Πραγματικοί και μη κίνδυνοι για την υγεία

Λίγα λόγια για την κατάχρηση αντιβιοτικών και το άτμισμα από εφήβους αλλά και για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των Ελλήνων στα εμβόλια
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 22 Ιανουαρίου 2019 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-361)

Πριν από ακριβώς οκτώ χρόνια (21/1/2011) ο εκδότης Γιάννης Γαρεδάκης ενέκρινε την πρόταση που του έκανε ο φίλτατος Βαγγέλης Κακατσάκης να γράφω στα Χανιώτικα Νέα σχετικά με την Προστασία του Πολίτη και την Καθημερινότητα. Ελπίζοντας ότι ανταποκρίθηκα στις προσδοκίες τους, τους ευχαριστώ αμφότερους και τους αφιερώνω το σημερινό άρθρο με αύξοντα αριθμό 361!

Αναφερθήκαμε τις προηγούμενες εβδομάδες στους κινδύνους από τις ψεύτικες ειδήσεις στο διαδίκτυο και αλλά και τις καταστρεπτικές επιπτώσεις της αλόγιστης χρήσης κινητών και ηλεκτρονικών συσκευών με οθόνες. Σήμερα θα αναλύσουμε κάποιες απειλές για την υγεία μας που προέρχονται από κακές συνήθειες και έλλειψη πληροφόρησης.

Αντιβιοτικά. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στην συνολική κατανάλωση αντιβιοτικών και αντιμικροβιακών φαρμάκων. Με βάση τη σχετική έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων για το 2016 (για το 2017 η Ελλάδα δεν έχει στείλει στοιχεία …), η καθορισμένη ημερήσια δόση αντιμικροβιακών ανά 1.000 κατοίκους είναι 36,3. Δηλαδή, τρεις φορές πάνω από την αντίστοιχη δόση των Κάτω Χωρών (10,4) και 66% μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο (21,9).

Ευτυχώς, όσον αφορά την κατανάλωση σε νοσοκομειακό περιβάλλον η Ελλάδα κατέχει την έβδομη θέση (μετά τη Μάλτα, τη Λιθουανία, τη Βρετανία, την Φινλανδία, την Σλοβακία και την Ιταλία) αλλά πάντα πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο. Επιπλέον, η Ελλάδα είναι τρίτη μετά την Ιταλία και το Βέλγιο στην κατανάλωση αντιβιοτικών ευρέος φάσματος σε σχέση με την κατανάλωση απλών (ή στενότερου φάσματος) αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται με βάση καλλιέργεια και αντιβιόγραμμα.

Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στην πράξη; Σε περίπτωση εισαγωγής σε νοσοκομείο ο ασθενής που έχει χρησιμοποιήσει άκριτα τα αντιβιοτικά ευρέως φάσματος, όταν προσβληθεί από κάποιο ανθεκτικό βακτήριο κινδυνεύει να πεθάνει αφού δε θα το πιάνει κανένα αντιβιοτικό. Μακροπρόθεσμα, όταν δεν θα δουλεύει κανένα αντιβιοτικό υπάρχει περίπτωση να μην γίνονται χειρουργεία. Να πεθαίνουν παιδιά από απλή αμυγδαλίτιδα. Μια απλή μόλυνση να οδηγεί σε ακρωτηριασμό.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η μικροβιακή αντοχή προκαλεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση 25.000 θανάτους και απώλειες ύψους 1,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Γι αυτό και δρομολόγησε από το 2017 ένα σχέδιο δράσης για την ενίσχυση των γνώσεων και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε αυτό τον τομέα. Σε ατομικό επίπεδο πάντως η λύση είναι απλή: ποτέ αντιβίωση χωρίς καλλιέργεια και αντιβιόγραμμα!

Ηλεκτρονικά τσιγάρα. Με βάση τις πιο πρόσφατες έρευνες, η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων με νικοτίνη έχει σημειώσει θεαματική άνοδο τα τελευταία χρόνια μεταξύ των μαθητών του Λυκείου στις ΗΠΑ. Από την ανάλυση 13.850 απαντήσεων που έδωσαν μαθητές Λυκείου προκύπτει σταθερή ετήσια αύξηση του ατμίσματος. Σήμερα, στις ΗΠΑ το 20% περίπου των μαθητών της 3ης Λυκείου χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό τσιγάρο με υγρό πλήρωσης που περιέχει νικοτίνη.

Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) έχει χαρακτηρίσει το φαινόμενο αυτό ως πραγματική επιδημία αφού οδηγεί σε εθισμό στη νικοτίνη, την τρίτη χειρότερη εξαρτησιογόνο ουσία μετά την ηρωίνη και την κοκαΐνη. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η FDA ξεκίνησε εκστρατεία ενημέρωσης των εφήβων για τις βλαβερές συνέπειες του ατμίσματος. Τα έξοδα της εκστρατείας καλύπτονται από τα τέλη που καταβάλει η καπνοβιομηχανία – ή μάλλον ορθότερα η βιομηχανία του εμπορίου νικοτίνης.

Η FDA εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο απαγόρευσης της προσθήκης γεύσεων στα υγρά ατμίσματος για να τα κάνει λιγότερο ελκυστικά στους εφήβους, αλλά και στους ενήλικες ατμιστές. Κι αυτό γιατί το άτμισμα, σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει τον νεαρό ατμιστή στο κανονικό τσιγάρο. Παράλληλα, σύμφωνα με μαρτυρίες ατμιστών, η διακοπή του ατμίσματος φαίνεται πως είναι εξίσου δύσκολη με την διακοπή του καπνίσματος.

Ωστόσο, άλλες έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το άτμισμα βοηθά στην διακοπή του καπνίσματος … Από αυτό προκύπτει ότι απαιτούνται περισσότερες επιστημονικές έρευνες για τις βλαβερές επιπτώσεις του ατμίσματος.

Πάντως, με δεδομένο το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό εφήβων δοκιμάζει τουλάχιστον μια φορά να καπνίσει ή να ατμίσει, θα πρέπει να θεωρηθεί τουλάχιστον εγκληματική η απόφαση των ελληνικών φορολογικών αρχών να απαγορεύσουν την πώληση μη νικοτινούχων υγρών πλήρωσης ηλεκτρονικών τσιγάρων … Κάτι που είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει περισσότερους νέους και νέες στην αγκαλιά των εμπόρων νικοτίνης.

Εμβόλια. Παρά τις πληροφορίες που διαδίδει το αντιεμβολιαστικό κίνημα για τους υποτιθέμενους κινδύνους των εμβολίων, οι Έλληνες εμπιστεύονται όλο και περισσότερο τα εμβόλια. Αυτό προκύπτει από την τελευταία σχετική έρευνα που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το φθινόπωρο. Το 92,9% των ερωτηθέντων θεωρεί σημαντικό τον εμβολιασμό των παιδιών, το 84,4% θεωρεί ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή και το 89,4% ότι είναι αποτελεσματικά.

Ωστόσο, η εμβολιαστική κάλυψη για συγκεκριμένες απειλές, αν και βελτιωμένη σε σχέση με το παρελθόν, εξακολουθεί να παραμένει χαμηλή (περίπου στο 50% για την εποχιακή γρίπη) ακόμη και για τους επαγγελματίες της υγείας που θα έπρεπε να είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι (κάλυψη γύρω στο 35% για την εποχιακή γρίπη). Επιπλέον, δεν υπάρχει ηλεκτρονικό μητρώο εμβολιασμών, κάτι που καθιστά δυσκολότερη την παρακολούθηση των εμβολιασμών που πρέπει να κάνουν τα παιδιά.

Χρειάζεται λοιπόν μεγαλύτερη ενημέρωση για τις ευεργετικές επιπτώσεις των εμβολίων αλλά και για τις ενδεχόμενες ακόμα και θανατηφόρες επιπτώσεις του μη εμβολιασμού σε όλες τις ηλικίες. Η ειδησεογραφία για τους θανάτους μη εμβολιασμένων ηλικιωμένων από την επιδημία γρίπης ας ενεργήσει ως ηχηρή υπενθύμιση. Λεπτομερείς πληροφορίες για τα Εθνικά Προγράμματα Εμβολιασμών παιδιών, εφήβων και ενηλίκων υπάρχουν στις ιστοσελίδες του Υπουργείου Υγείας.