Κορωνοϊός – τα ψέματα

Μια ανασκόπηση των ψευδών ειδήσεων και των θεωριών συνομωσίας που κυκλοφορούν για τον κορωνοϊό …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 7 Απριλίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-417)

Γράψαμε πριν από δύο εβδομάδες (ΧΝ 24/03/2020) μερικές αλήθειες για τον κορωνοϊό. Δυστυχώς, στο διαδίκτυο συνεχίζουν να διαδίδονται ψευδείς ιατρικές συμβουλές και «θαυματουργές θεραπείες», παρά το γεγονός ότι έχουν ξεκινήσει πολυάριθμες ενημερωτικές εκστρατείες. Κι ενώ υπάρχουν επίσημοι ιστότοποι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της με πλήθος ελεγμένες πληροφορίες. Κυκλοφορούν επίσης και διάφορες θεωρίες συνομωσίας, μερικές από τις οποίες διατυπώνονται εσκεμμένα από συγκεκριμένες χώρες με στόχο έναν ιδιότυπο ψυχολογικό πόλεμο. Ας δούμε μερικές από αυτές …

Ανασκόπηση ψευδών ειδήσεων. Ο κορωνοϊός ΔΕΝ έχει παραχθεί τεχνητά σε κάποιο εργαστήριο στην Κίνα, τις ΗΠΑ, τη Βρετανία ή ακόμη και τη Ρωσία. Το περιοδικό Nature Medicine δημοσίευσε στις 17 Μαρτίου σχετικό άρθρο επιστημόνων από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Αυστραλία στο οποίο κατηγορηματικά διαψεύδεται, με βάση γενετικά στοιχεία, η υπόθεση περί τεχνητής προέλευσης του κορωνοϊού.

Η επιδημία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΔΕΝ προκλήθηκε αρχικά, ούτε μεταδίδεται στη συνέχεια, από μετανάστες. Ο ιός ΔΕΝ σχετίζεται με τη χρήση της νέας τεχνολογίας κινητών 5G ούτε με τους υποτιθέμενους «αεροψεκασμούς». Ο ισχυρισμός ότι η πανδημία είναι μια απάτη επειδή δεν υφίσταται ο ιός, απλά ΔΕΝ ισχύει – το αποδεικνύουν οι δεκάδες χιλιάδες θάνατοι σε δεκάδες χώρες του κόσμου. Και φυσικά ΔΕΝ υπάρχουν φυσικά φάρμακα κατά του ιού …

Μια ιδιαίτερη κατηγορία ψευδών ειδήσεων στοχεύει τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΔΕΝ ισχύουν προφανώς ισχυρισμοί όπως «Η ΕΕ απέτυχε να διαχειριστεί την κρίση και δεν είναι έτοιμη να βοηθήσει επειγόντως τα κράτη μέλη, τα οποία περιμένουν βοήθεια από την Κίνα ή τη Ρωσία!». «Ο χώρος Σένγκεν καταρρέει, οι πολίτες είναι σε καραντίνα ενώ οι μετανάστες κυκλοφορούν ελεύθερα». «Ο κορωνοϊός διαλύει την Ένωση που δεν συμφωνεί σε μέτρα χρηματοδότησης της αντιμετώπισης της πανδημίας».

Προβάλλονται και αναπαράγονται επίσης ειδήσεις όπως «Η ΕΕ έχει εγκαταλείψει τους ευρωπαίους συμμάχους της (π.χ. Ουκρανία)». «Η Ρωσία και η Κίνα βοηθούν την Ιταλία σε αντίθεση με την ΕΕ» κάτι που οδηγεί μερικούς να αντικαθιστούν τη σημαία της ΕΕ με την ρωσική. Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος της ρωσικής βοήθειας αποδείχθηκε άχρηστο και η κινεζική βοήθεια δεν ήταν δωρεάν … (βλ. και την απάντηση του Ρώσου πρέσβη στη Ρώμη). Επιπλέον, η Πολωνία ΔΕΝ παρεμπόδισε την διέλευση των ρωσικών αεροσκαφών με βοήθεια προς την Ιταλία.

Ρωσικά και κινεζικά μέσα προβάλουν το κινεζικό «παγκόσμιο πρόταγμα» ως καλύτερο από το Ευρωπαϊκό ενώ επιμένουν ότι «η ΕΕ εκμεταλλεύεται την κρίση για να προωθήσει τα συμφέροντά της». Παράλληλα, στο ρωσικό κοινό προβάλλονται ισχυρισμοί ότι ο ιός είναι ένα νέο όπλο, ότι «στη Ρωσία δεν υπάρχει πανδημία» ή ότι η Ρωσία «καταπολεμά αποτελεσματικά την πανδημία».

