Ελληνικά αντικαπνιστικά προβλήματα

Η ανεξέλεγκτη διαφήμιση καπνικών προϊόντων επηρεάζει κυρίως τους ανήλικους, οι οποίοι αποτελούν το στόχο της καπνοβιομηχανίας με την ανοχή και τη στήριξη της κυβέρνησης
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα την 1 Ιουνίου 2020 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-423)

Κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος. Φέτος είναι αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση του κοινού στις μεθόδους που χρησιμοποιεί η καπνοβιομηχανία για να προσελκύσει τους ανήλικους στην χρήση της νικοτίνης. Με κάθε είδους καπνικά προϊόντα, όπως κλασσικά και ηλεκτρονικά τσιγάρα, ναργιλέδες, πούρα και πουράκια. Στόχος να αναπτύξουν οι νέοι εξάρτηση από τη νικοτίνη, την τρίτη στη σειρά εξαρτησιογόνο ουσία μετά την ηρωίνη και την κοκαΐνη.

Ελληνικά προβλήματα. Δυστυχώς, στη χώρα μας η προστασία των ανηλίκων από τα κόλπα της καπνοβιομηχανίας φαίνεται πως δεν αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης. Η νέα αντικαπνιστική νομοθεσία με τα αυστηρότερα μέτρα εφαρμογής, αποτέλεσε σίγουρα σημαντικό μέτρο περιορισμού του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους. Προβλέπει επίσης την απαγόρευση του καπνίσματος και σε υπαίθριους χώρους όπου συχνάζουν ανήλικοι.

Παράλληλα, δεν υπάρχει έλεγχος της εφαρμογής του νόμου στις παιδικές χαρές. Ούτε και έλεγχος των υπεύθυνων των εν λόγω χώρων σχετικά με την υποχρέωση σήμανσης της απαγόρευσης του καπνίσματος σε αυτούς. Επιπλέον, η νομοθεσία προστατεύει από το παθητικό κάπνισμα στα αυτοκίνητα μόνο τους ανήλικους ηλικίας έως 12 ετών κατά παράβαση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία προβλέπει ότι ανήλικοι είναι όσοι δεν έχουν συμπληρώσει τα 18.

Οι δημόσιες υποσχέσεις για διαφημιστικά σποτάκια για τον περιορισμό του καπνίσματος (ακόμη και με συμμετοχή γνωστού διεθνούς μπασκετμπολίστα) έμειναν κενό γράμμα. Ενώ παράλληλα η ανεξέλεγκτη και παραπλανητική διαφήμιση καπνικών προϊόντων λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις σε πολλά σημεία πώλησης, ακόμη και κοντά σε σχολεία!

Σύμπραξη με την καπνοβιομηχανία. Μάλιστα, η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας κατά παράβαση της Σύμβασης-Πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τον Έλεγχο του Καπνού υποστηρίζει ανοικτά την προώθηση νέων καπνικών προϊόντων. Συμμετέχοντας ενεργά σε σχετικές δημόσιες εκδηλώσεις και επαινώντας την προσφορά από την καπνοβιομηχανία υγειονομικού υλικού για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Όταν ο ΠΟΥ έχει δηλώσει ότι το κάπνισμα αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για όσους προσβάλλονται από τον ιό.

Είναι λυπηρό, παράλληλα με τους επαίνους για την πετυχημένη διαχείριση της πανδημίας, το Υπουργείο Υγείας να παραβαίνει ανοικτά τη Σύμβαση-Πλαίσιο και να κατακρίνεται διεθνώς γι’ αυτή του τη στάση. Παράλληλα, είναι εξοργιστικό, η περίφημη Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τον αντικαπνιστικό νόμο να τηρεί σιγήν ιχθύος!

