια κατά της πυρκαγιάς).

Ας βεβαιωθούμε επίσης ότι τα φρεάτια έξω από το σπίτι μας δεν είναι φραγμένα και ότι οι υδρορροές λειτουργούν κανονικά. Αν ζούμε σε πλημμυροπαθή περιοχή φροντίζουμε ο ηλεκτρικός πίνακας και ο καυστήρας θέρμανσης να είναι υπερυψωμένοι για να μην πληγούν από το νερό. Φροντίζουμε να εγκαταστήσουμε βαλβίδες αντεπιστροφής στις αποχετεύσεις ώστε τα νερά να μην γυρίζουν πίσω.

Αν βρισκόμαστε στο τέρμα ενός ασφαλτοστρωμένου δρόμου φροντίζουμε να κατασκευάσουμε ένα αυλάκι με σχάρα πριν από την είσοδο του σπιτιού. Το οποίο να αποχετεύει τα νερά με τρόπο ώστε να μην πλημμυρίσουμε. Φυσικά φροντίζουμε να είναι πάντα καθαρό από φύλλα, κλαδιά, λάσπες και χώματα. Ανάλογα με τις συγκεκριμένη διαμόρφωση του σπιτιού ίσως αξίζει να προβλέψουμε και κάποια σακιά με άμμο ή άλλα τεχνητά «φράγματα» μπροστά από πόρτες και μπαλκονόπορτες …

Όταν έλθει η πλημμύρα. Παρακολουθούμε τα δελτία καιρού σε ραδιόφωνο και τηλεόραση για να είμαστε προετοιμασμένοι … Εγκαταλείπουμε τα υπόγεια και μετακινούμεθα σε ασφαλές υψηλό σημείο. Περιορίζουμε στο ελάχιστο τις μετακινήσεις μας. Αν υποχρεωθούμε να μετακινηθούμε, αποφεύγουμε να διασχίζουμε χείμαρρους πεζοί ή με αυτοκίνητο. Αν ακινητοποιηθεί το αυτοκίνητό μας το εγκαταλείπουμε και ανεβαίνουμε σε υψηλότερο σημείο.

Να θυμηθούμε ότι νερό ύψους 15 πόντων ακουμπά στο κάτω μέρος των περισσότερων αυτοκινήτων με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος να χάσουμε τον έλεγχο ή να σβήσει η μηχανή. Αν βαδίσουμε σε κινούμενο νερό ύψους 15 πόντων κινδυνεύουμε να παρασυρθούμε. Περπατούμε σε νερό που δεν κινείται χρησιμοποιώντας ένα ραβδί για να ελέγχουμε το βάθος του νερού μπροστά μας.

Όταν το νερό φτάσει στους 30 πόντους τα περισσότερα αυτοκίνητα αρχίζουν να επιπλέουν. Μισό μέτρο νερό θα παρασύρει τα περισσότερα αυτοκίνητα και τα μικρά φορτηγά. Δεν επιχειρούμε να διασχίσουμε πλημμυρισμένους δρόμους, πολύ περισσότερο που το οδόστρωμα μπορεί να έχει υποχωρήσει. Αποφεύγουμε επίσης τις «κονταρίδες» και δεν επιχειρούμε να οδηγήσουμε νύχτα αφού πολλά χαρακτηριστικά, ακόμη και γνώριμων περιοχών, ενδέχεται να έχουν μεταβληθεί.

Προσέχουμε να μην πλησιάζουμε ηλεκτροφόρα καλώδια και αποφεύγουμε περιοχές όπου έχουν σημειωθεί κατολισθήσεις. Τα νερά της πλημμύρας ενδέχεται επίσης να έχουν μολυνθεί από σκουπίδια, νεκρά ζώα ή και διάφορα αντικείμενα. Και φυσικά διευκολύνουμε με κάθε τρόπο το έργο των υπηρεσιών διάσωσης και ακολουθούμε τις οδηγίες των εντεταλμένων οργάνων διατήρησης της τάξης. Σε περίπτωση που πρέπει να εκκενώσουμε την περιοχή φροντίζουμε να ασφαλίσουμε το σπίτι μας, να κλείσουμε τους διακόπτες ρεύματος και νερού.

Μετά την πλημμύρα. Αν η περιοχή έχει εκκενωθεί, επιστρέφουμε στο σπίτι μόνο μετά από ειδοποίηση των αρχών, αποφεύγοντας τις περιοχές με ρέοντα ή και λιμνάζοντα νερά. Ελέγχουμε τοίχους, πόρτες, σκάλες και παράθυρα αλλά και τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, αποχέτευσης και τις ηλεκτρικές συσκευές.

Τα νερά μπορεί να κρύβουν κοφτερά αντικείμενα ή ανωμαλίες του εδάφους γι' αυτό χρησιμοποιούμε γαλότσες και προχωρούμε προσεκτικά. Επισκευάζουμε κατά προτεραιότητα βόθρους και συστήματα αποχέτευσης που αποτελούν σημαντικές απειλές για την υγεία. Οι αρχές θα μας ενημερώσουν από το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση αν το δίκτυο ύδρευσης έχει μολυνθεί.

Πλένουμε και απολυμαίνουμε κάθε τι που έχει βραχεί από την πλημμύρα – τα νερά της πλημμύρας μπορεί να είναι μολυσμένα από αποχετεύσεις ή χημικά. Τέλος, φροντίζουμε για την ασφάλεια μας και κάνουμε πρόγραμμα των εργασιών προβλέποντας τακτική ανάπαυση έτσι ώστε να αποφύγουμε την υπερκόπωση.