Διεθνής αξιοποίηση. Στη Μέση Ανατολή το Ισλαμικό Κράτος την παρουσιάζει ως «βασανιστήριο» των σύγχρονων «σταυροφόρων». Το συριακό καθεστώς την χρησιμοποιεί εναντίον των ευρωπαϊκών κυρώσεων που «υπονομεύουν την ανθρωπιστική και ιατρική ανταπόκριση στον κορωνοϊό». Χρησιμοποιείται εναντίον του Ιράν (που τάχα την έχει μετατρέψει σε πολιτικό όπλο) ή υπέρ του (αφού είναι τάχα βιολογικό όπλο των ΗΠΑ).

Στα Δυτικά Βαλκάνια η πανδημία χρησιμοποιείται για να επηρεαστούν τάχα οι εκλογές στη Σερβία και τη Βόρεια Μακεδονία ή ως υποθετικό όπλο κατά των μεταναστών. Στο Κοσσυφοπέδιο προβάλλεται η ιδέα ότι «η κρίση αποκαλύπτει την προκατάληψη της ΕΕ υπέρ της Σερβίας». Στην Αφρική πολλαπλασιάζονται οι εκστρατείες μίσους κατά κοινωνικών και εθνικών ομάδων ενώ η Κίνα εμφανίζεται να μονοπωλεί τη βοήθεια σε σχέση με άλλους δωρητές.

Στην Τουρκία εξακολουθούν να κυκλοφορούν ψευδείς πληροφορίες υγείας (π.χ. κατανάλωση καθαρού οινοπνεύματος, τα τουρκικά γονίδια έχουν ανοσία στον ιό) και η πανδημία χρησιμοποιείται για να εκφραστούν δημόσια ορισμένα αντιευρωπαϊκά αισθήματα. Παράλληλα, σε όλον τον κόσμο κυκλοφορούν προφητείες για την πανδημία, για λοιμούς που θα πλήξουν τον πλανήτη μας, για προσπάθειες από το «Βαθύ Κράτος» να ελεγχθεί η αύξηση του πληθυσμού, ή ότι θα προκαλέσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο …

Ελευθερία του τύπου. Όλα τα παραπάνω οδηγούν συχνά και σε περιορισμούς της ελευθερίας του τύπου. Στη Τουρκία διώκονται 316 χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης για ρητορική μίσους σε σχέση με τους προβληματισμούς τους για τον κορωνοϊό. Το Κρεμλίνο διατάζει διαδικτυακές πλατφόρμες να διαγράψουν «ψευδείς ειδήσεις» για τον κορωνοϊό στο πλαίσιο της διαρκούς προσπάθειας ελέγχου των ανεξάρτητων ιστοσελίδων.

Βρετανός ανταποκριτής στην Αίγυπτο εγκαταλείπει τη χώρα επειδή έγραψε ότι, με βάση επιστημονικές μελέτες, τα κυβερνητικά στοιχεία για τον ιό ήταν ανακριβή. Οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα εκτιμούν ότι χωρίς τον ασφυκτικό «έλεγχο και την λογοκρισία των κινεζικών αρχών» οι πολίτες θα είχαν ενημερωθεί νωρίτερα για τη σοβαρότητα της πανδημίας και έτσι θα είχαν σωθεί χιλιάδες ζωές.

Δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παροτρύνει τις διαδικτυακές πλατφόρμες που έχουν υπογράψει τον Κώδικα Δεοντολογίας για την Παραπληροφόρηση (Facebook, Google, Twitter, Mozilla, Microsoft και πολυάριθμες ενώσεις διαφημιστών) να προωθούν έγκυρες πηγές, να υποβαθμίζουν κάθε περιεχόμενο που αποδεικνύεται ψευδές ή παραπλανητικό και να αποσύρουν παράνομο περιεχόμενο ή περιεχόμενο που θα μπορούσε να προκαλέσει σωματική βλάβη.

Παράλληλα, το πρόγραμμα EUvsDisinfo που λειτουργεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, συμβάλει στην πρόβλεψη, αντιμετώπιση και αντίκρουση των αδιάλειπτων εκστρατειών παραπληροφόρησης, οι οποίες έχουν στόχο την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη της και τις χώρες της άμεσης γειτονίας της.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Ακολουθούμε τις συμβουλές του Υπουργείου Υγείας και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και επισκεπτόμαστε τις ιστοσελίδες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Πάνω απ’ όλα αποφεύγουμε να κοινοποιούμε χωρίς επαλήθευση, πληροφορίες που προέρχονται από αμφίβολες πηγές.