Ἀρχὴ ἄνδρα δείκνυσιν …

… ἀλλὰ καὶ ἀρχὴν ἀνήρ» δηλαδή «Η εξουσία φανερώνει το ποιόν του ανθρώπου, αλλά και ο άνθρωπος, αναδεικνύει το ποιόν της εξουσίας»
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 2 Δεκεμβρίου 2025 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-513)

Το πρώτο μέρος του αρχαίου αυτού γνωμικού οφείλεται στον Βία τον Πριηνέα, έναν από τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας. Πράγματι, οι δυνατότητες, οι ικανότητες και (κυρίως) ο χαρακτήρας του ανθρώπου αποκαλύπτονται κατά τη διαχείριση αξιωμάτων. Την φράση αυτή την βρίσκουμε και στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, όπου ο Κρέοντας υποστηρίζει ότι η εξουσία αποκαλύπτει τον πραγματικό χαρακτήρα του άνδρα.

Το γνωμικό συμπλήρωσε ο ένδοξος Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας, ο οποίος νίκησε στα Λεύκτρα (371 π.Χ.) τους θεωρούμενους αήττητους Σπαρτιάτες, αναδεικνύοντας τη Θήβα ηγεμόνα της Ελλάδος. Κι αυτό, παρόλο που οι Θηβαίοι, για να τον εξευτελίσουν, τον είχαν εκλέξει «τελέαρχο» δηλαδή υπεύθυνο για την καθαριότητα των δρόμων από σκουπίδια και περιττώματα ...

Επικίνδυνοι ηγέτες. Στο παρελθόν, έχουμε αναφερθεί από αυτήν εδώ η στήλη στους επικίνδυνους πολιτικούς (βλ. ΧΝ 4/6/2024 και 23/5/2012) αλλά και στον ρόλο που παίζουν οι ηγεσίες στην αντιμετώπιση καταστροφών και κρίσεων (βλ. ΧΝ 1/5/2012) ηφηφη.

Παρακολουθώντας την πρόσφατη επικαιρότητα θυμήθηκα την πρώτη τηλεοπτική συνέντευξη μετά τη Μεταπολίτευση που έδωσε στον Πάνο Παναγιωτόπουλο και τον ΑΝΤ1 ο πρώην βασιλέας Κωνσταντίνος (23/1/1993). Διηγούμενος τις δραματικές στιγμές του Απριλιανού πραξικοπήματος όπως τις έζησε, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι ζήτησε να μιλήσει «σε όλους τους στρατηγούς οι οποίοι ήταν μέσα στο Πεντάγωνο κλεισμένοι» … και τους είπε «ότι εγώ αυτή τη στιγμή είμαι αρχιστράτηγος διότι ο βασιλιάς Παύλος πέθανε.

Αν ζούσε, αυτή τη στιγμή θα ήμουν λοχαγός». Αυτή η φράση, μου είχε κάνει τεράστια εντύπωση τότε που την άκουσα για πρώτη φορά, όταν η μητέρα ενός καλού φίλου έφερε την κασέτα με τη συνέντευξη στις Βρυξέλλες και μας κάλεσε (μάλλον μας υποχρέωσε), να την δούμε. Πριν να γράψω αυτό το άρθρο την ξαναβρήκα στο διαδίκτυο και μου έκανε ακριβώς την ίδια εντύπωση. Ήταν βασιλέας και αρχιστράτηγος αλλά ένοιωθε λοχαγός. Κατά τη γνώμη μου οι συνταγματάρχες τον είχαν «ψαρώσει» όπως λέγαμε στο στρατό. Με αποτέλεσμα λόγω ανικανότητας να χάσει τη βασιλεία …

Ιθάκη και Πρώτη Φορά Αριστερά. Παρακολούθησα με ενδιαφέρον τις πολυάριθμες αναφορές στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο στο πρόσφατο βιβλίο του πρώην πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Προσωπικά, με όλα αυτά που διάβασα αποφάσισα να μην αγοράσω τουλάχιστον το τυπωμένο βιβλίο. Πρώτον, γιατί ένα βιβλίο 762 σελίδων που έχει ήδη τυπωθεί σε 35.000 αντίτυπα έχει απαιτήσει την κοπή αρκετών χιλιάδων δένδρων. Κάτι απαράδεκτο για εκείνον που στις εκλογές του 2019 πρότεινε «στρατηγική συμπόρευση της Αριστεράς με την Οικολογία».

Δεύτερον, επειδή έχω ήδη αναφερθεί σε παλαιότερα άρθρα μου στην δραματική ιστορία της διαπραγμάτευσης του 2015 (βλ. «Ελλάδα εναντίον Ευρωζώνης: η κρυφή ιστορία ενός μπρα ντε φερ» που δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιό μου στις 15/3/2015 και το άρθρο «Εμμονικοί ανήλικοι» στα ΧΝ 24/9/2019). Δυστυχώς επιβεβαιώνεται σήμερα, από τα δημοσιευμένα αποσπάσματα του βιβλίου, κάτι που έγραφα τότε: «Αδιάβαστοι, ασυντόνιστοι, με επιπόλαιες ιδέες και μη πρακτικά εφαρμόσιμες προτάσεις, ευτυχώς δεν εφάρμοσαν το σχέδιο “στάχτη και μπούρμπερη”».