Η απροκάλυπτη σύμπραξη της κυβέρνησης με την καπνοβιομηχανία δικαιολογείται ίσως από τα έσοδα της φορολογίας καπνικών προϊόντων. Τα 2,83 δισ. € που εισέπραξε το κράτος το 2019 αντιπροσωπεύουν πάνω από το 5% των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού. Και το 1/3 περίπου από αυτά προέρχεται από συγκεκριμένη καπνοβιομηχανία! Ίσως δεν είναι γνωστό αλλά το 85% της τιμής του πακέτου είναι φόροι! Γι’ αυτό και ανθεί το λαθρεμπόριο τσιγάρων, το οποίο εκτιμάται ότι καλύπτει πάνω από το 20% της κατανάλωσης.

Κυβερνητική ασυνέπεια. Όπως γράψαμε και τις προάλλες (ΧΝ 12/5/2020) και με βάση όλα τα παραπάνω, η πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού σχετικά με τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας λόγω της πανδημίας, ότι δηλαδή «το παν είναι η προστασία της ζωής των ανθρώπων», ηχεί ως κενή περιεχομένου. Κι αυτό γιατί στην περίπτωση της χρήσης καπνικών προϊόντων αλλά και άλλων μεγάλων προβλημάτων δημόσιας υγείας που μπορούν να προληφθούν, η κυβέρνηση πράττει τα ακριβώς αντίθετα!

Σε σχετική δημόσια καταγγελία, 9 συλλογικότητες πολιτών καταγγέλλουν την «απροκάλυπτη στήριξη του Υπουργείου Υγείας στους εμπόρους νικοτίνης». Και καταλήγουν στο συμπέρασμα πως «παρά τις νομοθετικές ρυθμίσεις (που φαίνεται εν τέλει να ευνοούν τις προσπάθειες διάδοσης των νέων καπνικών προϊόντων), τις εξαγγελίες και την κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού εξακολουθούμε να γινόμαστε μάρτυρες σε ένα απαράδεκτο σκάνδαλο».

Θεωρούν μάλιστα ότι πρόκειται για «σκάνδαλο που θα άξιζε να απασχολήσει τις Δικαστικές Αρχές, το Κοινοβούλιο αλλά και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης». Και καταγγέλλουν «την ανοικτή υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας στους έμπορους νικοτίνης σε βάρος της ζωής και της υγείας των Ελλήνων πολιτών, ιδίως των ανηλίκων».

Αν πράγματι η κυβέρνηση ήθελε να προφυλάξει τους πολίτες, ιδίως τους ανήλικους, θα εφάρμοζε αυστηρά τη νομοθεσία για την απαγόρευση της διαφήμισης καπνικών προϊόντων. Θα κύρωνε το συμπληρωματικό πρωτόκολλο του ΠΟΥ για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου καπνού. Και θα πολλαπλασίαζε την τιμή του πακέτου τσιγάρων (απαγορεύοντας την πώληση των μικρών πακέτων και των τσιγάρων χύμα) ώστε η τιμή να φτάσει τα 10 ή τα 15€ σε σχέση με τα 4,5€ που είναι σήμερα. Αυτό θα περιόριζε τις πωλήσεις χωρίς αναγκαστικά να μειωθούν ιδιαίτερα τα φορολογικά έσοδα …

Φυσικά, η καπνοβιομηχανία θα αντιδράσει ισχυριζόμενη ότι αυτό θα μειώσει την απασχόληση αφού θα περιοριστεί η οικονομική της δραστηριότητα. Όμως όπως γράψαμε και παλαιότερα (ΧΝ 6/8/2019), σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του ΙΟΒΕ το σύνολο των θέσεων εργασίας στον κλάδο των καπνικών προϊόντων είχε υπολογιστεί το 2016 σε 28.563 άτομα (17.801 στην καπνοβιομηχανία και 10.762 στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο). Ας συγκριθεί ο αριθμός αυτός με τους 15.000 θανάτους ετησίως από την χρήση καπνικών προϊόντων.

Ας ελπίσουμε ότι οι αρμόδιοι θα κινητοποιηθούν ώστε και στον τομέα του περιορισμού του καπνίσματος να έχουμε ως χώρα τις επιτυχίες που είχαμε στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού.