Ένα δυσοίωνο μέλλον

Δυο λόγια για τον κορωνοϊό, την κλιματική κρίση και τις κακές μας συνήθειες με τις οποίες υποθηκεύουμε το μέλλον μας …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 5 Οκτωβρίου 2021 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-461)

Κορωνοϊός. Τι δώρα θα έπρεπε να φέρει φέτος ο Άγιος Βασίλης στους περισσότερους Έλληνες; Μα φυσικά μερικά βιβλία στοιχειώδους Βιολογίας για να καταλάβουν με ποιόν τρόπο μας προστατεύουν τα εμβόλια από κάποιες μολυσματικές ασθένειες, οι οποίες στο παρελθόν θέριζαν εκατομμύρια ανθρώπους. Βέβαια, όσοι είχαν μελετήσει τα βιβλία Βιολογίας (Γυμνασίου και Λυκείου) θα είχαν μάθει για τους μηχανισμούς λειτουργίας και αναπαραγωγής των κυττάρων, το ρόλο DNA (δεσοξυριβοζονουκλεϊνικού οξέος) και RNA (ριβοζονουκλεϊνικού οξέος), καθώς και για τον τρόπο δράσης των εμβολίων.

Αν μάλιστα είχαν εντρυφήσει και λίγο στη Φυσική και τη Χημεία θα είχαν καταλάβει τη σημασία της επιστημονικής μεθόδου η οποία, για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, στηρίζεται στην παρατήρηση και στο πείραμα. Η Επιστήμη δεν διορθώνεται με επίκληση συναισθημάτων, ανεκδότων, πρωτοσέλιδων και ατεκμηρίωτων απόψεων ούτε με 2-3 ατάκες σε τηλεοπτικές εκπομπές. Αλλά με περισσότερη και καλύτερη επιστημονική έρευνα!

Υπάρχουν βέβαια στις μέρες μας και ανέντιμοι επιστήμονες που χρηματοδοτούνται από οργανωμένα συμφέροντα και παραποιώντας επιστημονικά δεδομένα καταλήγουν σε «επιστημονικά» συμπεράσματα που εξυπηρετούν τους πάτρωνές τους. Κάποιες παλαιότερες έρευνες που έδειχναν ότι η νικοτίνη επιδρά ευεργετικά στην COVID-19 αποσύρθηκαν όταν οι συντάκτες αποδείχτηκε ότι είχαν σχέση με την καπνοβιομηχανία. Ενώ από πρόσφατη έρευνα προέκυψε ότι οι καπνιστές που θα προσβληθούν από κορωνοϊό, έχουν 60-80% περισσότερες πιθανότητες να νοσηλευτούν και περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν σε σχέση με τους μη καπνιστές.

Τελικά, η μόνη λύση για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι τα εμβόλια. Μια μεγάλη έρευνα με 615.454 περιπτώσεις που έγινε από το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ έδειξε ότι ο εμβολιασμός μειώνει 5 φορές την πιθανότητα μόλυνσης, πάνω από 10 φορές την πιθανότητα νοσηλείας και πάνω από 10 φορές την πιθανότητα θανάτου. Αντίστοιχα ευρήματα προέκυψαν και από έρευνες στη Βρετανία και την Ιταλία. 

Κλιματική κρίση. Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι ένα από τα πολυπλοκότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα, αν όχι το πολυπλοκότερο. Κι αυτό γιατί ακόμη κι αν όλοι μας αποφασίζαμε να αλλάξουμε ριζικά τρόπο ζωής αυτό δεν θα έλυνε οριστικά το πρόβλημα. Μάλιστα, το 2020 η ανθρωπότητα συμμετείχε σε ένα πείραμα, όταν λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού κλειστήκαμε στο σπίτι, δεν χρησιμοποιήσαμε μεταφορικά μέσα και καταναλώσαμε λιγότερο. Αλλά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώθηκαν μόνο 7% …

Άσε που η έννοια της προσωπικής ευθύνης για την κλιματική αλλαγή προωθήθηκε από μια πετρελαϊκή εταιρεία, την BP, μέσα από το «αποτύπωμα (διοξειδίου του) άνθρακα». Πρόκειται για ένα μέτρο των εκπομπών άνθρακα ατόμων, οργανισμών, κοινοτήτων ή προϊόντων που συνδέεται με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εν λόγω εκπομπών. Αλλά, ακόμη κι αν κάποιος περιόριζε κατά 100% τις εκπομπές για το υπόλοιπο της ζωής του θα πετύχαινε απλώς να εξοικονομήσει εκπομπές που αντιστοιχούν σε ένα μικρό μέρος από το διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπει ο ενεργειακός κλάδος παγκοσμίως.