Και τρίτον, επειδή με το βιβλίο επιχειρείται να κανονιστούν ανοικτοί λογαριασμοί με τον άκομψο τρόπο της παραδοσιακής αριστεράς. Δημόσιες κατηγορίες εναντίον στελεχών για λάθη και αποφάσεις της ηγεσίας. Ευτυχώς, δεν ζούμε σε καθεστώς Σοβιετίας όπου όσοι κρίνονταν ανίκανοι ή βάρος για το καθεστώς προωθούνταν με στημένες, ή και χωρίς, δίκες στο γνωστό γκούλαγκ ...

Κι ένα υστερόγραφο για την αποχέτευση. Ψάχνοντας στο αρχείο των Χανιώτικων Νέων στο πλαίσιο της έρευνας για το άρθρο του περασμένου μήνα «Το μέλλον της αποχέτευσης στα Χανιά» (ΧΝ 14/10/2025) έπεσα πάνω σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο «Σκουπίδια και αποχέτευση: τα επίκαιρα και καυτά προβλήματα των Χανίων». Δημοσιεύτηκε στις 28/10/1987 με την υπογραφή του αείμνηστου Δημήτρη Βλησίδη, καταξιωμένου αγωνιστή της Αριστεράς και τότε αντιδημάρχου Χανίων.

Από το δημοσίευμα προκύπτει ότι η απόφαση για την κατασκευή κεντρικού αποχετευτικού αγωγού για τη συλλογή των λυμάτων από τη Νέα Χώρα ως το Κουμ-Καπί, με τελικό προορισμό την περιοχή του Κουμπελή, είχε ληφθεί τουλάχιστον μια δεκαετία πριν, πιθανότατα επί δημαρχίας Αντώνη Μαρή (1975-1979). Εκεί, σύμφωνα με το άρθρο του Βλησίδη, άρχισαν επίσης να αδειάζουν τα βυτιοφόρα και τα βοθρολύματα από άλλες περιοχές. Μάλιστα, το Μάιο του 1981, επί δημαρχίας του επόμενου δημάρχου, του Γιάννη Κλωνιζάκη (1979-1982), δημιουργήθηκε με προεδρικό διάταγμα η ΔΕΥΑΧ, η οποία ξεκίνησε το 1984-85 επί δημαρχίας Γιώργου Κατσανεβάκη (1983-1990) τη μελέτη και στη συνέχεια την κατασκευή του βιολογικού, που άρχισε να λειτουργεί το 1995 επί δημαρχίας Γιώργου Tζανακάκη (1991-2002).

Μάλιστα, ο Βλησίδης αντικρούει όσους κατέκριναν τη Δημοτική αρχή επειδή επέτρεψε το άδειασμα των βυτιοφόρων στο Κουμπελή μετά την απαγόρευση του Κουρουπητού από τους Ακρωτηριανούς. Με τον τρόπο αυτό, γράφει, αποφεύχθηκε το ανεξέλεγκτο άδειασμα των βυτιοφόρων σε «απόμερες ακτές ή χαράδρες του Νομού». Κι έτσι, «τουλάχιστον ξέρομε ότι επιβαρύνεται μόνο η ακτή του Κουμπελή, κακό, πολύ κακό, αλλά αναπόφευκτο και αναγκαίο για την ώρα».

Ωστόσο, το πράγμα γίνεται χειρότερο γιατί λίγους μήνες μετά, στις 3/8/1988 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως υπουργική απόφαση για την «Έγκριση γενικού πολεοδομικού σχεδίου του δήμου Χανίων και της κοινότητας Σούδας και τμημάτων των δήμων Μουρνιών, Νέας Κυδωνίας και των κοινοτήτων Νεροκούρου, Περιβολίων Βαμβακόπουλου του πολεοδομικού συγκροτήματος Χανίων» στην οποία προβλέπεται η δημιουργία Πολεοδομικής Ενότητας (ΠΕ) «22 Κουμπελή».

Η απόφαση προβλέπει τη δημιουργία εγκατάστασης βιολογικού καθαρισμού των λυμάτων χωρίς όμως να ορίζει ρητά την χωροθέτησή της δίπλα στην ΠΕ Κουμπελή. Η εν λόγω απόφαση αναφέρεται στην πρώτη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τον Βιολογικό Καθαρισμό Χανίων στη θέση Κουμπελής του Αυγούστου 1993, χωρίς βέβαια να αναφέρεται κάποια επίσημη απόφαση χωροθέτησης της εγκατάστασης στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Μάλιστα στη ΜΠΕ αναφέρεται ότι «Για την ΠΕ 22 (Κουμπελής) υπάρχει η δυνατότητα με την ολοκλήρωση των έργων υποδομής να αρχίσει η οικοδόμηση της περιοχής».

Συμπέρασμα. Ο Κουμπελής επιλέχτηκε ως χώρος απόρριψης αστικών λυμάτων κατά τη δεκαετία του 1970. Αναγκαστικά εκεί τοποθετήθηκε και η εγκατάσταση του βιολογικού καθαρισμού με βάση μελέτες που συντάχθηκαν κατά τη δεκαετία του 1980 ενώ η κατασκευή υλοποιήθηκε κατά τη δεκαετία του 1990. Μέχρι το 1993 που συντάχθηκε η σχετική ΜΠΕ φαίνεται πως δεν είχε αρχίσει η ανοικοδόμηση του ομώνυμου οικισμού. Αλήθεια, ποιος ωφελήθηκε από την πώληση των οικοπέδων της ΠΕ Κουμπελή; Και πόσες πολιτικές καριέρες κτίστηκαν με ανεκπλήρωτες υποσχέσεις σχετικά με την αποχέτευση των Χανίων;