Σκέψεις για μια χαμένη Ελπίδα

Είμαστε ευάλωτοι στις καταστροφές αλλά μπορούμε να αντλήσουμε και διδάγματα για να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι στο μέλλον …
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 8 Φεβρουαρίου 2022 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-465)

Από το χειμώνα του 1984-85, πρώτο χρόνο της 30χρονης παραμονής μου στο Βέλγιο, κατάλαβα τι σημαίνει βαριά χιονόπτωση. Οι θερμοκρασίες κατέβηκαν για αρκετές ημέρες κάτω από μείον 10°C και οι πάγοι έμειναν στις άκρες των δρόμων για εβδομάδες. Ωστόσο, τα πεζοδρόμια ήταν πάντα καθαρά. Γιατί οι κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι από το νόμο να τα καθαρίζουν και να τα αλατίζουν. Επειδή σε περίπτωση ατυχήματος πεζού, την ευθύνη της αποζημίωσης φέρει ο ένοικος του σπιτιού ή ο διαχειριστής της πολυκατοικίας.

Έμαθα επίσης να οδηγώ στο χιόνι και στον πάγο χωρίς αλυσίδες. Οδήγηση με 1η ή 2α ταχύτητα που εξασφαλίζει πολύ χαμηλές ταχύτητες και φρενάρισμα χωρίς το πάτημα φρένου. Φυσικά, οι Βρυξέλλες δεν έχουν πολλές ανηφόρες, αλλά και στην ράμπα του γκαράζ μου φρόντισα να βάλω δύο σειρές αντιολισθητικές γραμμωτές πλάκες ώστε να μπορώ να βγάλω το αυτοκίνητο, αφού προηγουμένως τις είχα καθαρίσει από το χιόνι και τις είχα αλατίσει.

Πόσο ευάλωτοι είμαστε; Ακόμη και αν δεν πιστεύουμε τους επιστήμονες σχετικά με τις αιτίες της κλιματικής αλλαγής, είναι γεγονός ότι οι χειμώνες γίνονται δριμύτεροι και τα καλοκαίρια εντονότερα. Πέρα από τις όποιες ευθύνες του κράτους όσον αφορά τις υποδομές, ο καθένας μας έχει υποχρέωση να προετοιμαστεί κατάλληλα για να μπορέσει να διαφυλάξει τη ζωή και την υγεία του όταν βρεθεί αντιμέτωπος με μεγάλες φυσικές καταστροφές.

Για τους σεισμούς η μόνη λύση είναι οι αντισεισμικές οικοδομές που πρέπει να κτίζονται σε στερεά (μη σαθρά) εδάφη. Στις νέες κατασκευές ακολουθούμε πιστά τη μελέτη του πολιτικού μηχανικού. Στις παλαιότερες φροντίζουμε για έγκαιρη αντισεισμική ενίσχυση. Και σε κάθε περίπτωση ακολουθούμε τις οδηγίες της Πολιτικής Προστασίας και του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ).

Για τις πλημμύρες φροντίζουμε να μην κτίζουμε σε εμφανείς ή αφανείς (μπαζωμένες) κοίτες απορροής ποταμών. Φυσικά, εκτός από την ευθύνη της τοπικής, περιφερειακής και κεντρικής διοίκησης για αντιπλημμυρικά έργα, ο καθένας μπορεί να μελετήσει την δυνατότητα κατασκευής τέτοιων έργων για την προστασία της περιουσίας του (π.χ. τοίχους αντιστήριξης, χαντάκια και φρεάτια απορροής). Ή να καθαρίσει κάποια φρεάτια απορροής των νερών της βροχής. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις, ιδίως όταν κανείς έχει κτίσει σε μπαζωμένα ρέματα ή σε περιοχές που πλημμυρίζουν συστηματικά (π.χ. δέλτα ποταμών) μακροπρόθεσμα η μόνη λύση είναι η μετεγκατάσταση …