Σε τέσσερις τομείς θα πρέπει να μειωθούν δραστικά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αν δεν θέλουμε να εξαφανιστούμε ως είδος: ενέργεια (υπεύθυνη για το 73,2% του συνόλου των εκπομπών), γεωργία, δασοπονία και χρήση της γης (18,4%), απόβλητα (3,2%) και συγκεκριμένοι βιομηχανικοί κλάδοι (χημική βιομηχανία, παραγωγή τσιμέντου – 5,2%). Επιπλέον , θα πρέπει να διορθώσουμε και τα λάθη του παρελθόντος μειώνοντας επιπλέον το υφιστάμενο απόθεμα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Για να επιτευχθούν τα παραπάνω χρειάζεται να απαλλαγούμε από την χρήση ορυκτών καυσίμων (γαιάνθρακα, πετρελαίου, φυσικού αερίου), να αλλάξουμε τρόπο ζωής (π.χ. λιγότερο κρέας, λιγότερες μετακινήσεις), να αναδιαρθρώσουμε ριζικά ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους και τέλος να χρησιμοποιήσουμε εκτεταμένα προηγμένη τεχνολογία. Η οποία υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό αλλά κοστίζει ακριβά – περίπου 10 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως – χρήματα που κάποιος πρέπει να διαθέσει. Αν μάλιστα δεν μειώσουμε τις εκπομπές στους τομείς της ενέργειας και των τροφίμων, το κόστος αυτό μπορεί ακόμη και να διπλασιαστεί αν δεν θέλουμε η υπερθέρμανση του πλανήτη μας να ξεπεράσει τους 2 βαθμούς C.

Βέβαια, όλα τα παραπάνω δεν θα υλοποιηθούν εύκολα. Ήδη η μετάβαση στην εποχή χωρίς άνθρακα καθυστερεί όχι μόνο επειδή αντιδρούν τα οργανωμένα συμφέροντα, αλλά γιατί αντιδρούν και οι πολίτες που δεν θέλουν π.χ. την πυρηνική ενέργεια ούτε και την εγκατάσταση ανεμογεννητριών ή φωτοβολταϊκών στη γειτονία τους. Για να μην μιλήσουμε για τη μείωση της κατανάλωσης κρέατος, τον περιορισμό των μετακινήσεων ή τη χρήση λιγότερων συσκευών και κλιματιστικών …

Αλλαγές, οι οποίες θα προκαλέσουν σεισμό στους αντίστοιχους κλάδους με χρεωκοπίες και αύξηση της ανεργίας που με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε σημαντικά κοινωνικά προβλήματα. Μερικοί ίσως να ισχυριστούν ότι φταίει ο καπιταλισμός, αλλά και τα υπόλοιπα πολιτικά συστήματα δεν έχουν να επιδείξουν καλύτερες επιδόσεις στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της κλιματικής κρίσης – ενός φαινομένου που είναι παγκόσμιο.

Κι εμείς τι κάνουμε; Φοβόμαστε και αντιδρούμε με παράλογες δικαιολογίες τον εμβολιασμό κατά της COVID-19 ενώ λόγω χρόνιας και ανεξέλεγκτης κατανάλωσης αντιβιοτικών (πρώτοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση – βλ. ΧΝ 22/01/2019) δεν θα ανταποκριθούμε στην θεραπεία σε περίπτωση νοσηλείας. Κατέχουμε επίσης την πρώτη θέση στο κάπνισμα στην ΕΕ, μια συνήθεια που αποδεδειγμένα αποτελεί την αιτία των περισσότερων καρκίνων (βλ. ΧΝ 1/6/2021).

Συνεχίζουμε να πετάμε πλαστικά και άλλα σκουπίδια χωρίς να σκεπτόμαστε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, ιδίως το θαλάσσιο. Σκεπάζουμε με πλάκες τους δημόσιους χώρους χωρίς να υπολογίζουμε ότι θα γίνουν πηγές απορροής ομβρίων που με τη σειρά τους θα προκαλέσουν πλημμύρες. Περιμένουμε να μας σώσει ο τουρισμός αλλά ποιος σχεδιάζει τρόπους για να υποδεχτεί η χώρα 50 ή και παραπάνω εκατομμύρια τουρίστες σε λίγα χρόνια (το 2019 υποδέχτηκε 34 εκατ.).

Και τέλος, ενώ κάθε χρόνο καιγόμαστε, δεν εφαρμόζουμε ούτε στο ελάχιστο τις «Οδηγίες για την προστασία ανθρώπινων ζωών, οικισμών και υποδομών από δασικές πυρκαγιές» που συντάχθηκαν, ειδικά για τη χώρα μας, την περίοδο 2012-2013 από το Παγκόσμιο Κέντρο Παρακολούθησης Δασικών Πυρκαγιών και Έλληνες ειδικούς με την υποστήριξη της Ανοιχτής Μερικής Συμφωνίας για την Αντιμετώπιση των Μεγάλων Καταστροφών του Συμβουλίου της Ευρώπης (EUR–OPA). 

(Διόρθωση: Η σωστή λεζάντα της φωτογραφίας με τον ιππόκαμπο είναι η εξής «Ιππόκαμπος με χειρουργική μάσκα στο Στρατώνι Χαλκιδικής. Προτάθηκε για το βραβείο Ωκεάνιας Φωτογραφίας 2021 - Φωτογράφος Νικόλας Σαμαράς»)