Σε περίπτωση έντονης χιονόπτωσης ο κίνδυνος αποκλεισμού είναι μεγαλύτερος σε περιοχές με στενούς δρόμους με μεγάλες κλίσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις θα πρέπει οι περίοικοι να φροντίσουν να καθαρίσουν και να αλατίσουν εγκαίρως τα πεζοδρόμια, ώστε να είναι δυνατή η κυκλοφορία των πεζών. Επιπλέον, θα πρέπει οι κάτοικοι να φροντίσουν να κλαδέψουν τα δέντρα, τα οποία, όταν πέσουν, ενδέχεται να προκαλέσουν καταστροφές σε αυτοκίνητα και σε εναέρια ηλεκτροφόρα καλώδια αλλά και σε καλώδια του τηλεφώνου.

Ηλεκτρικό και θέρμανση. Η διακοπή του ηλεκτρικού επηρεάζει πολλές λειτουργίες του σπιτιού και της επιχείρησης. Για το μαγείρεμα ένα καμινέτο υγραερίου με μικρή φιάλη βουτανίου μπορεί να καλύψει τις ανάγκες για λίγες μέρες. Για τη θέρμανση θα χρειαστεί ενδεχομένως μια εφεδρική συσκευή αερίου ή κηροζίνης αλλά θα απαιτηθεί κάποια επένδυση. Αν βέβαια υπάρχει τζάκι τα πράγματα μπορούν να αντιμετωπιστούν αλλά όχι για πολλές μέρες.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να έχουμε φροντίσει για τη θερμομόνωση του σπιτιού καθώς και για την χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα, ο οποίος ακόμη και με λίγη ηλιοφάνεια μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μας σε ζεστό νερό. Ο ήλιος με ένα φτηνό φωτοβολταϊκό, μπορεί να μας βοηθήσει να καλύψουμε και τις ανάγκες φόρτισης των κινητών μας, ακόμη και να τροφοδοτήσει μερικά φώτα με σχετικά μικρό κόστος.

Τέλος, φροντίζουμε να έχουμε όλες τις φορητές μας συσκευές πάντοτε φορτισμένες ούτως ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάθε διακοπή ρεύματος. Για μεγαλύτερους υπολογιστές και δρομολογητές (router) σύνδεσης με το διαδίκτυο, θα πρέπει να έχουμε εγκαταστήσει ένα τροφοδοτικό αδιάλειπτης παροχής (UPS). Αν μάλιστα επενδύσουμε ένα σοβαρό ποσό, ένα τέτοιο τροφοδοτικό μπορεί να καλύψει τη λειτουργία των συσκευών μας για αρκετές ώρες.

Ωστόσο, η διακοπή του ρεύματος συνεπάγεται και διακοπή της σταθερής τηλεφωνικής σύνδεσης, ιδίως αν η σύνδεσή μας είναι ευρυζωνική, δηλαδή αν το τηλέφωνό μας συνδέεται με τον δρομολογητή μας. Σε αυτή την περίπτωση εκτός από τροφοδοτικό UPS για τον δρομολογητή (που είναι δική μας ευθύνη) θα πρέπει να υπάρχει και αντίστοιχο τροφοδοτικό και στον κύριο κατανεμητή, δηλαδή το ΚΑΦΑΟ (που είναι ευθύνη του παρόχου του δικτύου).

Διδάγματα και προοπτικές. Μετά από κάθε μεγάλη καταστροφή στη χώρα μας, εκτός από τα προβλήματα συντονισμού των αρμόδιων υπηρεσιών σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει και διαδικασία εξαγωγής διδαγμάτων. Τα οποία θα πρέπει να χρησιμεύουν κάθε φορά για την προσαρμογή και βελτίωση των υφιστάμενων διαδικασιών.

Όμως, τίποτα δεν εμποδίζει τον καθένα μας να αναλογιστεί τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε φορά στο πλαίσιο μιας έκτακτης ανάγκης ή μιας καταστροφής, ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα για το μέλλον … Γιατί ως γνωστόν «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν»!